د افغانستان د خبریالانو مرکز د «ژورنالیستانو د ملي ورځې» په مناسبت په خپل کلني راپور کې ویلي، چې په هېواد کې د رسنیو او خبریالانو آزادي په ۱۴۰۲ کال کې خرابه شوې ده.
طالبانو د دې ورځې په مناسبت په یوه پیغام کې د هېواد له خبریالانو غوښتي چې خپل فعالیتونه د «اسلامي ارزښتونو» او «ملي ګټو» له مخې ترسره کړي.
په ایکس کې د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد ویلي چې خبریالان د ملت او حکومت تر منځ د اړیکو د پل په څېر دي.
خو د افغانستان د خبريالانو د مركز په كلني راپور كې راغلي دي: په افغانستان كې په ۱۴۰۲ كال كې رسنۍ او خبريالان له خپلو اساسي او قانوني حقونو څخه د آزادۍ او خوند اخيستلو په برخه كې له سختو محدوديتونو سره مخ شوي او حقونه يې تر پښو لاندې شوی دي. په پراخه کچه “نقض” شوې.
په د راپور کې دا هم ویل شوي، چې په تېرو ۱۲ میاشتو کې پر رسنیو او خبریالانو فشارونه او د طالبانو له خوا د هغوی ګواښونه د تېر کال په پرتله په ډېر شدت سره دوام لري.
د مرکز د فشارونو او ګواښونو بنسټ هغه لارښوونې ګڼلې دي، چې له دې سره سره، چې د عامه رسنیو قانون د تطبیق وړ دی؛ خو دا د طالبانو او د هغوی د سیمه ییزو چارواکو له خوا خپره شوه.
په د راپور کې ویل شوي، که څه هم طالبانو د خبریالانو او رسنیو د دې لارښوونو د نه عملي کولو د پایلو په اړه وضاحت نه دی ورکړی. خو د افغانستان د خبريالانو د مرکز موندنې ښيي چې هغه رسنۍ او خبريالان چې د طالبانو لارښونې يې له پامه غورځولې، يا يې ګواښلي او يا هم بنديان شوي دي.
د افغانستان د خبریالانو د مرکز د راپور له مخې، په ۱۴۰۲ هجري لمریز کال کې په هېواد کې رسنیو د طالبانو لارښوونې له پامه غورځولې او کله ناکله د طالبانو له خوا د «موقتي یا دایمي بندیز» په څېر له مجازاتو سره مخ شوې.
په د راپور کې راغلي: «د رسنیو او خبریالانو له حقونو څخه د سرغړونې قضیې په ځینو ولایتونو کې په دوو سیستماتیکو ډولونو (د طالبانو د حکومت له خوا او په انفرادي ډول د هغوی د ځینو زورواکو له خوا) شوې دي.
د دې ادارې په کلني راپور کې راغلي چې په ۱۴۰۲ میلادي کال کې د رسنیو او خبریالانو له حقونو څخه د سرغړونې لږ تر لږه ۱۳۹ پېښې ثبت شوي، چې ۸۰ پېښې یې د ګواښ او ۵۹ یې د نیول کېدو پېښې دي.
خبریالان د افغانستان د خبریالانو مرکز وايي: په تېر یوه کال کې په یو شمېر ولایتونو کې د خبریالانو او رسنیو پر وړاندې د طالبانو د یو شمېر زورواکو له خوا د زورواکو د لاس وهنې او له واکه د غلطی استفادې په برخه کې د اندېښنې وړ پېښې لیدل شوې دي.
دا مرکز وايي، د دوی موندنې ښيي چې د طالبانو د استخباراتو ریاست او د افغانستان د چارو وزارت په مستقیم او غیر مستقیم ډول په ۱۴۰۲ کال کې د خبریالانو په نیولو، ګواښلو او ډارولو سره د «رسنیو او د بیان د آزادۍ د جبر» مسؤلان وو.
په دا راپور کې دا هم ویل شوي چې په ۱۴۰۲ کال کې د طالبانو د استخباراتو د استازو او د فواید عامې وزارت له خوا د زور او فشار د کارولو له امله د رسنیو د سرغړونو د مخنیوي کمیسیون نه یوازې دا چې د اصلاحاتو په راوستلو کې د پام وړ بریالیتوب نه درلود. «خبریالانو او رسنیو له حقونو څخه د نقض» لامل هم شوی دی.
