محرومیت دختران از تحصیل در دانشگاه، در حالی یک‌ساله شد که طالبان تاهنوز یک‌قدم از «سیاست‌های محروم‌سازی دختران و بانوان از حق تعلیم و تحصیل» عقب‌نشینی نکرده‌اند.
در چنین روزی، کابینه‌ی طالبان در نامه‌ای به امضای ندا محمد ندیم سرپرست وزارت تحصیلات عالی طالبان، ورود دختران به مکتب‌ها را تا اطلاع دوباره ممنوع ساخت. در این مدت اما هیچ پیش‌رفتی برای بازشدن این «گرهِ کور» صورت نگرفته است. در حالی‌‌که جامعه‌ی جهانی، ازسرگیری آموزش زنان را یکی از پیش‌شرط‌های عادی‌سازی طالبان اعلام کرده است؛ اما ندا محمد ندیم می‌گوید که به هیچ فرمایش جهانی تمکین نمی‌کند.
از سویی دیده می‌شود که در میان طالبان نیز روی مسئله‌ی آموزش زنان، دودستگی وجود دارد.
گرچه شماری از طالبان بر ازسرگیری آموزش زنان تاکید می‌ورزند؛ اما تاهنوز برخی از آنان با سماجت تمام بر موضع خود پافشاری می‌کنند و دلیل بسته‌شدن دانشگاه‌ها را مطابق شرعیت اسلامی می‌خوانند.
طالبان در یک‌سال گذشته، هیچ‌گاهی به اعتراض زنان و شهروندان کشور در پیوند به بازگشایی مکاتب و دانشگاه‌ها، پاسخ روشنی نداده‌اند
روز خداحافظی دختران از صنف‌های درسی و از فضای دانشگاه، با گریه و یاس و ناامیدی هم‌راه بود.
دختران برای «دورنمای‌ناروشن» اشک ریختند. پس از بیست سال روشنایی، طالبان دوباره برگشتند تا روزنه‌های معرفت را یک‌بار دیگر ببندند.
در ۲۰ دسمبر ۲۰۲۲، نامه‌ی رسمی کابینه‌ی طالبان، دروازه‌‌های دانشگاه‌ها را به روی ده‌ها هزار زن و دختر قفل زد. پس از آن، زنان به کف خیابان‌های کابل و هرات ریختند و به خاطر محرومیت از حق تحصیل اعتراض کردند. طالبان اما، هر دادخواهی را با خشم و خشونت و سرکوب پاسخ دادند.
مریم یکی از هزاران دانشجوی محرومی است که تمام آرزوهایش را باد برده است و او را با مشکلات روحی و روانی تنها گذاشته است. او دانشجوی دانشکده‌ی حقوق بود که می‌خواست در آینده قاضی شود که به آرزویش نرسید. او اکنون در کنج چهاردیواری خانه زانوی غم در بغل گرفته است.
مریم به آمو می‌گوید «آرزو داشتم که قاضی شوم. حکومت فعلی که آمد، نتوانستم به خواست‌ها و آرزوهایم برسم».
ندا محمد ندیم، چهره‌ی قدرت‌مند و بسیار نزدیک به رهبر طالبان، پای نامه‌ی بستن دانشگاه‌ها به روی زنان امضاء کرده است؛ یعنی به دستور ملاهبت‌الله.
او با اشاره به آموزش دختران در دوره‌ی شاه امان‌الله خان می‌گوید: رفتن دختران به مکتب، «فرمول خارجی و نسخه‌ی عیاشی و فحاشی است».
ندا محمد ندیم، وزیر تحصیلات عالی طالبان گفت: «غیرت اسلامی و افغانی ما نمی‌پذیرد که یک دختر در یک ولایت دیگر -بدون پدر، برادر و خانواده‌اش- زندگی کند و مصروف تحصیل باشد».
طالبان نیز در رابطه به مسئله‌ی تحصیل زنان، دیدگاه یکسانی ندارند. شماری از آنان مانند سراج الدین حقانی، امیرخان متقی و عباس ستانکزی، هرازگاهی وعده‌ی بازشدن مکاتب و دانشگاه‌ها را داده‌اند؛ از طرفی بخشی از طالبان مانند ملا هبت‌الله و رئیس‌الوزراء و برخی دیگر، علاقه‌ای به بازگشایی مکاتب و دانشگاه‌ها ندارند و مُهر سکوت بر لبان خویش زدند.
شیر محمد عباس ستانکزی، معاون سیاسی طالبان، چندی پیش گفته بود: «امروز تنها مشکل که کشور ما با همسایه‌ها و کشورهای جهان دارد، همین مشکل (مسئله‌ی آموزش) است».
دستور بسته‌شدن دانشگاه‌ها به روی زنان، بسیاری از کشورها و سازمان‌های بین‌المللی را حیران ساخته است. دستوری که تا کنون با محکومیت جهانی روبه‌روست.
از امریکا تا کشورهای اروپایی، بسیاری از کشورهای آسیایی، کشورهای منطقه، سازمان ملل متحد، سازمان همکاری‌های اسلامی و چندین سازمان بیت‌المللی دیگر، همگی خواستار لغو این تصمیم طالبان هستند. پس از گذشت یک‌سال اما، هنوزهم طالبان به هیچ خواستی تمکین نمی‌کنند.
هیدر بار، مسئول بخش زنان دیدبان جهانی حقوق بشر می‌گوید: «این یک سال‌گرد بسیار غم‌انگیز است؛ چون ما یک سالگی ممنوعیت زنان و دختران افغانستان از دانشگاه توسط طالبان را جشن می‌گیریم. متاسفانه یک سال بعد، ما هیچ نشانه‌ای از پیش‌رفت، یا دلیلی برای امیدواری به رفع این ممنوعیت نمی‌بینیم».
بر بنیاد آمار یونیسکو، طالبان در ۲۰۲۲، بیش از ۱۰۰هزار زن را از تحصیلات عالی محروم ساختند. آمار بانک اطلاعاتِ وزارت تحصیلات عالی نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۰، بیش از ۵۱هزار زن در نهادهای تحصیلی دولتی و ده‌ها هزار نیز در نهادهای تحصیلی غیردولتی، از حق فراگیری تحصیلات عالی برخوردار بوده‌اند؛ حقی که حالا از بنیاد برافتاده است.
حامد عبیدی، سخن‌گوی وزارت تحصیلات عالی دولت پیشین می‌گوید: «در درازمدت می‌تواند این محرومیت پیامدهای منفی بر زندگی دختران بگذارد؛ می‌تواند پیامد روانی باشد، اقتصادی باشد و پیامدهای توسعه‌محور باشند».
جامعه‌ی جهانی آموزش زنان و دختران را یکی از پیش‌شرط‌های عادی‌سازی طالبان گفته است؛ اما وزیر تحصیلات عالی طالبان می‌گوید که به هیچ فرمایش جهانی تن نمی‌دهد.
با گذشت یک‌سال از محرومیت دختران و زنان از حق تعلیم و تحصیل، اما اعتراض‌ها هم‌چنان ادامه دارد.
