بامیان با داشتن مناظر طبیعی کمنظیر و ساحات تاریخی با ارزش از شهرهای مهم گردشگری افغانستان به شمار میرود که سالانه دهها هزار نفر از سراسر کشور و بیرون از افغانستان برای دیدن بندامیر، تندیسهای ویران شدهی بودا و دیگر ساحات تاریخی بامیان جذب میشوند. بازدیدکنندگان در چهار فصل سال برای بازدید از بامیان به این شهر میآیند.
ریاست زراعت طالبان در بامیان که مسوولیت پارک ملی بندامیر را دارد، میگوید که در ۱۲ماه گذشته نزدیک ۱۰۸هزار تن از این مکان دیدنی- تفریحی بازدید کردهاند و بیشتر بازدیدکنندگان از این پارک طبیعی در سال نو و شب و روزهای عید بودهاست.
سالانه دروازهی عمومی بندامیر به داوطلبی گذاشته میشود و هر فرد یا شرکتی که بیشترین پیشنهاد را بدهد، با آنها قرارداد میشود. این شرکت نظر بهنوعیت وسلیهی ترانسپورتی از ۵۰ تا ۷۰۰ افغانی از بازدیدکنندگان حقِ ورود میگیرد.
تندیسهای ویران شدهی بوداها، شهر غلغله و شهر ضحاک از دیگر مکانهای تاریخی بامیان است که همه ساله گردشگردان زیادی از آنها بازدید میکنند. مدیریت این ساحات را ریاست اطلاعات و فرهنگ بر عهده دارد که امسال در دست طالبان است.
این ریاست میگوید که در شش ماه پسین، نزدیک به یک میلیون و ۲۰۰هزارافغانی از این ساحات باستانی درآمد بهدست آوردهاند؛ اما هنوز مشخص نیست که چه تعداد گردشگر در این مدت از این مکانها دیدن کردهاند.
وضعیت گردشگری در کشور افسار گسیخته است
کارشناسان بخش گردشگری تاکید میکنند که ولایت بامیان از ظرفیت کلان رشد گردشگری برخوردار است؛ اما آنها باتوجه به وضعیت پُرابهام کنونی، ارزیابی خوبی از آن ندارند.
محمدرضا ابراهیم، استاد رشتهی جامعهشناسی در دانشگاه بامیان و فعال حوزهی گردشگری به این نظر است که گردشگری در بامیان و افغانستان با دشواریهای عمدهای روبهروست و برنامهی جامعی برای توسعه آن وجود ندارد.
آقای ابراهیم وضعیت کنونی گردشگری و استفاده از ظرفیتهای آن را در بامیان «گردشگری افسارگسیخته» توصیف میکند.
این استاد دانشگاه بامیان میگوید: «ادعای طالبان در مورد بازدید بیش از ۱۰۰هزار تن از بندامیر در سال جاری میتواند حقیقت داشته باشد؛ اما اینکه چقدر بر وضعیت گردشگری بامیان سودمند بوده و به نفع توسعهی گردشگری مدیریت شدهاست، جای سوال دارد.»
به گفتهی وی، نبود طرح جامع توسعهی گردشگری در سطح ملی و محلی، نبود زیرساختهای کافی برای ارایه خدمات و نبود مقررههای مشخص در زمینهی گردشگری سبب شدهاست که نتوان افق روشنی از آیندهی صنعت گردشگری در کشور ترسیم کرد.
او تاکید میکند که برای رشد گردشگری نیاز است که به موانع رسیدگی شود.
رضا ابراهیم پیشنهاد میکند که باید بخش خصوصی برای سرمایهگذاری در بخش گردشگری تشویق شود و در حال حاضر مداخلهی بخش خصوصی در این زمینه پایین است.
از طرف دیگر، به باور وی کارمندان ملی و محلی، سازمانهای مرتبط و مردم باید آموزشهای دقیق گردشگری را فرا بگیرند.
حاکمیت طالبان؛ فرصتها و نگرانیها چیست؟
رضا ابراهیم، استاد در دانشگاه بامیان باورمند است که بامیان میتواند در گردشگری بسیار رشد کند. طبیعت بکر، ساحات باستانی کمنظیر و فرهنگ بومی مردم از شمار مسایلی است که به تاکید وی زمینه را برای جذب هزاران گردشگر به بامیان فراهم کردهاست.
به گفته وی، این فضا در چهار فصل سال مهیا است که توانسته است محیط را برای پژوهشگران از سراسر شهرها مساعد گرداند.
اما حالا که بیش از یکسال میشود بار دیگر طالبان بر کشور مسلط شدهاند، چه نگرانیها و فرصتهایی در این زمینه وجود دارد؟
رضا ابراهیم استاد دانشگاه در این باره میگوید که حجمِ کلان مشکلات در بخش گردشگری در دولت پیشین نیز وجود داشت؛ اما در ادارههای دولتی دولت پیشین حساسیتها نسبت به مسایل گردشگری بیشتر بود.
اما در حال حاضر بسیاری از قوانین، پالیسیها و روابط وضاحت ندارد و وضعیت کنونی متاثر از روابط کلی ادارهی طالبان با دیگر کشورها نیز است.