دیپلومات‌های امریکایی و اروپایی به سی‌بی‌اس نیوز تأیید کرده‌اند که گفتگوهای محرمانه‌ای در مورد این‌که چه کسی رهبری بعدی ایران را بر عهده خواهد گرفت، وجود دارند و این‌که می‌توان سایت‌ها و مواد هسته‌ای و پیامدهای بالقوه زیست‌محیطی و بهداشتی حمله‌های نظامی به تأسیسات هسته‌ای را برای متحدان منطقه‌ای، ایمن کرد.
از طرفی هم یک مقام دیپلوماتیک امریکایی و یک مقام دیپلوماتیک اروپایی به سی‌بی‌اس نیوز گفته‌اند که دیپلوماسی ظرف دو هفته آینده «آخرین تیر» خود را برای پایان دادن به تنش میان اسرائیل و ایران خواهد زد؛ پنجره‌ای که این هفته توسط دونالد ترمپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده ایجاد شده و او تصمیم می‌گیرد که آیا ایالات متحده را در حمله اسرائیل علیه ایران مشارکت دهد یا خیر.
این تلاش‌ها روز جمعه، ۳۰ جوزا، در حالی انجام شد که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، درباره حمله‌های مداوم اسرائیل و افزایش حضور نظامی ایالات متحده در منطقه، با وزرای امور خارجه شماری از کشورهای اروپایی در ژنیو دیدار کرد.
ژان نوئل باروت، وزیر خارجه فرانسه، دیوید لمی، وزیر خارجه بریتانیا، یوهان وادفول، وزیر خارجه آلمان و کاجا کالاس، دیپلومات ارشد اتحادیه اروپا، در نشست ژنیو با عراقچی شرکت کردند. لمی روز پنجشنبه در کاخ سفید با مارکو روبیو، وزیر خارجه امریکا و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترمپ در امور خاورمیانه نیز دیدار کرده بود.
نشست ژنیو تقریباً چهار ساعت -دو برابر زمان برنامه‌ریزی شده- به طول انجامید و پس از آن، آقای بارو اشاره کرد که مذاکرات بیش‌تری برگزار خواهد شد و به خبرنگاران گفت: «مشکل برنامه هسته‌ای ایران را نمی‌توان تنها با ابزار نظامی حل کرد».
همزمان با این، دیوید لمی گفت: «ما صریح بودیم: ایران نمی‌تواند سلاح هسته‌ای داشته باشد.»
عراقچی نیز پس از این جلسه صحبت کرد و گفت که ایران از ادامه مذاکرات حمایت می‌کند.
او گفت: «ایران آماده است تا بار دیگر دیپلوماسی را در نظر بگیرد. من تاکید می‌کنم که توانایی‌های دفاعی ایران قابل مذاکره نیست. (اما) من آمادگی خود را برای دیدار مجدد در آینده نزدیک ابراز می‌کنم.»
علی خامنه‌ای، رهبر ایران، همچنان تصمیم‌گیرنده نهایی است و هنوز مشخص نیست که آیا حمله‌های هوایی مداوم اسرائیل و تهدید قریب‌الوقوع دخالت ایالات متحده، او را به سمت یک مسیر دیپلوماتیک فراتر از زمانی که ویتکاف آخرین بار، چند هفته پیش پیشنهادی ارائه داد، نزدیک‌تر می‌کند یا خیر.
پیشنهاد ایالات متحده که هنوز روی میز است، به ایران اجازه می‌داد در صورت عدم موافقت با غنی‌سازی اورانیوم در خاک خود، یک برنامه هسته‌ای غیرنظامی داشته باشد. در عوض، ایران می‌توانست سوخت غنی‌شده را از کشورهای دیگر خریداری کند.
یکی از پیشنهادها شامل ایده عمانی برای ایجاد یک کنسرسیوم منطقه‌ای بود که امکان غنی‌سازی برای اهداف غیرنظامی را تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایالات متحده فراهم می‌کرد.
خامنه‌ای ۸۶ ساله به پیشنهادهای چندین کشور که به دنبال کمک به کاهش تنش در این درگیری هستند، پاسخی نداده است.
در حال حاضر کاملاً مشخص نیست که دولت ایران چه قدر کارآمد است. به گفته منابعی در منطقه، اتصال به اینترنت و تماس‌های بین‌المللی به ایران دشوار است. حمله‌های سایبری نظام بانکی این کشور را فلج کرده است و تا روز پنجشنبه و بر بنیاد گزارش سی‌بی‌اس نیوز، چندین دیپلومات گفتند که عواملی از این دست، ترتیب دادن مذاکرات حضوری با عراقچی را دشوارتر کرده است.
در این گزارش آمده که یک منبع دیپلوماتیک اظهار داشت که حمله مداوم اسرائیل همچنین ممکن است خامنه‌ای را از برقراری ارتباط بترساند؛ چون نگرانی‌هایی در مورد جلوگیری از رهگیری سیگنال‌های اطلاعاتی که می‌تواند برای هدف قرار دادن او استفاده شود، وجود دارد.
سی‌بی‌اس نیوز می‌گوید هر چیزی که عراقچی با غرب در مورد آن صحبت کند، در نهایت به تأیید رهبر ایران نیاز خواهد داشت و انتظارهای ایالات متحده برای دستیابی به موفقیت در این جلسه کم است؛ اما این یک شروع است.
یک مقام امریکایی گفت، هنوز مشخص نیست که آیا گفتگو در ژنیو نشانه‌ای از این دارد که آیا ایران هنوز برای مذاکرات مستقیم با ایالات متحده -نه فقط کشورهای اروپایی- آماده است یا خیر، چیزی که ویتکاف نیز سعی داشته از طریق تماس شخصی خود آن را آغاز کند.
به گفته دو منبع دیپلوماتیک اروپایی، ترکیه و عمان و همچنین کشورهای اروپایی از جمله ایتالیا و ناروی پیشنهاد داده‌اند که در صورت انتخاب تهران برای این مسیر، میزبان مذاکرات مستقیم یا غیرمستقیم بین ایالات متحده و ایران باشند.
وزیر امور خارجه ایتالیا گفت که مارکو روبیو، وزیر خارجه امریکا روز پنجشنبه به او گفت که ایالات متحده آماده مذاکره مستقیم با همتایان ایرانی خود است و یک دیپلومات فرانسوی نیز گفته است که آقای روبیو همین پیام را به بارو نیز منتقل کرده است.
انتظار می‌رود وزیر امور خارجه و وزیر داخله فرانسه پس از رایزنی‌های ژنیو دوباره سخنرانی کنند.
آقای ترمپ در هفته‌های اخیر ابراز ناامیدی کرده است که اگرچه ایران پای میز مذاکره آمده است، اما رهبران آن هیچ تمایلی به مذاکره واقعی نشان نداده‌اند.
یک مقام امریکایی آشنا با این تلاش‌ها به سی‌بی‌اس نیوز گفته است که ایران به مدت دو هفته هیچ پاسخی به جدیدترین پیشنهاد ایالات متحده واستیو یتکاف نداده و شرایط آن را نه رد کرد و نه پذیرفته است. در عوض، رهبران ایران بیانیه‌های رسانه‌‌ای صادر کرده‌اند؛ اما مذاکره‌کنندگان مستقیماً در مورد جزئیات یا شرایط پیشنهاد صحبت نکرده‌اند.
در این گزارش آمده است که این عدم تعامل اساسی، تردیدهایی را از سوی دولت ترمپ در مورد این‌که آیا ایران در مذاکرات با حسن نیت شرکت می‌کند یا صرفاً وقت تلف می‌کند، ایجاد کرده است.
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، آشکارا این پرسش را مطرح کرده است که آیا رهبران ایران با آقای ترمپ بازی می‌کنند و از این عدم قطعیت برای توجیه تصمیم یکجانبه خود برای حمله نظامی استفاده کرده است.
چندین دیپلومات ایالات متحده و کشورهای دیگر اظهار داشته‌اند که آقای ترمپ این حمله‌ها را تأیید نکرده یا صریحاً به نتانیاهو نگفته است که باید آن‌ها را ادامه دهد. منابع دیپلوماتیک اذعان دارند که رهبران ایران همچنین ممکن است در مورد میزان هماهنگی بین ایالات متحده و اسرائیل تردید داشته باشند و همچنین ممکن است در مورد این‌که آیا دیپلوماسی آغاز شده توسط ایالات متحده، ترفندی برای توجیه استفاده از نیروی نظامی است که نتانیاهو مدت‌ها است از آن حمایت می‌کند، مطمئن نباشند.
اما یک مقام امریکایی که نامش فاش نشده گفته است که علاقه آقای ترمپ به دیپلوماسی واقعی است؛ همان‌طوری که بیزاری او از کشاندن ارتش ایالات متحده به یک جنگ خاورمیانه -به‌ویژه بدون درک روشنی از آن‌چه در صورت فروپاشی رژیم ایران رخ خواهد داد- نیز واقعی است.
رئیس جمهور ترمپ هنوز گزینه استفاده از نیروی نظامی، از جمله ظرفیت استفاده برای اولین بار در تاریخ از «MOP» یا بمب سنگرشکن بزرگ، یک بمب سنگرشکن ۳۰ هزار پوندی، برای تخریب تأسیسات هسته‌ای زیرزمینی در فردو را دارد.
منابع به سی‌بی‌اس نیوز گفته‌اند، در تئوری، آقای ترمپ توانایی انجام حمله را در حالی که در خارج از شهر در استراحتگاه گلف خود در بدمینستر، نیوجرسی، در روزهای جمعه و شنبه است، حفظ می‌کند. قبل از رسیدن او به هر مکان خارج از شهر، یک سوئیت امن ایجاد می‌شود و او همچنین به ارتباطات امن دسترسی دارد که به او امکان می‌دهد در حین مسیر دستور دهد. او در حالی که در تفرجگاه گلف خود در فلوریدا، مار-آ-لاگو، بود، در سال ۲۰۱۷ میلادی دستور حمله به سوریه و در سال ۲۰۲۰ میلادی دستور حمله به قاسم سلیمانی را صادر کرد.
در این میان، ارزیابی اطلاعاتی ایالات متحده همچنان حاکی از آن است که خامنه‌ای دستور از سرگیری برنامه تسلیحات هسته‌ای که ایران در سال ۲۰۰۳ میلادی به حالت تعلیق درآورده بود را صادر نکرده است. اما ایران مقداری سوخت هسته‌ای غنی‌شده جمع‌آوری کرده است که در صورت دستور رهبر این کشور، می‌تواند در مدت کوتاهی با یک موشک پیشرفته یا یک سلاح ابتدایی‌تر تطبیق داده شود.
این پرسش همچنان بی‌پاسخ است که آیا بمباران فوردو رهبران ایران را به سمت ساخت بمب سوق می‌دهد یا این برنامه را به طور کامل متوقف می‌کند؟
