این روزها افغانستان سرمای بیپیشینهای را تجربه میکند؛ سرمایی که بر زندگی اقتصادی مردم نیز سایه انداخته و بسیاری از خانوادهها در پایتخت، توانایی خرید مواد سوخت را برای گرم کردن خانههای شان در زمستان ندارند و با لقمه نانی در این سرمای جانسوز شب و روز را سپری میکنند.
شماری از کودکان کارگر در کابل میگویند که آنان به دلیل ناداری و نداشتن سرپرست مجبور هستند که کار کنند تا لقمه نانی برای خانوادههای خود پیدا کنند.
جادههای کابل پس از بازگشت طالبان به قدرت، گواه افزایش بیپیشینهی گدایان و کودکان کارگر بودهاست؛ کودکانی که از بام تا شام در خیابانهای پایتخت تلاش میکنند تا لقمه نانی برای سیر کردن شکم خود و خانوادهی شان به دست آورند.
خطاب ۱۳ سال سن دارد و در خیابانهای شهر کابل بوت پالشی میکند. او را در حالی میبینم که دستان کوچکش از سرمای زمختِ زمستان همچون تکه چوبی بیحس شده و توانی برای کار کردن را ندارد؛ اما ناگزیر است که تحمل کند.
او میگوید: «صبحها ساعت هفت از خانه بیرون میآیم تا لقمه نانی برای سیر کردن شکم خود و اعضای خانوادهام پیدا کنم.»
من ساعت ۱۱ روز با خطاب ملاقات کردم و او تا آن لحظه تنها ۲۰ افغانی کار کرده بود.
خطاب همراه با خانوادهاش در خانهی کرایی در یکی از محلههای کابل زندگی میکنند. او و برادر بزرگش که کراچی دارد، خرج زندگی خانوادهی ۷ نفری شان را با سختی تأمین میکنند.
کودکان کارگر در کابل سخت ترین درسهای زندگی را در خیابانهای پایتخت فرا میگیرند؛ کودکانی که رویاهای خود را از یاد بردهاند و زیر بار سنگین روزگار، شانههای کوچک شان خم شدهاست.
خطاب میافزاید: «روزانه ۸۰ تا ۱۰۰ افغانی کار میکنم و هرشب با خود چند نان خشک به خانه میبرم. ما چیزی برای گرم کردن خانه نداریم و اگر در جریان روز توانستیم پول بیشتری به دست بیاوریم، مقداری چوب و زغال را خریداری کرده و به خانه میبریم.»
ناداری، وضعیت ناگوار اقتصادی، وضع ممنوعیت در برابر آموزش و کار زنان در نهادهای دولتی و غیردولتی از سوی طالبان، توقف فعالیت مؤسسههای حامی کودکان و نیازمندان و محدودیتهای دیگر سبب شدهاست که خانوادههای نیازمند ناگزیر شوند تا کودکان شان را برای پیدا کردن پولی هرچند کم، روانهی خیابانها کنند.
ملیحه شیرزی، فعال مدنی میگوید: «ممنوعیت وضع شده علیه زنان و اجازه نداشتن آنها برای کار در نهادهای دولتی و خصوصی و همچنان بسته شدن فعالیت بعضی از نهادها در افغانستان باعث شده که تعداد کودکان کارگر افزایش یابد؛ چون خانمهایی که نانآور خانوادههای شان بودند، حالا نمیتوانند کار کنند.»
او طالبان را در این باره مسؤول میداند و میافزاید: «طالبان نتوانستند این حالت را کنترول کرده و با جامعهی جهانی تعامل کنند تا این گروه را به رسمیت بشناسند.»
سازمان ملل متحد و دیگر نهادها بارها دربارهی وضعیت سخت مردم افغانستان در زمستان سال روان هشدار داده بودند. آنها تأکید کرده بودند که میلیونها کودک در افغانستان با خطر گرسنگی شدید روبهرو بوده و از آموزش محروم ماندهاند.