آمارهای سازمان حقوق بشر ایران نشان می‌دهند که دولت این کشور در ده ماه گذشته ۴۹ تن از شهروندان افغانستان را اعدام کرده است.
هرچند این نهاد مستقل حقوق بشری گفته که دولت ایران این شهروندان افغانستان را به علت دست داشتن در قاچاق مواد مخدر و قتل اعدام کرده؛ اما دولت ایران درباره شمار اعدام شدگان افغانستان در این کشور و علت اعدام آنان چیزی نگفته است.
این نهاد حقوق بشری نیز نگفته که روند بررسی پرونده‌های این مهاجران افغانستان در ایران چگونه بوده است. با این حال شهروندان افغانستان در ایران می‌گویند که زندانیان کشور در ایران به وکیل مدافع دسترسی ندارند تا از حقوق‌شان دفاع شود.
بر بنیاد اطلاعاتی که سازمان حقوق بشر ایران پخش کرده است، از یازدهم ماه جدی سال روان هجری خورشیدی تااکنون، دولت ایران ۴۹ تن از شهروندان افغانستان را اعدام کرده است.
این سازمان مستقل حقوق بشری گفته که دولت ایران این شهروندان افغانستان را به علت دست داشتن در قاچاق مواد مخدر و قتل عمد اعدام کرده است.
این شهروندان کشور در زندانهای قزل‌الحصار، کرج، زندان مرکزی قم، زندان مرکزی شیراز و دیگر زندانهای ایران اعدام شده‌اند.
از این میان، ۱۳ تن از شهروندان کشور تنها در یک ماه اخیر اعدام شده‌اند که د مقایسه به ماه قبل آن نزدیک به سه برابر افزایش را نشان می‌دهد.
دولت ایران درباره شمار اعدام شده‌گان افغانستان در این کشور و علت اعدام آنان چیزی نگفته است. سازمان حقوق بشر ایران نیز نگفته که روند بررسی پرونده‌های این مهاجران افغانستان در ایران چگونه بوده است.
اما افزایش اعدام شهروندان افغانستان در ایران، نگرانی مهاجران کشور در ایران را برانگیخته است. شماری از شهروندان کشور می‌گویند که مهاجران زندانی در زندانهای ایران به وکیل مدافع دسترسی ندارند و باید روند دادگاهی شدن آنان در افغانستان انجام شود.
عنایت‌الله الکوزی، مهاجر افغانستان در ایران، می‌گوید: «اکثر زندانی‌های افغانستان در زندانهای ایران به دلیل اینکه بیرون از زندان کسی را ندارند به وکیل دسترسی ندارند تا پیگیر کارهای شأن باشد. حق مسلم هر زندانی است که به وکیل دسترسی داشته باشد؛ اگر زندانی‌های افغانستان از طریق روابط دیپلوماتیک به قوای عالی و قضایی افغانستان سپرده شود تا در داخل کشور محکمه و نگرانی‌ها در این باره برطرف شود.»
اکبر سلطانی، مهاجر افغانستان در ایران، می‌گوید: «زندانهای ایران از مهاجران افغانستان پر است؛ به خاطریکه مهاجران افغانستان بی‌سرنوشت هستند. هر قدر سال در بند بمانند می‌مانند.»
طالبان تاهنوز، درباره اعدام شهروندان افغانستان در ایران خاموشی اختیار کرده‌اند. آمارهای سازمان حقوق بشر ایران نشان می‌دهند که پس از بازگشت طالبان به قدرت، اعدام شهروندان افغانستان از سوی ایران گراف صعودی داشته است. چنانچه در سال ۲۰۲۲ میلادی، شانزده شهروند افغانستان، در سال ۲۰۲۳ میلادی، ۲۵ شهروند افغانستان و در ده ماه سال ۲۰۲۴ میلادی، ۴۹ شهروند افغانستان از سوی ایران اعدام شده‌اند.
در میان اعدام شدگان زنان و کودکان نیز شامل‌اند.
نصرالله ستانکزی، حقوق دان و استاد دانشگان، می‌گوید: «دولت‌ها مکلف هستند حقوق اتباع خود را در بیرون از کشور دنبال کنند و حقوق‌شأن را تامین کنند؛ از جمله اشخاص که متهم به جرایم هستند. متاسفانه حاکمان موجود کابل با جمهوری اسلامی ایران در روابط سیاسی خود احتیاط لازم بکار میبرند و منافع سیاسی شأن اولویت دارد نسبت به حقوق اتباع شأن.»
در ماه سرطان سال ۱۴۰۳ هجری خورشیدی، خبرگزاری ایسنا به نقل از معاون امور بین‌الملل قوه قضاییه‌ی ایران گزارش داد که نزدیک به ۹۵ درصد از زندانیان خارجی در ایران را شهروندان افغانستان می‌سازند که به علت قاچاق مواد مخدر، دزدی، عبور غیر مجاز از مرز و جرایم در برابر اشخاص بازداشت شده‌اند.
دو ماه پیش اداره تنظیم امور زندانهای طالبان گفت که پنج تا شش هزار شهروند کشور، در ایران زندانی‌اند.
