طالبانو په تېرو دریو میاشتو کې د هیواد په بېلابېلو ولایتونو کې دولس دیني-جهادي مدرسې جوړې کړي دي. د طالبانو د پوهنې وزارت د رسمي شمېرو له مخې، دا مدرسې په شپږو ولایتونو کې جوړې شوي دي.
د پوهنې د حقونو فعالان وایي چې د دې مدرسو جوړول د زده کونکو په منځ کې د افراطیت خپریدو ته لاره هواروي او ټینګار کوي چې طالبان هڅه کوي د نوي نسل نظرونه بدل کړي.
د پسرلي د موسم له پیل راهیسې، طالبانو په بېلابېلو ولایتونو کې د دیني-جهادي مدرسو جوړول زیات کړي دي.
د طالبانو د پوهنې وزارت رسمي شمېرې ښیي چې یوازې په وري، غویي او غبرګولې میاشتو کې، د افغانستان په بېلابېلو ولایتونو کې دولس مدرسې یا جوړې شوي یا د بنسټ ډبرې ایښودل شوي دي.
د دې مدرسو ډیری یې په غزني، پکتیا، کندهار، بدخشان، فاریاب او پنجشیر ولایتونو کې پیل شوي دي.
په تېرو درېیو میاشتو کې د طالبانو له خوا د مدرسو جوړول
وري میاشت کې: ۳ مدرسې
غویي میاشت کې: ۹ مدرسې
غبرګولې میاشت کې: ۱ مدرسه
د طالبانو د پوهنې وزارت د معلوماتو پر بنسټ، د دیني مدرسو جوړول، چې په غويي کې درې چنده زیات شوي وو، په غبرګولې کې کم شوي دي. په دې میاشت کې، د کندهار په دامان ولسوالۍ کې د یو نیم میلیون افغانیو په لګښت د یوې مدرسې د بنسټ ډبره کېښودل شوه، او په ورته وخت کې، د پکتیکا ولایت په ارګون ولسوالۍ کې د یو میلیون افغانیو څخه زیات لګښت باندې د بلې مدرسې لپاره د تعلیمي ټولګیو جوړول پیل شول.
د بشري حقونو ځینې فعالان خبرداری ورکوي چې د داسې مدرسو جوړول په افغانستان کې د افراطیت خپریدو ته لاره هواروي او کولی شي د هیواد راتلونکي ته جدي ګواښ رامینځته کړي.
د بشري حقونو فعال، عبدالاحد فرزام، وايي: «په تېرو درې کلونو کې د طالبانو لهخوا د دیني مدرسو د پراخېدو له امله، په زرګونو نجونې او هلکان دې مدرسو ته جذب شوي دي. هغه زدهکوونکي چې له دغو مدرسو فارغېږي، نه یوازې دا چې د تاوتریخوالي او افراطیت روحیه لري، بلکې د کار بازار ته د ننوتلو او د هېواد په پرمختګ کې د برخې اخیستلو اړینې مهارتونه هم نه لري.»
دا مدرسې په داسې حال کې جوړیږي چې له شپږم ټولګي پورته نجونو ته اجازه نه ورکول کیږي چې ښوونځيو ته ولاړې شي او پوهنتونونه په بشپړ ډول د نجونو لپاره تړل شوي دي.
د کابل اوسېدونکې، صدف، وايي: «د ښوونځي دروازې زموږ پر مخ تړل شوې، نه پوهېږم زموږ ګناه څه ده. په نورو هېوادونو کې هلکان او نجونې یو ځای او په مساوي ډول زدهکړه کوي، خو په افغانستان کې نجونې له ښوونځي محرومې شوې دي. له اووم ټولګي پورته موږ ته د زدهکړې اجازه نه راکول کېږي. موږ غواړو چې ژر تر ژره ښوونځي زموږ پر مخ بېرته پرانیستل شي.»
په تیرو دریو میاشتو کې، طالبانو په بدخشان کې د کران او منجان جهادي مدرسو د بنسټ ډبره هم کیښوده، او د ځینو نظامي اډو دننه یې هم د مدرسو جوړول پیل کړي دي.
دا هڅې په داسې حال کې کیږي چې د طالبانو د لوړو زده کړو وزارت د حقانیه اکوړه خټک دارالعلوم په ګډون د دیني-جهادي مدرسو فارغانو ته د ماسټرۍ او لیسانس سندونو ورکولو پروسه پیل کړې ده، او دا ډول سندونه یې ۲۵۰۰ کسانو ته ویشلي دي.
