هرچند بازار کتاب در کشور حال و روز خوبی ندارد، اما هنوز هستند کسانی که برای ترویج فرهنگ کتابخوانی تلاش می‌کنند.
خاطره جامی، یکی از دانشجویان دانشگاه هرات و تنها بانوی کتاب فروش در این شهر است.
او می‌گوید که تلاش دارد، فرهنگ کتابخوانی را زنده نگه‌دارد و معتقد است که اگر فرهنگ کتابخوانی در جامعه رایج می‌بود وضعیت این چنین نمی‌بود.
جامی ادامه داد: «از وقتی مکتب‌ها بسته شده فرهنگ کتابخوانی بیشتر بین دختران رواج یافته است و آنها برای خرید کتاب به من مراجعه می‌کنند. پیام من به آنهایی که کتاب نمی‌خوانند این است که حتمن کتاب بخوانند. چون چون اگر در جامعه ما فرهنگ مطالعه وجود می‌داشت، ما در چنین حالتی قرار نداشتیم.»
شماری از دختران در هرات می‌گویند که به دلیل مشکلات اقتصادی و نبود روحیه‌ی قوی فرهنگ کتابخوانی میان جوانان مخصوصا زنان و دختران کم‌رنگ شده است.
فرشته دانش آموز مکتب بود و حالا به دلیل محدودیت‌های طالبان از رفتن به مکتب باز مانده است.
او گفت: «خوب دلایل زیادی وجود دارد، یک دلیل این است که اقتصاد واقعن ضعیف است و مخصوصا برای من. چون یک خانم هستم و از جایگاه خانم‌ها صحبت می‌کنم. ما فعلن نمی‌توانیم کار کنیم و به همین خاطر شرایط اقتصادی ما خوب نیست و نمی‌توانیم کتاب بخریم. موضوع دیگری که وجود دارد این است که دیگر مردم انگیزه مطالعه کتاب ندارند.»
شماری از کتاب فروشان می‌گویند که کارشان بعد از سقوط جمهوریت گذشته رونق آنچنانی ندارد و امسال نیز در ماه نخست سال در فروش کتاب تغییری نیامده است.
عبدالله مومنی؛ مسوول انتشارات مومنی در هرات می‌گوید: «از سال گذشته تا امسال تفاوت چندانی دیده نمی‌شود. نه بهتر شده و نه بدتر، چون سال گذشته و امسال ما در یک حالت قرار داشتیم. متاسفانه بعد از تحولات کتاب یک حالت دارد. ما امیدوار بودیم که بهتر شود و هنوز هم امیدواریم آینده بهتری برای کتاب خوانی داشته باشیم.»
بعد از تسلط طالبان بر کشور بازار خرید و فروش کتاب در افغانستان رونق گذشته‌اش را ندارد و دلیل آن وضعیت ناگوار اقتصادی، افزایش بیکاری و مسدود شدن دروازه مکاتب و دانشگاه‌ها به روی دختران دانسته می‌شود.
تا قبل از سقوط حکومت پیشین در سراسر افغانستان دست‌کم ۱۸۰ ناشر و ۵۲۵ کتاب‌فروشی وجود داشت که از این میان تنها ۱۰۰ کتاب‌فروشی و ۳۰ ناشر در شهر هرات فعالیت داشتند.
اکنون فقر و مشکلات اقتصادی چنان مردم را درگیر ساخته که خرید کتاب و مطالعه‌ی آن اولویت زندگی مردم نیست. با وجود آنکه مطالعه از سرگرمی‌های کم مصرف است، اما در افغانستان که روزگار مردمش خود تبدیل به یک کتاب غم‌انگیز شده است این سرگرمی کم‌تر اولویت مردم است.
جهان درحالی در ۲۳ اپریل از روز جهانی کتاب تجلیل می‌کند که مطیع‌الله ویسا، فعال آموزش و بنیانگذار نهاد راه قلم، روز یکشنبه ۶ حمل سال روان با پخش نوار تصویری دختران رضاکار بنیادش از طالبان خواست مکتب‌ها را به روی دختران بازگشایی کنند. اما طالبان یک روز پس از پخش این ویدیو او را بازداشت کردند. او همواره برای ترویج فرهنگ مطالعه و آموزش دختران تلاش کرد.
