بحران مهاجرت در ۲۰۲۳ میلادی چالش دیگری بود که شهروندان افغانستان با آن دست و پنجه نرم کردند. حکومت پاکستان به شهروندان افغانستان تا اول ماه نومبر مهلت داد تا پاکستان را ترک کنند.
تا پایان سال ۲۰۲۳ میلادی نزدیک به ۵۰۰ هزار مهاجر تنها از پاکستان یا اخراج شدند و یا هم به کشور برگشتند.
روند اخراج مهاجران از ایران نیز همه‌روزه ادامه داشته است، خبرگزاری دولتی ایرنا گزارش داده است که در شش ماه امسال ۳۲۸ هزار مهاجر از ایران به افغانستان برگشت داده شدند.
پاکستان گفته است که این اقدام را در واکنش به ادامه‌ی حمله‌های تی‌تی‌پی روی دست گرفته است.
در دو ماه گذشته، گذرگاه‌های افغانستان شبانه‌روز گواه سرازیر‌شدن برگشت‌کنندگان بوده است. پولیس پاکستان نیز بازرسی‌های خانه‌به‌خانه را شدت بخشید.
مقام‌های پاکستانی گفتند پیش از پایان مهلت اول نومبر ۱۴۰ هزار و ۳۲۲ مهاجر و در دو هفته نخست روند اخراج اجباری ۱۰۴ هزار مهاجر بدون‌مدرک به گونه‌ی اجباری و یا داوطلبانه پاکستان را ترک کردند.
مردمی که در پاکستان تولد شده‌اند نیز از روند اخراج مهاجران از سوی پاکستان انتقاد می‌کنند.
اقدام‌های پولیس پاکستان در برابر مهاجران، واکنش‌های جهانی را نیز به‌همراه داشت. امریکا، اتحادیه اروپا، ملل متحد و حتا سیاستمداران پاکستانی نیز واکنش نشان دادند و خواهان توقف روند اخراج مهاجران افغانستان از پاکستان شدند.
دیوه امرخیل روزنامه‌نگار افغانستانی که باشندهی ولایت کابل است، پس از تهدید‌های امنیتی از سوی طالبان ناگزیر شد تا با خانواده‌اش افغانستان را ترک کند و برای دریافت ویزای بشردوستانهی یکی از کشور‌های غربی به پاکستان مهاجر شود. او اکنون نگران اخراج از پاکستان است.
دیوه امرخیل روزنامه‌نگار و مهاجر افغانستان در پاکستان می‌گوید: «مثل من کسانی زیادی هستند که ویزا ندارند؛ بدون ویزا آمدند و توسط پولیس مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند و یا هم مهاجرانی که ویزا داشتند، ویزا‌ی‌شان دوباره تمدید نمی‌شود و زمانیکه برای تمدید ویزا مراجعه می‌کنند نمی‌توانند مشکلات ویزای خود را حل کنند».
مهاجران از ایران نیز به افغانستان برگشت داده شده‌اند.
رسانه‌های ایرانی گفته‌اند که در شش ماه نخست امسال ۳۲۸ هزار مهاجر از ایران به افغانستان برگشت داده شدند.
غلام سخی ۱۷ساله است که به دلیل نبود کار و مشکلات اقتصادی به گونه‌ی قاچاق به ایران پناه برده بود تا کار کند و مصارف خانواده‌اش را تامین کند؛ اما او را از ایران اخراج کردند.
او می‌گوید: «ما به ایران به خاطر غریبی (کاروبار) رفته بودیم، آنجا هم ما را می‌گیرند و دست‌و‌پای ما را بسته می‌کنند که فرار نکنیم. ما را می‌گیرند و رد مرز می‌کند».
عبدالرحمن باشندهی هرات می‌گوید: «مهاجریم به ایران؛ به سختی زندگی می‌کنیم، به یک درد سر زندگی می‌کنیم، حتی جای زندگی‌کردن به ایران نیست. قبلا دولت ایران خوب بود؛ اما حالا مهاجر را می‌گیرد و رد می‌کند، شکنجه می‌کند و پول های او را می‌ستاند، او را جریمه می‌کند، هر کاری بگویی حالا می‌کند».
گسترش فقر و نبود زمینه‌های کاری از علت‌های مهم مهاجرت شهروندان افغانستان دانسته می شوند.
بصیر احمد دانشیار استاد دانشگاه می‌گوید: «قطعا حاکمیت فعلی در افغانستان توانایی مدیریت چنین چالش بزرگی را ندارد، طی دو سال و اندی از حاکمیت‌شان ما هر روز شاهد فقر و بی‌کاری و مشکلات جدی برای شهروندان هستیم و طبیعتا این موج بزرگی از مهاجرت‌ها هم که نزدیک به یک میلیون که طی دو سال اخیر به شکل اجباری از کشور های ایران و پاکستان اخراج شدند، می‌تواند فشار بزرگ اقتصادی را بر مردم و حکومت داشته باشد».
پس از روی‌کارآمدن دوباره‌ی طالبان به قدرت، ایران و پاکستان میزبان بیشترین مهاجران افغانستان شدند.
آمارها نشان می‌دهد که پس از سقوط افغانستان به دست طالبان، نزدیک به یک میلیون مهاجر به ایران و نزدیک به ۶۰۰ هزار مهاجر دیگر به پاکستان آواره شدند که بیشتر آنان در انتظار دریافت ویزای بشردوستانهی کشور‌های غربی هستند.
اما سخنگوی طالبان گفته است که از اول ماه اکتبر تا آخر ماه دسامبر سال ۲۰۲۳ میلادی بیش از ۸۰۰ هزار مهاجر از پاکستان، ایران و ترکیه یا اخراج شده‌اند و یا هم داوطلبانه به کشور برگشته‌اند.
