سودان از پانزدهم اپریل (۲۶ حمل ۱۴۰۱ هجری خورشیدی) به این سو گواه نبردهای سنگین میان دو بخش نظامی این کشور بوده است؛ جنگی که بر سر قدرت است و تا اکنون حداقل ۵۱۲ کشته و ۴۱۹۳ زخمی به جا گذاشته است.
این درگیری‌ها همچنان در خارطوم پایتخت و شماری از شهروهای دیگر ویرانی‌های زیادی به بار آورده و دست کم ۲۰ هزار نفر را به کشور همسایه، چاد آوارده کرده است.
همچنان شفاخانه‌ها و دیگر خدمات عامه نیز فلج شده و مردم با کمبود آب و غذا روبه رو شده اند.
در حال حاضر، نبردها میان ارتش و شبه نظامیان موسوم به «نیروهای واکنش سریع» سودان ادامه دارند و تا اکنون به طایفه‌ها و گروه‌های قومی سرایت نکرده است. اما هر لحظه ممکن است این کشور به کام یک جنگ داخلی تمام عیار فرو برود.
ارتش سودان و «نیروهای واکنش سریع» روز شبنه به مناسبت عید فطر آتش بس اعلام کردند تا کشورهای خارجی دیپلومات ها و شهروندان شان را از این کشور بیرون کنند و نهادهای مددرسان نیز به مردم آذوقه برسانند و خدمات پزشکی فراهم کنند.
اتحادیه اروپا، بریتانیا، امریکا، عربستان سعودی، مصر، کینیا، هند، چین و شماری از کشور های دیگر دیپلمات‌ها و شهروندان شان را از سودان بیرون کرده اند اما هنوز هم هزاران شهروند خارجی در این کشور گیر مانده اند.
اما ریشه جنگ سودان در چیست؟
سودان در افریقای شمالی موقعیت دارد و با مصر، لیبیا، چاد، افریقای مرکزی، سودان جنوبی، ایتوپیا و اریتره و دریای سرخ محاط شده است.
سودان از دهه ۱۹۸۰ تا سال ۲۰۰۵ درگیر جنگ داخلی خانمانسوز بود. در جریان این سال‌ها حکومت و شمال سودان که عمدتا عرب مسلمان با جنوب سودان که عمدا مسیحی بودند و جنگجویان آن به نام «جنبش/ارتش آزادی مردم سودان» شناخته می‌شد، درگیری داشتند؛ جنگی که نزدیک به دو میلیون کشته و میلیون ها آواره برای سودان به جا گذاشت.
در سال ۲۰۰۵ میان حکومت سودان با «جنبش/ارتش آزادی مردم سودان» با پا درمیانی امریکا، سازمان ملل متحد و اتحادیه افریقا، توافقی برای تقسیم قدرت امضا کرد و این زمینه را برای مستقل شدن سودان جنوبی را فراهم کرد و سر انجام در ۹ جولای سال ۲۰۱۱ استقلال خود را گرفت.
سودان در این مدت جنگ داخلی از سوی عمر البشیر یک جنرال نظامی که در یک کودتای نظامی در سال ۱۹۸۹ به قدرت رسیده بود، اداره می‌شد. پس از استقلال سودان جنوبی و افزایش بحران اقتصادی و فقر در این کشور، دولت البشیر با موجی از نارضایتی مردم مواجه شد. از اواخر سال ۲۰۱۸ تا اواسط ۲۰۱۹ مردم در سراسر سودان دست به تظاهرات زده و خواستار کناره گیری البشیر پس از ۳۰ سال حکومت، شدند.
این دوره که توام با خشونت پولیس و ارتش سودان با معترضان و نیز نافرمانی عمومی بود و ده‌ها نفر نیز کشته شدند، به نام انقلاب سودان نیز مشهور است.
حکومت البشیر در ۱۱ اپریل ۲۰۱۹ از سوی جنرال عبدالفتاح البرهان، رئیس ارتش سودان و جنرال محمد حمدان دغلو مشهور به «حمدتی» رهبر شبه نظامیان «نیروهای واکنش سریع» سرنگون و عمر البشیر نیز بازداشت شد. در اگست ۲۰۱۹ این جنرال‌ها «شورای حاکمیت انتقالی» را تشکیل دادند تا برای حکومت خود مشروعیت کسب کنند. جنرال البرهان به عنوان رییس این شورا و جنرال حمدتی به عنوان معاون اش انتخاب شدند. این دو جنرال در اکتوبر سال ۲۰۲۱ با نزدیک شدن پایان دوره «شورای حاکمیت انتقالی» در یک کودتای نظامی حکومت غیرملکی را به کلی سرنگون کردند و نظامیان سودان قدرت مطلق را در دست گرفتند.
با این حال، درگیری کنونی در سودان میان جنرال عبدالفتاح البرهان، رییس جمهور و رییس ارتش و جنرال محمد حمدان دغلو «حمدتی» رهبر شبه نظامیان «نیروهای واکنش سریع» بر سر بقا و قدرت جریان دارد. تنش میان این دو جنرال زمانی آغاز شد که جنرال البرهان تغیر موضع داده خواستار انتقال قدرت به حکومت غیرنظامی شد و طرح ادغام نیروهای جنرال حمدتی با ارتش سودان را مطرح کرد. حمیدتی این طرح را اقدامی علیه خودش دانست و جنرال البرهان را به انحصار قدرت متهم کرد و در برابر وی میجنگد. جنرال البرهان نیز حمیدتی و نیروهای تحت امرش را «شورشیان» خوانده و گفته است که تا انحلال این نیرو در برابر آن خواهد جنگید.
جنرال عبدالفتاح البرهان، رییس جمهور و رییس ارتش در پیام شنیداری گفت: «من می گویم که در این جنگ برنده ای ندارد، همه شکست می خورند، بازنده اصلی مردم سودان و بزرگترین بازنده دولت سودان است؛ بنابراین این جنگ باید متوقف شود. سربازان باید به پایگاه های خود بروند. ما باید به عنوان سودانی بنشینیم و راه درست برای بازگرداندن امید و زندگی به مردمی که اکنون با ترحم و اندوه به ما چشم دوخته اند، پیدا کنیم.»
بر اساس گزارش‌ها، حمیدتی حدود ۱۰۰ هزار نیروهای مسلح در شهرهای مختلف این کشور تحت امرش دارد. حمیدتی چند روز پس از آغاز درگیری ها در گفتگو با شبکه الجزیره گفت که با جنرال البرهان مذاکره ای نخواهد کرد.
جنرال محمد حمدان دغلو «حمیدتی» رهبر شبه نظامیان «نیروهای واکنش سریع»، گفت: «من با ارتش مشکلی ندارم. تنها چیزی که می خواهیم تسلیم شدن برهان و دار و دسته اش است. ما مشکل دیگری نداریم.»
سودان آینده نامعلومی در پیش دارد. ارتش سودان سلاح‌های سنگین و نیروی هوایی در اختیار دارد و «نیروهای واکنش سریع» نیز ادعا کرده است که کاخ ریاست جمهوری، مقر فرماندهی ارتش سودان، فرودگاه های خارطوم و شماری از شهرهای دیگر را در تصرف خود دارد. با وجود اعلام آتش بس، روز چهارشنبه ارتش سودان مواضع «نیروهای واکنش سریع» را در خارطوم و شماری از شهرهای دیگر، هدف حملات هوایی قرار داده و شبه نظامیان نیز از سلاح ضد هوایی استفاده کردند.
با این حال، قدرت‌های جهان از طرف‌های درگیر خواسته اند که با هم مذاکره کنند. سازمان ملل متحد نیز در این هفته هشدار داد که جنگ سودان می‌تواند دامن گیر کشورهای منطقه شود.
با تشدید خشونت‌ها در سودان، آنچه مسلم است، مردم این کشور جنگ‌زده بیش از پیش آسیب خواهند دید.
