طالبان در دستورالعمل رسانهای تازه خود، هرگونه بحث سیاسی انتقادی در رسانههای کشور را ممنوع کردهاند. براساس این دستور، تلویزیونها و رادیوها باید پیش از پخش هر برنامه سیاسی، موضوعات، مهمانان و دیدگاههای تحلیلگران را برای تأیید به مقامهای مربوط طالبان ارائه کنند.
این مقررات که از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان صادر شده، کنترول سختگیرانهای بر محتوای سیاسی در رسانههای دیداری، شنیداری، چاپی و دیجیتال اعمال میکند. عنوان رسمی این سند «سیاست مدیریت برنامههای سیاسی در افغانستان» است.
بر اساس این دستور، رسانهها موظفاند روزانه فهرست موضوعات و مهمانان پیشنهادی را به «کمیته نظارت بر برنامههای سیاسی» ارائه دهند؛ حتی مهمانانی که پیشتر تأیید شدهاند، برای هر نوبت حضور در برنامه نیاز به تأیید مجدد دارند و تحلیلگران سیاسی باید کارت شناسایی رسمی صادرشده از سوی ریاست نشرات طالبان را داشته باشند و از ابراز هرگونه نظر مغایر با سیاستهای رسمی طالبان خودداری کنند.
طالبان این محدودیتها را در راستای «حفظ اصول اسلامی، تقویت وحدت ملی و جلوگیری از تفرقههای مذهبی، قومی یا زبانی توجیه کردهاند». در این دستور، اهدافی چون جلوگیری از محتوای تبلیغاتی، تشویق به گزارشدهی مبتنی بر واقعیت، و احترام به سیاستهای طالبان ذکر شده است.
طالبان در این دستورالعمل گفتهاند که دریافت کارت شناسایی و بررسی وفاداری تحلیلگران به ارزشهای ملی و اسلامی الزامی است.
در دستورالعمل آمده است که دیدگاههای احساسی، تأییدنشده یا تبلیغاتی منع است، نقد مقامهای طالبان تنها در صورتی که «محترمانه» و در چارچوب «قانونی» باشد مجاز است.
گفتنی است که طالبان مواردی خلاف منافع، سیاستها و ارزشهای خود را غیرقانونی و همسو با آن را قانونی میدانند.
بر بنیاد این تصمیم طالبان، همه محتوا به شمول مصاحبه و مقاله تا پخش زنده، پستهای شبکههای اجتماعی و یادداشتهای روزنامهنگاران، شامل این دستورالعمل طالبان میشود.
طالبان گفتهاند که تهیهکنندگان و مجریان برنامهها بهطور مستقیم در برابر تخطی از سیاستهای آنان مسئول شناخته میشوند و رسانههایی که این مقررات را نقض کنند، در معرض تعلیق یا لغو مجوز قرار خواهند گرفت.
طالبان میگویند این دستورالعمل در راستای «ترویج روزنامهنگاری مسئولانه» و همراستا با شریعت و منافع ملی وضع شدهاند. اما خبرنگاران و مدافعان آزادی رسانه این مقررات را «سانسور آشکار دولتی» توصیف میکنند.
یکی از خبرنگاران ساکن کابل که به دلایل امنیتی نخواست نامش فاش شود، گفت: «این قانون نیست، کنترول کامل است. گفتگوی سیاسی در رسانهها عملاً به مونولوگهای تأییدشده توسط طالبان محدود شده است.»
از زمان بازگشت به قدرت در اگست ۲۰۲۱ میلادی، طالبان بهطور تدریجی رسانههای مستقل را از میان بردهاند. بسیاری از رسانهها بسته شدهاند، خبرنگاران بازداشت شدهاند و زنان تقریباً از حوزه رسانه کنار گذاشته شدهاند.
سازمانهای حقوق بشری بارها از جامعه جهانی خواستهاند؛ تا طالبان را برای لغو این محدودیتها و رعایت آزادی بیان تحت فشار قرار دهد. با این حال، بهنظر میرسد طالبان بر خاموشسازی گفتمان عمومی پافشاری دارند.