مقام‌های قزاقستان روز پنج‌شنبه در نشست جهانی امنیت آب در آستانه هشدار دادند که ساخت کانال قوش‌تپه ممکن است منجر به کاهش جریان آب به کشورهای آسیای مرکزی شود و بحران زیست‌محیطی منطقه را تشدید کند.
اسلان عبدالرحیم‌اف، معاون وزیر منابع آب و آبیاری قزاقستان، در سخنرانی خود در نشست «اجلاس آرال»، هشدار داد که افغانستان ممکن است تا ۳۰ درصد از جریان رود آمودریا را منحرف کند.
به گفته او، این امر می‌تواند نه تنها منابع آبی ترکمنستان و ازبیکستان، بلکه جریان رود سیردریا که به قزاقستان می‌رسد را نیز کاهش دهد.
او گفت: «در درازمدت، کاهش جریان رود سیردریا محتمل است و این وضعیت بر دریاچه آرال که سال‌ها با بحران روبرو بوده تأثیر خواهد گذاشت.»
هرچند قزاقستان مرز مستقیم با افغانستان ندارد، اما مقامات این کشور می‌گویند تأثیرات غیرمستقیم این پروژه می‌تواند امنیت آبی در سراسر منطقه را با چالش مواجه کند.
آزاماتخان امیرتایف، رئیس حزب «بایتاق» قزاقستان نیز این نگرانی را تکرار کرد و گفت انحراف آب به سوی کانال قوش‌تپه ممکن است ازبکستان را به برداشت بیشتر از رود سیردریا سوق دهد که در نهایت سهم قزاقستان را کاهش خواهد داد.
او گفت: «اگر بین ۲۵ تا ۵۰ درصد از آب آمودریا منحرف شود، ازبیکستان و ترکمنستان آب کمتری دریافت می‌کنند و این می‌تواند به کاهش ۳۰ تا ۴۰ درصدی جریان سیردریا به قزاقستان منجر شود. ما با یک بحران بالقوه زیست‌محیطی و انسانی مواجه‌ایم.»
امیرتایف تأکید کرد که این موضوع نیازمند همکاری است نه تقابل. او گفت: «ما اینجا برای انتقاد نیامده‌ایم، بلکه با حضور کارشناسان داخلی و بین‌المللی در تلاش برای یافتن راه‌حل سازنده هستیم.»
این اظهارات در نشست «امنیت آب و استفاده فرامرزی از منابع آبی: چالش‌ها و راه‌حل‌ها» مطرح شد؛ نشستی سطح‌بالا با هدف تدوین راهکارهای مشترک برای مدیریت منابع آبی در حال کاهش و پیشگیری از فروپاشی زیست‌محیطی.
نمایندگانی از طالبان، ترکمنستان، تاجیکستان، قرغیزستان، ترکیه، اسرائیل و کشورهای دیگر نیز در این اجلاس شرکت داشتند. تمرکز این نشست بر توسعه سازوکارهای عملی برای استفاده عادلانه از منابع آبی در سراسر آسیای مرکزی بود.
با توجه به وضعیت بحرانی دریاچه آرال – که زمانی یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های جهان بود – کارشناسان هشدار داده‌اند که منطقه دیگر توان تحمل یک اختلال بزرگ دیگر در سیستم آبی شکننده خود را ندارد.
مقام‌های قزاقستان در پایان گفتند تنها یک پاسخ هماهنگ منطقه‌ای می‌تواند از تشدید بحران جلوگیری کند، چرا که تغییرات اقلیمی و پروژه‌هایی مانند کانال قوش‌تپه فشار بر منابع آبی محدود را افزایش داده‌اند.
