کمیته تحریمهای ملل متحد روز پنجشنبه برای چهار مقام طالبان، از جمله عبدالکبیر معاون سیاسی رئیس وزیران طالبان، سراجالدین حقانی وزیر داخله طالبان، عبدالحق وثیق رئیس استخبارات طالبان و نور محمد ثاقب وزیر حج طالبان، برای انجام مراسم حج به عربستان سعودی، مجوز سفر را تصویب کرد.
بر اساس فصل هفتم «منشور ملل متحد»، در وضعیتهایی که «تهدید صلح جهانی، تخطی از رویههای صلح، یا اعمال خشونت و زور» در سطح جهان مطرح باشد، شورای امنیت ملل متحد میتواند دست به اقدام بزند.
فصل هفتم منشور ملل متحد میگوید: «اختیارات شورای امنیت سازمان ملل را برای حفظ صلح بیان میکند و به این شورا اجازه میدهد تا وجود هرگونه تهدیدی برای صلح، نقض صلح یا اقدام تجاوزگرانه را تعیین کند و اقدامهای نظامی و غیرنظامی را برای برقراری صلح و امنیت بینالمللی انجام دهد.»
طبق فصل هفتم، این شورا میتواند اقدامهای جدی مانند استفاده از نیروهای مسلح نظامی برای نگهداری یا بازگرداندن صلح و امنیت جهانی انجام دهد.
شورای امنیت پس از «بیان دقیق کیفیت حقوقی» یک وضعیت و قبول آن به عنوان تهدیدی برای صلح یا نقض صلح یا عملی تجاوزگرانه ابتدا تصمیمات موقتی اتخاذ میکند که این تصمیمها جنبه غیرنظامی دارند تا از پیچیدهتر شدن اوضاع جلوگیری کند. سپس در صورت نیاز، شورا میتواند مجازاتهایی از قبیل قطع کامل یا جزئی روابط اقتصادی، ارتباطات زمینی، هوایی، دریایی و سایر وسایل ارتباطی و همچنین قطع روابط دیپلماتیک را در نظر بگیرد و تمام دولتهای عضو سازمان موظفاند آنها را اجرا نمایند.
تحریمها در برابر طالبان
شورای امنیت سازمان ملل متحد در نومبر سال ۱۹۹۹ میلادی تحریمهایی علیه طالبان وضع کرده است. این تحریمها در سه زمینه بودهاند: «ضبط داراییها، ممنوعیت سفر و ممنوعیت هرگونه معامله سلاح.»
این تحریمها در حالی صورت گرفت که طالبان از تحویل دادن اسامه بن لادن، رهبر القاعده به ایالات متحده خودداری کردند. این تحریمها شامل منع سفر، تحریم اسلحه و توقیف داراییها بود. تحریمهایی که بر القاعده وضع شد، بعدها بر طالبان نیز اعمال شد.
از سوی دیگر، قطعنامه ۱۹۸۸ سال ۲۰۱۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد تحریمهای مختلفی را بر افراد و نهادهای مرتبط با طالبان به هدف حمایت از صلح و ثبات در افغانستان وضع کرده است.
با این حال، پس از بیست سال تسلط دوباره طالبان بر افغانستان، سازمان ملل متحد هنوز طالبان را از فهرست گروههای تروریستی خارج نکرده است و هرگونه کمک به افغانستان که در اختیار طالبان قرار بگیرد، مصداق «کمک به تروریسم» میداند.
شورای امنیت سازمان ملل متحد در دسمبر ۲۰۲۲ قطعنامهای را تصویب کرد که به موجب آن یک معافیت دائمی برای کمکهای بشردوستانه از تحریمهای مالی در افغانستان ایجاد کرد.
فرحان حق، معاون سخنگوی سازمان ملل متحد، در ۲۳ دسمبر ۲۰۲۱ در نشستی درخواست این سازمان از طالبان برای تأمین امنیت دفاتر و مأموران خود در مقابل دریافت پول را تأیید کرده و گفته بود: «سازمان ملل از مقامهای فعلی افغانستان درخواست تضمینهای امنیتی و کمکهای مختلف دارد. این سیستم به کارکنانی که خدمات امنیتی اضافی برای تأمین امنیت کارمندان و دفاتر ما ارائه میکنند، حقوق میپردازد.»
شورای امنیت سازمان ملل، نام بیش از ۱۳۵ عضو ارشد طالبان و چند نهاد وابسته به طالبان را در فهرست سیاه وارد کرده است. طالبان بارها خواستار خروج رهبران خود از این فهرست شدهاند.
در سال ۲۰۱۱، با تصویب قطعنامه ۱۲۶۷، شورای امنیت سازمان ملل مسیرهای جداگانهای برای طالبان و القاعده ایجاد کرد. این تصمیم با هدف تسریع روند صلح به رهبری مقامهای افغانستان و تشویق طالبان به تغییر رفتارشان گرفته شد. اما این انشعاب به نظر میرسد برخی سردرگمیها را به وجود آورده است.
با توجه به اینکه طالبان به دنبال کسب مشروعیت بینالمللی است، عدم شفافیت در مورد وضعیت تحریمهای آنان توسط سازمان ملل میتواند پیامدهای جدی داشته باشد.
بسیاری از کارشناسان سیاسی معتقدند که شورای امنیت میتواند و باید از تهدید تحریمها و امکان لغو آنها بهعنوان ابزاری برای وادار کردن طالبان به احترام به حقوق بشر و آزادیها استفاده کند.
قابل ذکر است که هبتالله آخندزاده، رهبر طالبان، در فهرست تحریمهای سازمان ملل قرار ندارد. با این حال، سازمان ملل رهنمودهای روشنی در مورد معافیتها، بهویژه در زمینه ارائه کمکهای بشردوستانه، صادر نکرده است. لازم است تلاش شود تا مسیرهای مناسبی برای کمک به مردم افغانستان ایجاد شود.
در همین حال، برایان اوتول، یک مقام ارشد سابق وزارت خزانهداری ایالات متحده، در مقالهای اظهار داشت: «بحث بر سر دامنه تحریمها ممکن است مزایای تاکتیکی داشته باشد. چین و روسیه هر دو مشتاق به دیدن شرمساری ایالات متحده هستند و ممکن است از سردرگمی در مورد تعهدات الزامآور قانونی خود بهعنوان کشورهای عضو سازمان ملل سوء استفاده کنند تا با طالبان معامله کرده و به این گروه در تحکیم قدرت در افغانستان کمک کنند.»
این چالشها نشان میدهد که مسائل مربوط به تحریمها و روند صلح همچنان از موضوعات حساس و پیچیده در عرصه بینالمللی هستند.