کچالو از عمده‌ترین فرآورده‌های کشاورزی دهقانان بامیان به شمار می‌رود؛ اما خشک‌سالی، عُشر، نرخ پایینِ محصول و بالا بودن هزینه‌های تولید، بر تولیدات این فرآورده‌ی کشاورزی تاثیر منفی گذاشته‌است.
حاج محمد تقی از کشاورزان بامیانی است که روی زمین‌هایی که اجاره گرفته، کچالو کاشته‌است.
او می‌گوید که امسال وضعیت کشت و زمین‌داری به دلیل بی‌آبی بسیار خراب است.
به گفته‌ی او:” شمار کمی از کشاورزان قدرت داشتند که کشت‌زارهای خود را با تانکر آب‌رسانی کنند؛ اما من که توانایی این کار را نداشتم و کچالوهای کاشته شده‌ام زیر خاک درحال گندیده شدن استند، به همین دلیل مجبورم پیش از موعد کچالوها را جمع‌آوری کنم”.
امسال قیمت کود در بازار چند برابر شده، حاجی تقی می‌گوید که هر بوری کود سیاه را ۶ هزار و ۵۰۰ و کود سفید را ۴هزار و ۳۰۰ افغانی خریده‌است. با آن همه توانسته‌است نصف سال گذشته حاصل کچالو را برداشت کند.
در کنار این، در روزهای پیش زمانی که حاج تقی درحال گِردآوری کچالوهایش بود، ماموران اداره‌ی زراعت طالبان ۳هزار افغانی از او عُشر گرفتند.
شاه ولی، یکی از دیگر دهقان‌های بامیان است، او نیز می‌گوید که امسال به دلیل خشک‌سالی، نرخ بلند کود و جمع‌آوری عُشر نتوانسته به میزان سال پیش حاصلاتش را جمع‌آوری کند.
او می‌گوید: «تولیدات امسال خیلی کم است و نصف حاصلات سال گذشته است.»
شاه ولی، کود مورد نیاز خود را تا جمع‌آوری حاصل زمین به قرض خریده و امسال ۱هزار و ۵۰۰ افغانی نیز به کارمندان ریاست زراعت طالبان عُشر پرداخته‌است. این درحالی است که به‌گفته‌ی وی: این ریاست به مشکلات آن‌ها هیچ توجهی ندارد.
اما راه حل چیست؟
کارشناسان بخش کشاورزی می‌گویند که نیاز است دهقان‌های بامیانی در جست‌وجوی نبات‌هایی باشند که در برابر کم‌آبی مقاوم است و در بازارها ارزش اقتصادی بالاتری دارد.
حبیب‌الله بهلول‌زاده استاد دانشکده‌‌ی زراعت دانشگاه بامیان می‌گوید که در حال حاضر به میزانی که روی کچالو مصرف می‌شود، حاصل ندارد. به عوض آن دهقانان می‌توانند نبات‌های طبی همچون: انگوزه یا حبوباتی مثل: لوبیا، مُشنگ و عدَس را که ارزش اقتصادی بلندتری در بازارها دارد، کشت کنند.
بهلول‌زاده در ادامه گفت که خشک‌سالی از دلایل عمده‌ی کاهش میزان و کیفیت کچالو است؛ اما این موضوع راه حل بنیادی ندارد. در حال حاضر بسیاری از بخش‌های مناطق مرکزی کشور به ویژه ولایت‌های دای‌کندی و بامیان با کمبود آب آشامیدنیِ بهداشتی روبه‌رو است.
این استاد دانشگاه باورمند است که در کنار خشک‌سالی، شیوع آفات کشاورزی و سطح پایین اقتصاد که دهقانان قادر نیستند کود، دارو و تخم مورد نیاز را تهیه کنند، برمیزان و کیفیت فرآورده‌های کشاورزی دهقانان بامیان نیز تاثیر جدی داشته‌است.
بهلول‌زاده هم‌چنان افزود: «حکومت نیز باید به وضعیت دهقانان توجه کند؛ زیرا وضعیت آن‌ها به اوضاع کُل جامعه ارتباط مستقیم دارد.»
در سال‌های گذشته مسوولان محلی در بامیان می‌گفتند که در این ولایت سالانه نزدیک به ۳۵۰ تا ۳۸۰ هزار تُن کچالو تولید می‌شود؛ آماری که وزارت زراعت می‌گفت: ولایت بامیان سالانه حدود ۵۰ درصد کچالوی مورد نیاز کشور را تولید می‌کند؛ اما امسال با توجه به شکایت دهقانان، از میزان حاصلات این فرآورده هنوز آماری اعلام نشده‌است.
این در حالی است که از سال ۱۳۹۶ به بعد، شهر بامیان گواه «جشن‌واره‌ی گُل کچالو» بود. این جشن‌واره به هدف پیدا کردن بازار مناسب در سطح ملی و بین‌المللی، شناسایی جایگاه محصول کچالو در برنامه‌های اقتصادی حکومت و تشویق دهقانان بامیان برگزار می‌شد.
وزارت زراعت در دوره جمهوری برای حمایت از دهقانان و هم‌چنان جلوگیری از فاسد شدن فرآورده‌های کشاورزی، به ویژه کچالو، صدها ذخیره‌گاه کچالو را در ولایت بامیان ساخت.
