یوناما در گزارشی تحت عنوان «معلومات تازه پیرامون وضعیت حقوق بشر در افغانستان جولای تا سپتمبر ۲۰۲۳» وضعیت حقوق بشر در افغانستان را بررسی کرده است.
یوناما در این گزارش به وضعیت ولسوالی ارزگان خاص در ولایت ارزگان پرداخته و نوشته است که در ماه‌های جون و اگست ۲۰۲۳ گزارشاتی مبنی بر کشتار هزاره‌ها و تخریب اموال و محصولات زراعتی متعلق به کشاورزان هزاره در ولسوالی ارزگان خاص ولایت ارزگان در فضای مجازی منتشر شد و اخباری مبنی بر دست داشتن نیروهای امنیتی طالبان در این رویدادها وجود داشت.
یوناما در گزارش خود نوشته است که از جون تا سپتمبر ۲۰۲۳ تخطی‌های زیر در ولسوالی ارزگان خاص اتفاق افتاده است:
- کشتار حداقل شش هزاره از ساکنان ارزگان خاص از سوی افراد ناشناس
- حداقل پنج رویداد تخریب اموال به شمول وسایط نقلیه، خانه‌ها و محصولات زراعتی متعلق به ساکنان هزاره در ارزگان خاص از سوی افراد ناشناس
- حداقل دو رویداد لت‌وکوب ساکنان هزاره در ارزگان خاص از سوی افراد ناشناس
یوناما در ادامه این گزارش نوشته است: «در تاریخ ۱۶ سپتمبر یک هیئت از کابل متشکل از نمایندگان دفتر رئیس الوزرای طالبان، وزارت عدلیه طالبان، وزارت دفاع طالبان و ریاست عمومی استخبارات طالبان به ارزگان خاص رفتند تا اتهامات را بررسی کنند و اوضاع امنیتی این ولسوالی را ارزیابی کنند.»
یوناما نوشته است که براساس گزارش این هیئت آنها در دیدار با نمایندگان جوامع محلی هزاره و پشتون و همچنین مقامات برحال این ولسوالی در ۱۹ سپتمبر ۱۶ نفر دستگیر شده و منتظر محاکمه هستند.
حوادث مربوط به جامعه شیعه
در گزارش یوناما آمده است که در ۲۵ و ۲۶ جولای، در کابل، بنا بر گزارش‌ها نیروهای امنیتی طالبان با عزاداران شیعه به دلیل عدم پایبندی آنان به محدودیت‌های امنیتی اعلام شده قبلی از سوی آنها، بدرفتاری کردند.
در ۲۸ جولای، در شهر غزنی، پرسنل امنیتی طالبان بر جمعیت عزاداران شیعه تیراندازی کردند که در نتیجه آن چهار نفر از جمله یک کودک و یک زن کشته شدند.
براساس این گزارش، شش تن دیگر نیز زخمی شدند. دفتر والی طالبان در واکنش به این رویداد کمیته‌ای را تشکیل داد که نمایندگانی از جامعه شیعه نیز در آن حضور داشتند تا این رویداد را بررسی کنند.
دستگیری و بازداشت‌های خودسرانه
در این گزارش آمده است که مقامات طالبان به دستگیری مدافعان حقوق بشر، به ویژه فعالان حقوق زنان و کارمندان رسانه‌ها بدون مشخص کردن دلیل بازداشت آنها ادامه می‌دهند. چندین مورد از این دستگیری‌ها بین جولای و سپتمبر گزارش شده است.
در ۱۲ جولای، عرفان‌الله بیدار، خبرنگار رادیو در ننگرهار دستگیر شد. در این گزارش آمده است که او در ۲۵ جولای آزاد شد.
بین ۶ تا ۱۹ اگست در مجموع ۱۱ خبرنگار توسط استخبارات طالبان دستگیر شدند. بیشتر آنها متهم به ارائه اطلاعات به رسانه‌های خارجی یا تبلیغ علیه مقامات طالبان بودند. همه آنها آزاد شدند و دوره بازداشت آنها از شش تا ۲۲ روز بوده است.
در این گزارش آمده است که در ۲۰ اگست در کابل، استخبارات طالبان، هشت زن معترض را در یک خانه وابسته به «جنبش اتحاد و همبستگی برای زنان افغانستان» بازداشت کرد.
بنا بر گزارش‌ها آنها پس از سه ساعت با امضای ضمانتنامه کتبی مبنی بر خودداری از شرکت در تظاهرات بعدی آزاد شدند.
در ۱۹ سپتامبر در شهر کابل، استخبارات طالبان یکی از اعضای «جنبش خودجوش زنان معترض در افغانستان»، ندا پروانی را به همراه همسر و پسر چهار ساله‌اش (که بعداً به بستگانش تحویل داده شد) دستگیر کردند.
در ادامه گزارش یوناما آمده است که در ۲۷ سپتمبر، استخبارات طالبان، ژولیا پارسی، رئیس جنبش اتحاد و همبستگی برای زنان افغانستان را همراه با پسر جوانش دستگیر کرد.
یوناما می‌گوید که تا زمان نگارش این مقاله، هم زنان و هم بستگان مرد آنها در بازداشت به سر می‌برند. همچنین رسول پارسی، استاد دانشگاه (دستگیر شده در ۶ مارچ) و رئیس سازمان غیردولتی PenPath، مطیع‌الله ویسا (دستگیر در ۲۷ مارچ) در بازداشت هستند. مرتضی بهبودی، خبرنگار افغانستان – فرانسوی که در تاریخ ۷ جنوری در کابل بازداشت شده بود در ۱۸ اکتوبر آزاد شد.
آزادی رسانه‌ها
در حالی که وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان در ۲۵ جولای توزیع کارت شناسایی برای خبرنگاران را آغاز کرد، اما این تصمیم طالبان نگرانی‌هایی را در میان کارمندان رسانه‌ها در مورد افزایش احتمالی فشار و سانسور از سوی طالبان ایجاد کرد.
در این گزارش آمده است که تعطیلی ایستگاه رادیویی و تلویزیونی همیشه بهار در شهر جلال آباد در تاریخ ۱ اگست به دلیل برگزاری کلاس‌های روزنامه‌نگاری مختلط، نگرانی‌ها در مورد آزادی رسانه‌ها را تشدید کرد.
در این گزارش آمده است که در ۱۲ اگست، وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان جلسه‌ای را با کمیسیون نقض رسانه‌ها با حضور شماری از نمایندگان رسانه‌ها تشکیل داد.
فعالیت‌های وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان
در ۷ اگست، وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان ممنوعیت «جادو» (جادو/ جادوی سیاه) را اعلام کرد و به دنبال آن شماری از افراد متهم به جادوگری در شهرهای مختلف بازداشت شدند.
وزارت امر به معروف طالبان همچنان به اعمال محدودیت‌های بیشتر بر زنان، ممنوعیت موسیقی و نظارت بر ظاهر مردان ادامه می‌دهد.
در گزارش یوناما آمده است که در ۲۷ جولای اداره امر به معروف و نهی از منکر طالبان در ولایت بدخشان، هفت مرد جوان را به دلیل تراشیدن ریش بازداشت کرد. آنها پس از چند ساعت آزاد شدند.
همچنین در ۱۰ سنبله ریاست عملی تبلیغ و پیشگیری از منکر این وزارتخانه در ولایت فاریاب ۲۹ دانشجو را به اتهام پخش موسیقی در لیلیه بازداشت کرد. گفته می‌شود برخی از دانش آموزان سیلی خوردند و سرشان به زور تراشیده شد. همه این افراد پس از ۱۸ ساعت آزاد شدند.
سیستم عدلی
در ۱۱ جولای وزارت عدلیه طالبان برحال چهارمین جریده رسمی خود را از زمان بازگشت طالبان به قدرت منتشر کرد.
در ۲۴ جولای و ۹ آگست ریاست عمومی مساعدت‌های حقوقی وزارت عدلیه بر حال در کابل اجلاس افزایش آگاهی حقوقی را برگزار نمود که در آن توضیح داده شد که مظنونان و متهمان بی بضاعت به شمول زنان و اطفال در قضایای فامیلی می‌توانند درخواست مساعدت حقوقی برای دفاع از حقوق خویش در برابر نهادهای عدلی و قضایی کنند.
مجازات بدنی و مجازات اعدام
یوناما در این گزارش می‌گوید که مقامات طالبان به اجرای تنبیه بدنی اشخاص مجرم در ملا عام در سراسر کشور ادامه می‌دهند که گاهی اوقات گروه‌های بزرگ را شامل می‌شود. برای مثال در ۱۶ آگست ۱۹ تن به شمول دو زن در ملا عام در یک استادیوم ورزشی در سرپل دره زده شدند.
در ۱۷ سپتمبر در زابل نه نفر به شمول یک زن و هشت مرد در ملا عام دره زده شدند که باز هم در یک استادیوم ورزشی صورت گرفت.
یوناما می‌گوید در حالی که هیچ مورد تایید شده‌ای از اجرای مجازات مرگ ثبت نشده است در اواخر جولای، شایعاتی در فضای مجازی در مورد برنامه برای سنگسار دو جوان در بغلان مطرح شد.
اطلاعات یوناما نشان می‌دهد که یک زن و یک مرد به اتهام زنا دستگیر شده بودند و در توقیف خانه پولیس طالبان در شهر پلخمری نگهداری می‌شدند. تاکنون اعدام صورت نگرفته است و بر اساس گزارشات این قضیه در سیستم قضایی در حال رسیدگی است براساس گزارشات هیچ یک از متهمین اجازه دسترسی به یک وکیل مدافع را نیافته‌اند.
