جهان

فتح‌الله گولن رهبر مذهبی ترکی مستقر در امریکا درگذشت

فتح‌الله گولن رهبر مذهبی ترکی مستقر در ایالات متحده به عمر ۸۳ سالگی درگذشت. او یک جنبش اسلامی قدرت‌مند در ترکیه و فراتر از این کشور ایجاد کرد؛ اما سال‌های پایانی عمرش را با اتهاماتی مبنی بر رهبری «کودتای نافرجام« علیه رجب طیب اردوغان رئیس‌ جمهور ترکیه سپری کرد.

وب‌سایت موسوم به «هرکول» که سخنرانی‌های گولن را منتشر می‌کند، در حساب شبکه اجتماعی اکس‌اش اعلام کرد که او یکشنبه شب در شفاخانه‌ای در امریکا که تحت درمان بود، درگذشت.

آقای گولن در گذشته از متحدان اردوغان بود؛ اما روابط آن‌ها بعداً به شدت تیره شد و اردوغان او را مسئول کودتای نافرجام سال ۲۰۱۶ دانست؛ کودتایی که در آن سربازان شورشی از هواپیماهای جنگی، تانک‌ها و چرخ‌بال‌ها استفاده کردند. در این کودتا حدود ۲۵۰ نفر کشته شدند.

فتح‌الله گولن که از سال ۱۹۹۹ در تبعید خودخواسته در امریکا زندگی می‌کرد، هرگونه دخالت در این کودتا را پیش از این رد کرد

به گفته پیروانش، جنبش گولن که به «خدمت» معروف است، هدفش ترویج یک اسلام معتدل بود که آموزش به سبک غربی، بازارهای آزاد و گفتگوی بین ادیان را تشویق می‌کرد. با این حال، پس از کودتای ناکام، این جنبش در ترکیه به‌ طور نظام‌مند سرکوب شد و نفوذش در سطح بین‌المللی کاهش یافت.

گولن که از سوی پیروانش «حاجی‌افندی (استاد محترم)» خوانده می‌شد، در سال ۱۹۴۱ در روستایی در استان ارزروم در شرق ترکیه به دنیا آمد. او پسر یک امام بود و از کودکی به مطالعه قرآن پرداخت.

در سال ۱۹۵۹، گولن به عنوان امام جماعت مسجد در شهر ادرنه منصوب شد و در دهه ۱۹۶۰ در استان ازمیر به شهرت رسید. او در ازمیر خوابگاه‌های دانشجویی ایجاد کرد و در قهوه‌خانه‌ها به تبلیغ آموزه‌های خود پرداخت.

این خوابگاه‌های دانشجویی پایه‌گذار یک شبکه غیررسمی بودند که در دهه‌های بعد، از طریق آموزش، تجارت، رسانه و نهادهای دولتی گسترش یافت و به پیروانش نفوذ گسترده‌ای بخشید. این نفوذ فراتر از مرزهای ترکیه به جمهوری‌های ترک‌زبان آسیای مرکزی، بالکان، افریقا و غرب نیز رسید و از طریق شبکه‌ای از مکتب‌ها تاثیرگذار بود.