هم‌زمان با روز جهانی «بدون دخانیات» که مصادف با ۳۱ می است، سازمان جهانی صحت اعلام کرده است که مصرف تنباکو در افغانستان، به‌ویژه در میان نوجوانان رو به افزایش است.
بر بنیاد آمار سازمان جهانی بهداشت، سالانه بیش از هشت میلیون تن در نتیجه بیماری‌های برخاسته از مصرف تنباکو، مانند سرطان و ناراحتی‌های قلبی و ریوی جان می‌دهند.
این سازمان هشدار داده است که دود تنباکو حاوی بیش از هفت‌هزار ماده کیمیاوی خطرناک است که بسیاری از آن‌ها سمی و برخی سرطان‌زا اند.
بر بنیاد آمار سازمان جهانی بهداشت، سالانه بیش از هشت میلیون تن در نتیجه بیماری‌های برخاسته از مصرف تنباکو، مانند سرطان و ناراحتی‌های قلبی و ریوی جان می‌دهند.
در بخشی از گزارش سازمان جهانی بهداشت آمده است: «دود تنباکو بیش از ۷۰ هزار ماده کیمیاوی دارد که بسیاری از آن‌ها سمی و سرطان‌زا هستند. در سطح جهان، مصرف تنباکو بزرگ‌ترین عامل قابل پیشگیری مرگ‌ومیر ناشی از سرطان است و هر سال بیش از ۸ میلیون نفر را به‌دلیل سرطان و بیماری‌های دیگر به کام مرگ می‌کشاند.»
ادوین سالوادور، نماینده سازمان جهانی بهداشت در افغانستان گفته است استعمال تنباکو در میان جوانان، به‌ویژه نوجوانان پسر، در کشور در حال افزایش است.
وی با هشدار در مورد تبلیغات فریبنده شرکت‌های تنباکو گفته است که این روش‌ها مردم را تشویق به مصرف کرده و به فقر و بیماری سوق می‌دهد.
افزون بر این، شماری از استفاده کننده‌گان تنباکو در افغانستان می‌گویند به مشکلات صحی و اقتصادی روبه‌رو شده‌اند.
در گوشه‌ای از ولایت دایکندی، حبیبه ۳۱ ساله، مادر سه کودک، سال‌هااست با دود زندگی می‌کند که نه از روی تفریح، بلکه از ترس خشونت شوهرش به آن مبتلا شده است. اکنون می‌گوید کودک‌اش از دود دست‌دوم سگرت، دچار بیماری ریوی شده است.
حبیبه، باشنده دایکندی گفته است: «شوهرم معتاد است وقتی عصبانی می‌شد، سیگار پشت سیگار می‌کشید بعد، گفت: اگر می‌خواهی من را درک کنی، خودت هم بکش من کشیدم و حالا ۹ سال می‌شود سیگار می‌کشم. من و شوهرم هر دوی ما به مقدار زیادی سیگار استفاده می‌کنیم. شوهرم روزی دو قوطی و خودم روزی یک قوطی. این باعث شد طفل خوردم دچار مریضی شش شود و وقتی نفس کشیدن بچه‌ام سخت شد، او وقت فهمیدم چه اشتباهی کردم و حالی می‌خوایم کاملا ترک کنم اما مثل زهر به جانم است و ترکش مشکل شده اما کوشش می‌کنم.»
وزارت صحت عامه طالبان پیشتر در گزارش به نقل از سازمان جهانی بهداشت گفته بود ۲۷ درصد مردم افغانستان به‌گونه منظم از تنباکو استفاده می‌کنند که از این میان ۲.۷ درصد آن را زنان تشکیل می‌دهند.
از سوی هم، متخصصان صحت هشدار می‌دهند که مصرف تنباکو می‌تواند بر تمام اعضای بدن تأثیر منفی بگذارد و خطر ابتلا انواع بیماری‌ها را افزایش دهد.
عبدالله احمدی رئیس پیشین شفاخانه وزیر اکبر خان گفته است: «تنباکو که اکثرا در سگرت و نسوار قابل استفاده است متاسفانه برای صحت انسان خیلی مضر است هر ارگانی از بدن را شما مطالعه کنید تأثیرات منفی آن را می‌بینید. تنباکو اضرار خیلی تأسف‌باری برای هر یک از ارگان‌های بدن، خصوصا شش، قلب، معده، چشم و‌بقیه ساختمان های بدن دارد. تحقیقات اخیر نشان می‌دهند اشخاص و افرادی که تنباکو استفاده می‌کنند مثلا سگرت استفاده می‌کنند ویا نسوار استفاده می‌کنند اگر مشکل یا مریضی داشته باشند، روند تداوی‌شان به تأخیر می‌افتد. بناً امیدوار هستم که مردم از استفاده تنباکو دست بکشند تا این که یک وضیعت خوب و صحی داشته باشند.»
افغانستان، در کنار تولید داخلی تنباکو در ولایاتی مانند بلخ، قندز، ننگرهار و بغلان، همچنان یکی از واردکنندگان اصلی محصولات تنباکو به‌شمار می‌رود. واردات این مواد، به‌ویژه سیگار، عمدتاً از کشورهای هند، ترکیه و مولداوی انجام می‌شود.
براساس داده‌های واردات افغانستان از پایگاه داده بین‌المللی تجارت این کشور در فاصله سپتمبر ۲۰۲۳ تا آگست ۲۰۲۴، در مجموع ۱۱۷ محموله تنباکو وارد کرده که ۶۰ درصد افزایش نسبت به سال قبل از آن را نشان می‌دهد.
با این همه بر اساس گزارش مرکز پژوهشی «اطلس تنباکو» که متشکل از انجمن سرطان امریکا و یک سازمان بهداشتی مبارزه با تنباکو است، سالانه بیش از ۹ هزار تن در افغانستان در اثر استعمال تنباکو جان خود را از دست می‌دهند.
