ارتش اسرائیل بامداد جمعه بخش‌هایی از ایران را هدف قرار داد. ارتش اسرائیل گفت که ده‌ها بخش، از جمله تأسیسات هسته‌ای را مورد هدف قرار داده و شماری از مقام‌های نظامی بلندپایه و دانشمندان هسته‌ای ایران را کشته است.
میزان دقیق خسارات و ابعاد این حمله بلافاصله مشخص نشد، اما این حمله‌ها نگرانی‌ها درباره تبدیل شدن تنش‌های دیرینه ایران و اسرائیل به یک جنگ تمام‌عیار را افزایش داده است؛ جنگی که می‌تواند دو ارتش قدرتمند خاورمیانه را درگیر کند.
چه اتفاقی در ایران رخ داد؟
به گفته چهار مقام بلندپایه ایرانی، اسرائیل دست‌کم شش پایگاه نظامی در اطراف تهران، منازل مسکونی در دو مجموعه فوق‌امنیتی محل سکونت فرماندهان نظامی، و چند ساختمان مسکونی دیگر در نقاط مختلف تهران را هدف قرار داده است.
مکان‌های مورد حمله
حمله‌ها اسرائیل مناطقی در شهرهای تهران، تبریز، کرمانشاه، اراک، اصفهان و نطنز را هدف قرار داده‌اند.
به گزارش رسانه‌های ایرانی، شماری از این موشک‌ها به چند ساختمان در شهر تهران نیز برخورد کرده‌اند که در نتیجه تلفاتی برای غیرنظامیان به‌جا گذاشته است. پروازهای مسافربری از آسمان تهران به سرعت متوقف شد. باشندگان اراک، اصفهان و کرمانشاه نیز صدای انفجارها را گزارش کرده‌اند.
محمد جمالی، یکی از باشندگان تهران، گفت: «دو جنگنده اسرائیلی را دیدم که به یک پایگاه هوایی سپاه حمله کردند. دو شعله بزرگ و دود از دو پایگاه نظامی در شرق تهران بلند شده است.»
یکی از مقام‌های بلندپایه ایرانی گفته است که مجموعه «شهرک شهید محلاتی» در تهران که محل زندگی فرماندهان نظامی است، مورد حمله قرار گرفته و سه ساختمان مسکونی در آن منطقه کاملاً ویران شده‌اند.
چه کسانی کشته شدند؟
رسانه‌های رسمی ایران اعلام کردند که محمد مهدی طهرانچی و فریدون عباسی، دو دانشمند برجسته هسته‌ای، در حمله به منازل‌شان کشته شدند.
همچنین به گزارش تلویزیون دولتی ایران، حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران، و غلامعلی رشید، جانشین ستاد کل نیروهای مسلح، نیز در این حمله‌ها جان باخته‌اند.
به نظر می‌رسد اسرائیل با این حمله‌ها وارد مرحله تازه‌ای از هدف‌گیری نیروهای کلیدی ایران شده باشد. اسرائیل پیش‌تر نیز با ترورهای انفرادی، فرماندهان نظامی و دانشمندان هسته‌ای ایران را هدف قرار داده بود، اما برخی حمله‌ها اخیر تلاشی برای کشتار جمعی این افراد به نظر می‌رسند.
با این حال، خبرگزاری ایرنا گزارش داده که دست‌کم ۱۲ غیرنظامی نیز در حمله‌ها در تهران کشته شده‌اند.
چرا اسرائیل به ایران حمله کرد؟
مقام‌های اسرائیلی گفته‌اند که این حمله «پیش‌دستانه» بوده، هرچند نشانه‌ای فوری از آمادگی ایران برای حمله وجود نداشت. ارتش اسرائیل در بیانیه‌ای اعلام کرد که این عملیات «پاسخی به تداوم اقدامات خصمانه جمهوری اسلامی علیه اسرائیل» است و آن را «مرحله نخست» خواند.
یکی از مقام‌های ارتش اسرائیل در گفت‌وگو با خبرنگاران، به شرط ناشناس ماندن، اعلام کرد که این حمله‌ها، زیرساخت‌های برنامه هسته‌ای ایران و توانایی موشک‌های دوربرد جمهوری اسلامی را هدف قرار داده‌اند. او گفت که ایران برنامه‌ای مخفی برای ساخت سلاح هسته‌ای در دست دارد و بر اساس اطلاعات اسرائیل، توان تولید ۱۵ بمب هسته‌ای را ظرف چند روز دارد؛ هرچند جزئیات بیشتری ارائه نکرد.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در پیامی ویدیویی، برنامه هسته‌ای ایران را «خطری روشن و فوری برای بقای اسرائیل» توصیف کرد.
آیا ایالات متحده در این حمله نقش داشت؟
مارکو روبیو، وزیر خارجه امریکا، اعلام کرد که ایالات متحده «در حمله‌ها علیه ایران دخالتی نداشته» و افزود: «اسرائیل به ما اطلاع داد که این اقدام را برای دفاع از خود ضروری می‌دانسته است.»
روبیو هشدار داد که ایران نباید نیروهای امریکایی در منطقه را هدف قرار دهد و تأکید کرد: «بی‌تردید ایران نباید منافع یا پرسنل امریکایی را هدف بگیرد.»
این حمله‌ها در حالی صورت گرفت که تنش‌هایی میان دونالد ترمپ، رئیس‌جمهور امریکا، و نتانیاهو درباره نحوه برخورد با ایران در جریان بود. ترمپ پیش‌تر اسرائیل را از اقدام نظامی علیه ایران در حین مذاکرات هسته‌ای برحذر داشته بود.
ساعاتی پیش از حمله، ترمپ گفت چنین حمله‌ای احتمال دستیابی به راه‌حل دیپلماتیک را از بین می‌برد. او گفت: «فکر می‌کنم این کار همه چیز را به باد می‌دهد – البته شاید هم کمک کند، ولی احتمالاً خرابش می‌کند.»
ایالات متحده روز چهارشنبه دیپلمات‌های خود را از عراق خارج و خروج داوطلبانه خانواده‌های نیروهای امریکایی در دیگر نقاط خاورمیانه را مجاز اعلام کرد. حدود ۴۰ هزار نیروی نظامی امریکایی در منطقه خلیج فارس و سایر نقاط خاورمیانه مستقر هستند. ناو هواپیمابر کارل وینسون نیز که مجهز به جنگنده‌های اف-۳۵ است، در دریای عربی حضور دارد.
سؤالی کلیدی این است که آیا ایالات متحده نقش گسترده‌ای در دفاع از اسرائیل در برابر واکنش احتمالی ایران ایفا خواهد کرد یا نه؛ همان‌طور که در جریان تبادل آتش سال گذشته انجام داد. اما در بیانیه اخیر، روبیو اشاره‌ای به چنین نقشی نکرد و گفت: «اولویت ما حفاظت از نیروهای امریکایی در منطقه است.»
وضعیت مذاکرات هسته‌ای امریکا و ایران چگونه است؟
قرار بود مذاکره‌کنندگان امریکایی و ایرانی روز یکشنبه در عمان دور ششم گفت‌وگوها درباره برنامه هسته‌ای ایران را آغاز کنند؛ هرچند اکنون این نشست در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
دو طرف بر سر این‌که آیا ایران باید اجازه غنی‌سازی اورانیوم در داخل کشور را داشته باشد یا نه، به بن‌بست رسیده‌اند.
در دوره نخست ریاست‌جمهوری‌اش، ترمپ امریکا را از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ که در دوران باراک اوباما امضا شده بود خارج کرد و آن را «یک‌جانبه» توصیف نمود. این بار، او تمایل دارد از درگیر شدن در یک درگیری بزرگ در خاورمیانه اجتناب کند.
ترمپ هفته گذشته گفت موضع مذاکره‌ای ایران «غیرقابل قبول» است و نسبت به احتمال دستیابی به توافق ابراز بدبینی کرد. او در مصاحبه‌ای با نیویورک‌پست گفت: «هر روز کمتر و کمتر به آن امیدوار می‌شوم. به نظر می‌رسد ایران دارد وقت‌کشی می‌کند، و این تأسف‌آور است.»
