افغانستان در سال ۱۴۰۲ هجری خورشیدی با برگشت سرسام‌آور و کم‌پیشینه‌ی مهاجران از کشورهای همسایه روبه‌رو شد.
بربنیاد آمارهای ارائه شده توسط طالبان، یک‌ونیم میلیون مهاجر از کشورهای همسایه به افغانستان برگشته‌اند. رقم درشت اخراج اجباری و برگشت مهاجران به پاکستان بر می‌گردد.
از اول نومبر ۲۰۲۳ پاکستان سیاست اخراج مهاجران بدون مدرک افغانستان را به اجرا گذاشت؛ سیاستی که به اخراج حتا ده‌ها هزار مهاجر افغانستان در روز، از گذرگاه‌های تورخم، اسپین بولدک.
با اجرای سیاست اخراج مهاجران بدون مدرک از سوی اسلام‌آباد، بیش از پنج‌صد هزار مهاجر در درازای پنج ماه وارد افغانستان شدند حال زنان، کهنسالان و کودکان همه‌گان در اردوگاهی در حومه‌های شهر قلات در زابل پناه آورده اند، در هوای سرد و درونمای ناروشن.
سید گل مهاجر اخراج شده از پاکستان می‌گوید: «لت و کوب می کردند، دو ساعت تا سه ساعت بعد به مرز انتقال می دادند و بسیار این کار را با بی عزتی انجام می دادند.»
ولی الله یکی از مهاجران دیگر اخراج شده از پاکستان افزود: «وقتی که از پاکستان به افغانستان حرکت کردیم کرایه موتر ها متفاوت بودند کسی ۲۰ هزار، کسی ۶۰ هزار و کسی هم ۳۰ هزار برای انتقال تا مرز را می گرفت.»
بربنیاد آمار ملل متحد، از میانه سپتامبر ۲۰۲۳ تا میانه ماه مارچ ۲۰۲۴، ۵۳۱هزار مهاجر افغانستان از پاکستان به خانه برگشته‌اند؛ بیش‌تر شان دواطلبانه در پی اجرای سیاست سخت‌گیرانه اسلام‌آباد. همین گونه ایران ده‌ها هزار و ترکیه و برخی کشورها دگر نیز هزاران مهاجران افغانستان را اخراج کردند. بربنیاد آمار طالبان، بیش از یک‌ونیم میلیون مهاجر کشور در ۱۴۰۲ به کشور برگشته اند.
بازگشت مهاجران افغانستان برگشت و اخراج ۵۳۱هزار در پنج ماه از پاکستان در سال گذشته گزارش شده‌است که بربنیاد آمار طالبان، در سال ۱۴۰۲ برگشت ۱.۵ میلیون مهاجر صورت گرفته است.
در همین حال عبدالغنی مهاجر اخراج شده از پاکستان گفته است: «همراه ما بسیار ظلم شده است، نه کارت مهاجرت را قبول می کردند و نه هم هیچ سند دیگری را پذیرفتند، بازداشت می کردند و ظلم می کردند.»
فشار نوسان روابط سیاسی طالبان با ایران و پاکستان را هرازگاهی مهاجران با پوست و استخوان احساس کرده‌اند؛ چنانچه در پی تنش نظامی دیروز پاکستان و طالبان، اسلام‌آباد مرحله دوم اخراج مهاجران بدون مدرک افغانستان را اعلام کرد.
نقیب که در پاکستان آرایشگاه مردانه دارد، هر لحظه در ترس اخراج است و نگران آینده‌اش می‌گوید: «برادرم، من و خواهرم اینجا استیم. من کار می‌کنم. هر روز می‌گویند اینجا را ترک کنید. هیچ کاری از دست ما بر نمی‌آید.»
بربنیاد آمار ملل متحد، افغانستان ۵.۳ میلیون تنها مهاجر ثبت‌شده در کشورهای همسایه دارد، ۳.۲۵ میلیون آواره داخلی دارد و این دو رقم نیاز کمک‌های بشری را به ۲۳.۷ میلیون تن بالا برده است. در کشوری تا گلو غرق در فقر و بیکاری و دست و گریبان با بحران اقتصادی. جدا از این، ده‌ها هزار نفر هم در دو نیم سال پسین که به کشورهای غربی پناهجو شدند.
گفته می‌شود ۵.۳ میلیون مهاجر به گونه‌ای رسمی ثبت‌شده افغانستان که این آمار از کشورهای همسایه بود و ۳.۲۵ میلیون آواره داخلی و.صدها هزار پناهجو در کشورهای غربی بر اساس گفته‌های طالبان ۲۳.۷ میلیون تن به کمک‌های بشری نیازمند دارند.
احمد خالد امرخیل، خبرنگار مهاجر افغانستان در ایران به آمو گفته است: «خبرنگاران به ویژه در ایران با چالش‌های زیادی روبه‌رو استند. اولاً که ویزای ما اینجا تمدید نمی شود. به پاسپورت ما هیچ رزش داده نمی شود. هیچ نهاد بین‌المللی به ما گوش نمی‌دهد.»
کسی از ترس جان‌اش زیر حاکمیت طالبان، کوله‌بار مهاجرت بر شانه کرده، کسی به خاطر سفره خالی و گرسنگی خانواده‌اش و کسی هم در فرار از شرایط سخت اجتماعی افغانستانِ زیر اداره طالبان. کارشناسان ملل متحد گفته اند، اخراج اجباری ممکن پیامدهای هم‌چون تهدید زندگی مهاجران از سوی طالبان را در پی داشته باشد.
