فرهنگ و هنر

اختصاصی: طالبان ساختار افغان‌فلم را لغو کردند

عکس از ساختمان افغان‌فلم

چهار منبع به‌شمول دو منبع آگاه از افغان‌فلم، تایید کرده‌اند که طالبان دفتر این اداره را بسته‌اند و ساختارش را لغو کرده‌اند.

طالبان تا کنون در این باره وضاحتی نداده‌اند.

افغان‌فلم که در سال ۱۹۶۸ میلادی و در دوران سلطنت محمد شاه ظاهر تأسیس شد، نخستین و تنها نهاد دولتی تولید فلم در افغانستان بود.

این نهاد در طول دهه‌ها در مستندسازی زندگی، فرهنگ و سیاست افغانستان، از فلم‌های خبری در دهه ۱۹۷۰ گرفته تا آثار داستانی در دوران جمهوری، نقش محوری ایفا کرد. همچنین آرشیف غنی از تصاویر تاریخی را حفظ کرد؛ بخش بزرگی از این آرشیو در جریان جنگ داخلی و حکومت نخست طالبان در دهه ۱۹۹۰ برای جلوگیری از نابودی، پنهان یا از کشور خارج شده بود.

افغان‌فلم پیش از فروپاشی نظام جمهوری، تحت نظارت وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان فعالیت می‌کرد و حدود ۳۰ تا ۴۰ کارمند داشت که در بخش‌های تولید، بایگانی، ترمیم و دیجیتال‌سازی فلم‌ها کار می‌کردند. این نهاد در سال‌های پایانی خود پروژه‌هایی را برای نوسازی تجهیزات و دیجیتال‌سازی آرشیف تاریخی آغاز کرده بود.

این نهاد همچنین آرشیف ارزشمند از تصاویر تاریخی را حفظ کرده بود که بخش‌هایی از آن در جریان جنگ داخلی و حکومت نخست طالبان در دهه ۱۹۹۰، برای جلوگیری از نابودی، پنهان یا از کشور خارج شده بود.

تعطیلی این نهاد در حالی صورت می‌گیرد که طالبان به‌شدت فعالیت‌های هنری و فرهنگی را سرکوب کرده‌اند. از زمان بازگشت طالبان به قدرت در اسد ۲۰۲۱، موسیقی از فضاهای عمومی ممنوع شده، نقاشی‌های دیواری پاک شده، زنان از هنرهای نمایشی کنار گذاشته شده‌اند و هنرمندان با تهدید، تبعید یا سکوت اجباری روبه‌رو هستند.

یک فلم‌ساز مستقر در کابل که به دلایل امنیتی نخواست نامش فاش شود، گفت: «فعالیت هنری در افغانستان فروپاشیده است. دیگر هیچ فضایی برای خلاقیت یا حفظ فرهنگ باقی نمانده. افغان فلم فقط یک ساختمان نبود، بلکه نماد هویت سینمایی ما بود.»

پیش از بازگشت طالبان، «افغان فلم» تلاش‌هایی را برای دیجیتالی‌سازی آرشیف خود و احیای صنعت فلم‌سازی کشور آغاز کرده بود. آخرین مدیر شناخته‌شده این نهاد، صحرا کریمی، در سال ۲۰۲۱ از کشور خارج شد. از آن زمان، این نهاد با خروج تدریجی نیروها و بدون تولیدات عمومی به‌صورت محدود فعالیت داشته است.

سرنوشت آرشیف «افغان فلم» شامل هزاران حلقه فلم تاریخی هنوز روشن نیست. فعالان حوزه حفاظت فرهنگی نگران‌اند که این مواد مهم تاریخی مورد بی‌توجهی، سانسور یا حتی نابودی قرار گیرد.

فعالان تعطیلی «افغان فلم» را ضربه‌ دیگری به نهادهای فرهنگی کشور که بسیاری از آن‌ها در دوران حاکمیت طالبان تضعیف یا نابود شده‌اند می‌دانند.