برخی آموزگاران در غرب کشور می‌گویند فشارهای طالبان بر نظام آموزشی، از جمله تحمیل پوشش اجباری بر دانش‌آموزان دختر، تغییر محتوای درسی مطابق با سلیقه طالبان و کمبود شدید امکانات، علاقه‌مندی دانش‌آموزان به رفتن به مکتب را به شکل بی‌سابقه‌ای کاهش داده است.
افزون بر این، شماری از دانش‌آموزان نیز به آمو گفته‌اند که ساختمان بسیاری از مکتب‌ها که در نتیجه سیلاب‌ها و زمین‌لرزه‌های سال‌های اخیر تخریب شده‌اند، هنوز بازسازی نشده و نیازهای آموزشی آنان بی‌پاسخ مانده است.
برخی آموزگاران که به دلایل امنیتی نخواستند نام‌شان فاش شود، به آمو گفته‌اند که طالبان نه‌تنها به پوشش دانش‌آموزان مداخله می‌کنند، بلکه بر نحوه پوشش آموزگاران نیز نظارت سخت‌گیرانه‌ای اعمال می‌کنند. یکی از آموزگاران می‌گوید که طالبان حتی برخی معلمان را شفاهی تهدید به اخراج کرده‌اند.
او توضیح می‌دهد: «در بعضی مکتب‌ها، مدیران با طالبان همکاری می‌کنند و اجازه نمی‌دهند که ما بدون چادر نماز تدریس کنیم. حتی دختران صنف سوم تا ششم هم مجبور به پوشیدن چادر هستند. طالبان چندین‌بار به‌صورت شفاهی تأکید کرده‌اند که پوشش باید مطابق خواسته‌شان باشد و در غیر این‌صورت، معلمان اخراج می‌شوند. این فشارها، به‌همراه گرمی هوا، نصاب تحمیلی و نبود امکانات، باعث شده برخی شاگردان دیگر تمایلی به رفتن به مکتب نداشته باشند یا نتوانند درست درس بخوانند. پسر خودم صنف هشتم است؛ چند بار گفت می‌خواهد ترک تحصیل کند چون از پوشش اجباری بدش می‌آید، ولی مانع شدیم.»
برخی دانش‌آموزان دوره ابتدایی در غرب کشور نیز با ابراز نگرانی از نبود فضای آموزشی مناسب می‌گویند، ساختمان‌های مکتب‌شان که بر اثر حوادث طبیعی آسیب دیده‌اند، هنوز بازسازی نشده‌اند.
یکی از این دانش‌آموزان، که به‌دلیل نگرانی‌های امنیتی خواسته تصویرش منتشر نشود، می‌گوید: «ما به مکتب می‌رفتیم و معلم ما دختران را درس می‌داد. حالا مکتب ما تعطیل شده و کمک و رسیدگی نشده. ما دختران این‌جا به حال خود رها شده‌ایم.»
در همین حال، صندوق پشتیبانی از کودکان ملل متحد (یونیسف) در همکاری با بانک توسعه اسلامی، صندوق توسعه عربستان سعودی و صندوق امانت بشردوستانه افغانستان، پروژه بازسازی و نوسازی هشت مکتب در ولایت‌های هرات و بادغیس را با بودجه ۲.۷۵ میلیون دالر آغاز کرده است.
این پروژه قرار است زمینه آموزش دوباره را برای حدود چهار هزار کودک فراهم سازد.
تاج‌الدین ایوالی، نماینده یونیسف در افغانستان، در این‌باره گفت: «ما در افغانستان و جاهای دیگر دیده‌ایم که زلزله‌ها و حوادث طبیعی چگونه آموزش کودکان را مختل می‌سازند. با این بودجه جدید، امیدواریم کودکان بتوانند در صنف‌هایی که بازسازی یا نوسازی شده‌اند، به‌گونه‌ای ایمن آموزش ببینند.»
طالبان تاکنون به نگرانی‌ها در مورد تحمیل پوشش اجباری واکنش رسمی تازه‌ای نشان نداده‌اند. اما پیش‌تر وزارت معارف طالبان گفته بود که تغییر در پوشش آموزگاران و دانش‌آموزان با هدف «ایجاد نظم و انضباط» صورت گرفته است.
با این حال، دختران بالاتر از صنف ششم همچنان از رفتن به مکتب محروم‌اند—محدودیتی که انتقادهای گسترده بین‌المللی را در پی داشته است. نهادهای مدافع حقوق بشر هشدار داده‌اند که در صورت ادامه این روند، تا سال ۲۰۳۰ بیش از چهار میلیون دختر ممکن است از حق آموزش محروم شوند.
فعالان آموزشی و حقوق بشری از جامعه جهانی خواسته‌اند که برای جلوگیری از تداوم این وضعیت، اقدامات فوری و هدفمند انجام دهد.
