انستیتیوت خاور میانه در تازه‌ترین گزارش تحلیلی خود با اشاره بر ایجاد مدرسه‌های جهادی در افغانستان هشدار داده است که افراط‌گرایی با افزایش آموزش دینی تحت حمایت طالبان، به ویژه از طریق گسترش مدارس جهادی در داخل افغانستان، تقویت می‌شود و در نتیجه، نسل جدیدی از ستیزه جویان در حال ظهور است که ممکن است حتی «خطرناک‌تر» از۶ آن چیزی باشد که طالبان کنونی هستند.
در این گزارش گفته شده است که طالبان همچنین به جستجوی حمایت اطلاعاتی و لجستیکی از کشورهای منطقه برای مبارزه با داعش ادامه می‌دهد و افغانستان را هم به عنوان شریک مبارزه با هراس‌افکنی و هم قربانی معرفی می‌کند.
این انستیتیوت با اشاره به کشته شدن ایمن الظواهری در کابل تاکید ورزیده است که به نظر می‌رسد چالش بزرگ برای طالبان مدیریت روابط سیاسی آنان با القاعده باشد، و در عین حال نهادینه کردن عناصری که به بهترین وجه با روایت آنان و اساساً، تفکر طالبان منطبق است.
بر بنیاد این گزارش پیچیدگی روابط طالبان و القاعده است که «بسیاری از اعضای القاعده در طی بیش از سه دهه با خانواده‌ها و قبایل افغانستان ازدواج کرده اند، به طوری که تا حد زیادی در بافت خود طالبان در هم تنیده شده اند که این خود به شدت یک‌پارچه است.»
در این گزارش تحلیلی گفته شده است که طالبان معتقد است که القاعده را مهار کرده است و به تعهدات خود در قبال ایالات متحده عمل می‌کند، در حالی که به مهمانان خود پشت نمی‌کند. «به این ترتیب به عنوان یک اهرم مهم برای طالبان عمل می‌کند، بنابراین به نفع اعضای القاعده است که میزبانان خود را از این توهم ناامید نکنند.»
در بخشی از این گزارش آمده است که طالبان در جون ۲۰۲۳ به اشتباه ادعا کردند که غفاری را کشته اند که از آن زمان به بعد حضور این گروه را در شمال افغانستان با هدف نفوذ به کشورهای آسیای مرکزی و همچنین روسیه، پاکستان و هند تقویت کرده است.
این مرکز تحقیقی می‌گوید که تهدید داعش حتی در اروپا نیز گسترش یافته است.
در این گزارش آمده است که تعدادی از اعضای قومی عرب القاعده برای «آموزش و تسهیل ارتباط» بین امیر احتمالی فعلی این گروه، شهروند مصری محمد صلاح الدین عبدالحلیم زیدان (که بیشتر با نام مستعار خود سیف‌العدل شناخته می‌شود) به افغانستان سفر کرده اند.
این مرکز تحقیقی افزوده است: «اگرچه استخبارات امریکا احتمالاً می‌داند که سیف‌العدل در افغانستان یا در ایران است اما واشنگتن به‌طور قابل‌توجهی به این مسئله نمی‌پردازد، اما از زمان امیر شدن، علیرغم عدم تایید عمومی، مشخصات عدل گمان می‌رود او تقریباً از سال ۲۰۰۳ در آن‌جا (ایران) پنهان شده باشد.»
این مرکز با اشاره بر دستور رهبر القاعده و زیردستانش مبنی بر سفر به افغانستان و آموزش از طالبان تاکید کرده است: «اظهارات اخیر عدل نیز حاکی از حضور او در افغانستان دارد.»
در این گزارش گفته شده است که احتمال می‌رود حمزه صالح بن سعید الغامدی، محافظ پیشین اسامه بن‌لادن که ایالات متحده برای بازداشت او ۵ میلیون دالر جایزه تعیین کرده است با رهبر القاعده در افغانستان یک‌جا شود.
این گزارش می‌گوید معاون فعلی امیر القاعده به احتمال زیاد «محمد ابطای معروف به عبدالرحمن المغربی» است که ایالات متحده برای بازداشت او هفت میلیون دالر پاداش در نظر گرفته است.
در این گزارش آمده است که مغربی یک ارتباط‌دهنده، مدیر و تبلیغاتچی با تجربه است که احتمالاً دیپلمات گروه القاعده باشد؛ او یکی از دامادهای ظواهری است. او سال‌ها به عنوان مدیر کل این گروه تروریستی در افغانستان و پاکستان خدمت کرد اما در نهایت به ایران گریخته است.
به گفته نویسنده این گزارش در حال حاضر، هیچ کس به‌طور کامل از وضعیت موجود راضی نیست ، از جمله طالبان، که با مقاومت در برابر سیاست‌های خود مواجه اند و برای تضمین ثبات طولانی مدت و طول عمر رژیم خود مبارزه می‌کنند.
بر اساس این گزارش اگرچه این گروه همچنان آسیب پذیر است اما با وجود این، طالبان موفق به مهار اختلافات داخلی و تقویت اجماع تندروان در درون این گروه شده است.
نویسنده این گزارش می‌گوید: «با در نظر گرفتن واقعیت‌های سیاسی، ایالات متحده باید از دست‌اندازی بیش از حد اجتناب کند و در عوض با یک پیشنهاد ارزشی عمل‌گرایانه به موضوع طالبان نزدیک شود و ارزیابی کند که کدام رهبران یا جناح‌ها ممکن است انعطاف‌پذیرتر باشند و آیا این روابط نیاز به مذاکره مجدد دارند یا خیر.»
نویسنده با تاکید بر اینکه از جنبه‌های مهم این موضوع درک و مدیریت مجموعه قندهار است افزوده است: «تعامل با طالبان می‌تواند بینش‌هایی در مورد پویایی‌های قدرت، آسیب‌پذیری‌ها و نقاط قوت این گروه به دست آورد که به نوبه خود ممکن است.»
در ادامه تاکید شده است که از نظر مبارزه با تروریزم، طالبان از نفوذ متقاعدکننده‌ای برخوردار اند تا گروه‌های شبه نظامی دیگر را حتی با بهایی به میز مذاکره بیاورند. اما داعش به دلیل دستور کار گسترده‌تر خود به عنوان یک استثنا برجسته است. با این حال، با تشدید تهدید داعش، طالبان ممکن است به دنبال همکاری نزدیک‌تر با ایالات متحده باشند، که به طور بالقوه منجر به مبادله‌ای می‌شود که در آن طالبان حمایت ضد تروریزم را برای «امنیت سیاسی» مبادله می‌کنند.
در ادامه این گزارش با استناد به پنهان بودن چهره هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان گفته شده است: «ممکن است امریکایی ها افغانستان را فراموش کنند یا امیدوار باشند، اما گروه‌های تروریستی فعال در آن‌جا وقت خود را صرف برنامه ریزی می‌کنند. طالبان تاریخ را تغییر نخواهند داد و ممکن است آخندزاده دقیقاً شرایط انزواطلبانه و توجیهی را که او برای حکومت ظالمانه خود به دنبال آن است فراهم کند. اما آخندزاده نه شکست ناپذیر است و نه غیرقابل لمس، از جمله در درون صفوف خود طالبان.»
