د ملګرو ملتونو د ښځو چارو ادارې د ۲۰۲۴ کال د افغانستان د جندر شاخص خپور کړی او خبرداری یې ورکړی، چې د طالبانو له واک ته بیا راستنېدو نږدې څلور کاله وروسته، د افغان ښځو پر حقونو «بېسارې یرغل» روان دی.
دا موندنې په جینوا کې وړاندې شوې، چېرې چې د د ملګرو ملتونو د ښځو چارو ادارې د بشري مرستو د برخې مشرې، سوفیا کالتورپ، وویل چې په افغانستان کې د ښځو او نارینهوو ترمنځ جنډر واټن «ویرونکی» دی، ځکه افغان ښځې یوازې د خپلو ظرفیتونو ۱۷ سلنه ته رسېږي، پداسې حال کې چې په سطحي ډول نړیوال معیار ۶۰.۷ سلنه دی.
هغې وویل: «راپور څرګندوي چې افغانستان اوس په نړۍ کې دویم هېواد دی چې تر ټولو پراخ جنډر واټن لري. هېڅ ښځه نه په موقتي کابینه کې ځای لري، نه هم په سیمهییزو حکومتي جوړښتونو کې.»
دا شاخص ـ چې له ۲۰۲۱ راهیسې د افغانستان د جنډر مساواتو تر ټولو پراخ ارزونه ده ـ د پایدار پرمختیايي موخو پر بنسټ د پرمختګ کچه سنجوي. له تر ټولو اندېښمنو موندنو څخه یوه دا ده چې نږدې اته له لسو ځوانو افغان مېرمنو څخه د زدهکړو، کار یا حرفوي روزنې له حقه محرومې دي ـ چې دا کچه د نارینهوو په پرتله څلور برابره ده. د ښځو ګډون په کارځای کې په تېرو ۱۸ میاشتو کې ۲۵ سلنه راکم شوی، او ډېری یې ټیټمزدو، غیررسمي یا غیرخوندي کارونو ته اړې شوې دي.
د دغو محدودیتونو سره سره، کالتورپ ټینګار وکړ چې افغان ښځې لا هم مقاومت کوي. هغې وویل: «هغوی لا هم کاروبارونه پرمخ وړي، د خپلو حقونو لپاره مبارزه کوي، او حتی له چارواکو سره خبرې کوي.»
د ملګرو ملتونو د ښځو چارو ادارې له نړیوالو مرستهکوونکو وغوښتل چې د ښځو په مشرۍ د مدني ټولنو سازمانونو ته اوږدمهاله او انعطافمن ملاتړ زیات کړي او تضمین کړي چې لږ تر لږه ۳۰ سلنه مالي مرسته په افغانستان کې د جنډر مساوات ته ځانګړې شي، او افغان ښځو ته د هېواد د راتلونکي په اړه د پرېکړو کولو حق ورکړل شي.
کالتورپ وویل: «هغه انتخابونه چې موږ اوس کوو، دا به وښيي چې موږ رښتیا هم د ښځو او نجونو د حقونو تر شا ولاړ یو، که نه.»
