دو نهاد ملل متحد، به شمول بخش زنان این سازمان، در گزارشی گفته‌اند که همزمان با افزایش اخراج‌های اجباری مهاجران از ایران و پاکستان، زنان و دختران به کشوری باز می‌گردند که حقوق، امنیت و آینده‌شان به‌شدت در خطر است.
بر اساس این گزارش، از سپتمبر ۲۰۲۳ تاکنون، بیش از ۲.۴ میلیون تبعه بدون مدرک از کشورهای همسایه بازگشته‌اند؛ روندی که فشار مضاعفی بر نظام بشردوستانه شکننده افغانستان وارد کرده است. حدود نیمی از بازگشت‌کنندگان از پاکستان و نزدیک به ۳۰ درصد از بازگشت‌کنندگان از ایران در ماه جون را زنان و دختران تشکیل می‌دهند.
این گزارش که توسط «گروه اقدام جنسیتی در وضعیت‌های بشردوستانه» به رهبری سازمان زنان سازمان ملل متحد و صندوق جمعیت ملل متحد منتشر شده، نشان می‌دهد که زنان و دختران بیشترین آسیب را از بحران‌های پیچیده افغانستان متحمل می‌شوند.
زنان بازگشته در گذرگاه‌های مرزی می‌گویند که هیچ‌گونه حمایت یا پناهی ندارند. بسیاری از آن‌ها بدون سرپناه، پوشاک، غذا یا حتی مقصدی مشخص وارد کشور می‌شوند. یک زن به سازمان ملل گفته: «تنها یک چادر می‌تواند محافظم باشد. نه لباس مناسب دارم، نه غذا، نه شماره‌ای برای تماس، و نه فامیلی که پیش‌شان بروم.»
بر اساس این گزارش، زنان بدون محرم با تهدیدهای بیشتری روبه‌رو هستند. در گذرگاه‌هایی چون تورخم و اسلام‌قلعه، زنان از آزار، باج‌گیری و تهدید گزارش داده‌اند. یک زن در نزدیکی تورخم گفته است: «۶۰۰۰ روپیه گرفتند و فقط ۲۰۰۰ پس دادند. حالا با این پول نمی‌دانم کجا بروم.» دیگران از «بدرفتاری و آزار که باعث ترس و اضطراب شده» سخن گفته‌اند.
با ورود به داخل کشور، خطر خشونت جنسیتی، ازدواج‌های اجباری و زودهنگام، قاچاق و حتی تن‌فروشی برای بقا افزایش می‌یابد؛ وضعیتی که با بحران اقتصادی و نبود خدمات حمایتی بدتر شده است.
به گفته این گزارش، یک امدادگر در قندهار گفته است: «بیوه‌ای را دیدم که با چهار دخترش بازگشته بود. می‌خواست یکی یا دو دخترش را بفروشد تا پولی برای زنده ماندن پیدا کند.»
کمبود شدید فضاهای امن و خدمات روان‌اجتماعی در مرزها نیز چالشی جدی است؛ جایی که زنان اغلب در وضعیت روحی بحرانی و بدون هیچ منبع حمایتی وارد کشور می‌شوند.
در سراسر ولایت‌ها، زنان بازگشتی سرپناه، فرصت‌های معیشتی و دسترسی به آموزش برای دختران را سه نیاز فوری خود می‌دانند. زنی در ننگرهار می‌گوید: «ما به جایی برای زندگی، فرصتی برای یادگیری و راهی برای درآمد نیاز داریم.»
در گزارش آمده است که تنها ۱۰ درصد از خانواده‌هایی که سرپرست زن دارند در سرپناه‌های دایمی زندگی می‌کنند و ۳۸ درصد در خطر اخراج از محل سکونت‌شان هستند. در هرات، ۷۱ درصد زنان گفته‌اند که با اختلاف بر سر کرایه مواجه‌اند و نزدیک به نیمی از خانواده‌های زن‌سرپرست در مکان‌های نامناسب زندگی می‌کنند.
گزارش می‌افزاید که فرصت‌های اقتصادی برای زنان نیز به‌شدت کاهش یافته است. زنانی که پیش‌تر در حرفه‌هایی مانند خیاطی یا گلدوزی فعال بودند، اکنون به دلیل نبود ابزار، محدودیت‌های رفت‌وآمد و نبود زیرساخت‌های اجتماعی و حقوقی، توان ادامه کار ندارند.
در حالی‌که روند بازگشت‌های اجباری ادامه دارد، نهادهای بشردوستانه خواستار گسترش فوری خدمات حمایتی جنسیت‌محور شده‌اند؛ از جمله ایجاد پناهگاه‌های امن، خدمات روان‌درمانی، ابزارهای حرفه‌ای و آموزش برای دختران.
بخش زنان ملل متحد و شرکای آن از جامعه جهانی خواسته‌اند تا حمایت مالی و تعهد بلندمدت خود را برای پاسخ‌گویی به نیازهای فوری و ساختاری زنان و دختران بازگشته، افزایش دهند.
