مسکو با تصمیم اخیرش، نخستین کشوری شد که حکومت طالبان را بهرسمیت شناخت. اما بهسختی میتوان باور داشت که این اقدام یکجانبه، اهداف مورد نظر روسیه را در افغانستان تحقق بخشد. بدون تردید، این تصمیم، اجماع شکنندهٔ موجود بینالمللی و خواست مشروع و دوامدار مردم افغانستان را برای واداشتن طالبان به پایبندی به تعهدات بینالمللی افغانستان در برابر مردم و جامعه جهانی تضعیف خواهد کرد.
طالبان از زمان تسلط بر قدرت در اگست ۲۰۲۱، همواره خواهان بهرسمیت شناختهشدن بینالمللی و لغو تحریمها بودهاند؛ دو مطالبهای که برای بقای رژیم و توانایی آنها در ادارهٔ کشور، حیاتی تلقی میشوند.
در پاسخ به رنج دوامدار مردم افغانستان و نگرانیهای مشترک جهانی، شورای امنیت سازمان ملل متحد این اجماع بین المللی را در قطعنامهٔ ۲۷۲۱ (سال ۲۰۲۳) منعکس کرد. هرچند روسیه و چین رأی ممتنع دادند، در قطعنامه تصریح شده است که عادیسازی روابط با طالبان – از جمله شناسایی رسمی و رفع تحریمها – باید مشروط به پایبندی این گروه به تعهدات بینالمللی افغانستان باشد.
تصمیم یکجانبهٔ روسیه اکنون این اجماع را در آستانهٔ فروپاشی قرار داده و بیم آن میرود که فصل تازهای از رقابتهای ژئوپلیتیکی میان قدرتهای جهانی و منطقهای بر سر افغانستان آغاز شود. تجربهٔ چهار و نیم دههٔ گذشته بهروشنی نشان داده است که تأمین ثبات در افغانستان و مبارزه مؤثر با تروریزم در تمام اشکال آن، بدون همکاری منطقهای و بینالمللی ممکن نیست. همین واقعیت مبنای شکلگیری روند دوحه با مشارکت بیش از ۲۴ کشور، از جمله روسیه، بر اساس همان قطعنامهٔ شورای امنیت بود.
منافع راهبردی و حیاتی روسیه در عرصههای امنیت، ثبات، تجارت و رشد اقتصادی در افغانستان نیز بدون همکاری غرب تحققپذیر نیست؛ درست همانطوری که غرب طی ۲۵ سال گذشته بدون همکاری منطقهای نتوانست به اهداف خود در افغانستان دست یابد.
مایهٔ تأسف است که یکجانبهگرایی و سادهانگاری در سیاستگذاری، بهویژه در زمینهٔ مبارزه با تروریزم، این فرصت نادر برای همکاری و تحقق منافع مشترک در افغانستان را از بین میبرد. تهدیدهایی که متوجه منطقه، از جمله خود روسیه است، محدود به داعش – شاخهٔ خراسان – نمیشود، بلکه شامل شبکههای پیچیده و درهمتنیدهٔ گروههای تروریستی غیردولتی میشود که با برخی بازیگران دولتی و شبکههای جنایتپیشهٔ بینالمللی، پیوندهای پنهانی و متقابلاُ مفید دارند.
آنچه حتی نگرانکنندهتر است، این است که یکجانبهگرایی، زمینهساز تشدید رقابتهای ژئوپلیتیکی خطرناک میان قدرتهای بزرگ خواهد شد – رقابتهایی که امنیت و رفاه مشترک ما را بیش از پیش با تهدید مواجه خواهد ساخت. متأسفانه، افغانستان، منطقه و جامعهٔ جهانی باید خود را برای چنین خطری آماده سازند.