روز یکشنبه، ۲۷ اکتوبر یا ششم عقرب، برابر با روز جهانی میراث دیداری و شنیداری است که از سال ۱۹۸۰ بهاینسو این روز به تقویم جهانی افزوده شده است.
یوناما یا ماموریت ملل متحد برای افغانستان به مناسبت این روز گفته است که از ابزارها و کارکردی که میتواند به نگهداری از این میراث برای نسلهای آینده کمک کند، دفاع میکند.
یوناما گفته است: «از آنجایی که مسئولان بخش آرشیفها برای حفاظت از این مجموعههای فرهنگی خاص تلاش میکنند، آنها نهتنها محتوا بلکه دستگاههایی را نیز حفظ میکنند که این مستند سازیها را ممکن ساختهاند. بیایید تعهد آنها را گرامی داریم و از وسایل و کارکردی که میتواند به محافظت این میراث برای نسلهای آینده کمک کند، دفاع کنیم.»
یوناما درحالی بر دفاع از این موارد تاکید کرده که طالبان درحال عملی ساختن منع پخش «تصویر جانداران» در تلویزیونها اند.
آرشیف ملی، رادیو و تلویزیون ملی و نیز افغان فلم، از نهادهاییاند که در نگهداری از میراثهای دیداری و شنیداری دستکم یک قرن اخیر کشور، نقش مهمی داشتهاند.
فقیر میوند، مشاور پیشین وزارت اطلاعات و فرهنگ میگوید: «بهیادم آمد از تلویزیون ملی، بهیادم آمد آژانس باختر، بهیادم آمد افغان فیلم و آرشیف ملی افغانستان، چه عزیزهای شریف و توانمند برای حفاظت و حراست از میراثهای دیداری و شنیداری ما شب و روز کار میکردند.»
اما طالبان در هفتههای اخیر به دنبال تطبیق قانون تازه امر بهمعروف و نهی از منکر خود، پخش «تصویر جانداران» را «ناروا»و منع خوانده و در برخی ولایتها برای تطبیق این دستور فعالیت رسانههای تصویری را نیز «نهایت محدود» کردهاند.
در همین حال، شماری از فعالان رسانهای میگویند که طالبان با تطبیق بیش از بیست دستور سختگیرانه، بر رسانهها، وضع سانسور و منع پخش فیلمها در سینماهای کشور، روند نگهداری میراثهای دیداری و شنیداری کشور، را با نگرانیهای جدی روبهرو ساختهاند.
یک خبرنگار که به دلایل امنیتی نخواست هویتش فاش شود میگوید: «تلویزیون ملی در حال سقوط قرار دارد، امیدوار استم در این مورد وزارت امر بهمعروف و نهی از منکر طالبانتوجه جدی داشته باشند، تا رسانههای تلویزیون ملی در افغانستان، خاموش نشود.»
افغانستان در بیش از ۴ دهه پسین، چندین تحول سیاسی و نظامی را تجربه کرد. از ناامنی تا خانه جنگی، مواردی که میراثهای دیداری و شنیداری کشور را با تهدیدهای جدی و بیشتر همراه ساخته است. حالا هم در حالیکه جهان بر نگهداری از میراثهای دیداری در سطح جهان تاکید میورزند، قانون امر به معروف و نهی از منکر طالبان دنبال حذف «تصویر جانداران» از رسانههای تصویری است.
بیست و هفتم اکتبر روزی که از سوی یونسکو به هدف حفظ ، آگاهی و حمایت آثار دیداری و شنیداری نام گزاری شده است.
رادیو تلوزیون ملی افغانستان و آرشیف افغان فیلم ،نیز میراث دیداری و شنیداری یک قرن در افغانستان است؛ میراثی نود ساله از تصویرها و صداهای رویدادهای تاریخی در کشور.
اما اکنون با روی کار آمدن دوباره طالبان، رسانه و سینما به حالت خفقان قرار گرفته است .
طالبان پخش فیلم و فعالیتهای سینما را به طور کلی متوقف نکردند؛ اما تلاش کردند که با مداخله در محتوا و سانسور برنامههای سینمایی، آن را با سیاستهایشان همجهت کند.
محدودیت طالبان بر رسانهها نیز از سه سال بدینسو ادامه دارد. این گروه در ابتدا حضور زنان را در رادیو تلوزیون ملی منع کردند سپس بر نحوه پوشش زنان خبرنگار محدودیت وضع کردند ممنوعیت نشر موسیقی،ممنوعیت نشر فیلم وادار شدن زنان به پوشانیدن صورت شان، منع حضور زنان در نمایش نامه ها و برنامه های سرگرمی رسانه یی، تفکیک جایگاه حضور زنان و مردان در رسانه ها و مصاحبه زنان با مردان و اکنون با منع بخش تصویر زنده جان ، رسانه هارا در پردگاه قرار داده اند.
این روز در حالی برگزار می شود که برخی از خبرنگاران شعبههای رادیو تلوزیون ملی از سقوط این رسانه خبر می دهند.
این خبرنگاران علت سقوط این رسانه را ایجاد محدودیت های وضع شده از سوی طالبان عنوان می کنند
پیش از حاکمیت دوباره طالبان به قدرت، بیش از ۲۵ هزار ساعت شنیداری و بیش از ۱۵ هزار ساعت نوار دیداری در آرشیف رادیو تلوزیون ملی موجود بود که اینکه از سرنوشت آن خبری نیست.