کار بخش اول بازسازی منار پنجم گوهر شاد بیگم در هرات، به پایانش نزدیک شدهاست.
منار پنجم، یکی از منارهای شهر هرات است که به خاطر تخریب بخشهایی از آن به «منارِ کج» مشهور شدهاست.
زلمی صفا، مدیر آبدات تأریخی ولایت هرات میگوید: «کار ترمیم و مرمت منار پنجم ولایت هرات در سال ۱۴۰۰ به همکاری مؤسسهی آقاخان و بودجهی وزارت اطلاعات و فرهنگ آغاز شده بود. اکنون کار ترمیم بخش اول این منار در حال تمام شدن است و امیدواریها برای آغاز کار بخشهای دوم و سوم آن نیز وجود دارد.»
این پروژه ۱۰۰ هزار یورو هزینه داشتهاست و نگرانی از فروپاشی و تخریب منار پنجم برطرف شدهاست.
ترمیم این منار پنجم سه مرحله داشتهاست که با انجام این مراحل، از فروریختن آن جلوگیری شدهاست. این بازسازی ۹۵ درصد پیشرفت داشته و پیشبینی میشود که کار آن تا دو ماه دیگر به پایان برسد.
۱۷ سال پیش یونسکو با نصب کیبلهایی در اطراف منار پنجم، مانع فروریختن آن شد.
منار پنجم در ولایت هرات، یکی از قدیمیترین منارهای مصلی هرات است که مربوط به مجموعهی گوهرشاد بیگم است.
فرهنگیان در ولایت هرات میگویند که منارها در این ولایت، دارای ارزش بلند تأریخی و فرهنگی است.
محمد صدیق میر، کارشناس مسایل فرهنگی در این باره گفت: «بناها و محلات تأریخی هر کشور نشان دهندهی تأریخ و فرهنگ آن کشور، جامعه و ملت است. مثلن در تأریخ غوریان، تیموریان و سلجوقیان بناهایی که ساخته شده، اگر شما ببینید هرکدام نشان دهندهی پیشینهی یک ملت و یک هویت است.»
او در ادامه تأکید کرد: «اگر شما محلات باستانی را حفظ کنید، شمار زیادی از گردشگران داخلی و خارجی از آن دیدن میکنند و این عواید زیاد برای مردم و دولت را به همراه دارد. مثلن کشورهایی مثل مصر و ترکیه، سالانه از این درک عواید زیادی دارند.»
منارهای هرات یادآور تأریخ و فرهنگ پیشین افغانستان است که چشم هر رهگذری را از دور مجذوب می کند.
بربنیاد اسناد تأریخی، در هرات باستان در آغاز یازده منار ساخته شد؛ اما تا اکنون تنها پنج منار آن باقی ماندهاست. شش منار دیگر در طول سالها از اثر جنگها و رویدادهای طبیعی ویران شدند.
این منارها، بخشی از مجتمع مصلی هرات است که به خواست ملکه گوهرشاد بیگم، در اواخر قرن پانزدهم میلادی طرحریزی و زیر نظارت وی ساخته شدند.
براساس گفتهها، مصلی شهر هرات در سال ۱۸۸۵میلادی توسط ارتش بریتانیا ویران شد تا فضای بیشتری برای ایجاد تیررسِ توپخانه در نبرد با روسها را در اختیار داشته باشند.
در دورهی حضور نیروهای شوروی در افغانستان، این مصلی سخت آسیب دید و فقط پنج منار آن باقی ماند که دو منار آن از اثر اصابت راکت آسیب دید.