در دو سال و هفت ماه حاکمیت دوبارۀ طالبان، زنان و دختران افغانستان روایت‌های ایستاده‌گی و شجاعت در برابر محدودیت‌های طالبان از خود به جا گذاشته‌اند.
برخی از زنان معترض می‌گویند از خیابان تا زندان
هرچند پیوسته زنان و دختران افغانستان، قربانی محدودیت‌های طالبان شده‌اند، اما در بیش از دو نیم سال پسین، خیابان‌ها و جاده‌های کشور با شعار نان، کار، آزادی جریان‌های اعتراضی زنان افغانستان آشنا شده‌اند.
چرخ محدودیت‌های طالبان هنوز هم می‌چرخد و با گذشت هر روز بیشتر آزادی‌های زنان و دختران در کشور را سلب می‌کند؛ حق کار، آموزش و حتا گشت‌وگذار آزادانه از آنان گرفته شده است.
هرچند که زنان و دختران در یک روایت قربانی محدودیت‌های امروز و دیروز طالبان اند؛ اما در سوی دیگر جاده‌ها و خیابان‌های کشور گواه ایستادگی صدها زن و دختر با شعارهای نان، کار و آزادی، استند. دادخواهی زنان باوجود خطر زندان، شکنجه و تهدید؛ ادامه داشته‌اند.
نخستین اعتراض و ایستادگی زنان افغانستان،چهار هفته پس از برگشت طالبان به قدرت در پایتخت به راه افتاد. اعتراض‌ها در حالی افغانستان شروع شد که طالبان یک‌ماه و سه روز پس از برگشت به قدرت وزارت امور زنان را حذف کردند؛ اقدامی که خط و نشان مبارزه برای زنان و دختران را درشت‌‌تر از گذشته ترسیم کرد.
ترنم سعیدی، فعال حقوق زن می‌گوید: «از همان روزهای نخستین قدعلم کردند و به مبارزه برخاستند، و تا امروز که دو سال و هفت ماه می‌گذرد، زنان هم‌چنان شجاعانه در مقابل طالبان و فرامین زن‌ستیزانه شان ایستادگی می‌کند، و دست از مبارزه نکشیده‌اند.»
به زودی دامنه این اعتراض‌ها به شهر مزارشریف رسید. بربنیاد آمارهای ارایه شده؛ طالبان به هدف خاموش کردن اعتراض‌ها، ۳۵ زن معترض را از شهر مزار شریف بازداشت کردند.
محرومیت دختران دانش‌آموز بالاتر از صنف ششم از مکتب، ظاهرن صف ایستادگی‌ها را تقویت کرد. زنان و دختران از هرات، بامیان، کاپیسا، غور، بغلان، بدخشان تا پروان، قندوز، تخار، پکتیا و نیمروز شعار نان، کار و آزادی سر دادند.
در سال ۲۰۲۳ بار دیگر پایتخت گواه اعتراض خیابانی زنان و دخترانی بود که طالبان فعالیت آرایش‌گاه‌های آنان را ممنوع کردند.
مونسه مبارز، فعال حقوق زن درباره این اعتراض‌ها به آمو گفت: «این فرامین و این محدودیت‌ها هیچ تاثیر بالای روحیه مبارزین و متعرضین نگذاشته و نمی‌گذارد. از آغاز تا اکنون به گونه نورمال و به گونه فراگیر روند مبارزاتی و دادخواهی زنان افغانستان در داخل افغانستان و بیرون افغانستان جریان دارد. ما تا تحقق عدالت و برابری و حاکمیت مردم به سرنوشت خودشان و به دست آوردن آزادی می‌رزمیم، می‌جنگیم و مبارزه می‌کنیم.»
اعتراض‌ها فراتر از مرزها پا گذاشت، چنان که هدا خموش سرپرست وزارت خارجه طالبان را در ناروی مورد پرسش قرار داد و در برابر او اعتراض کرد.
تمنا زریاب پریانی هم در آلمان برای ۱۲ روز اعتصاب غذایی کرد تا «آپارتاید یا تبعیض جنسیتی» در افغانستان به رسمیت شناخته شود.
وی به آمو گفت: «ظلم و جنایت تمام نشده در داخل افغانستان و درست است که ما از زیر تفنگ طالبان دور شدیم، ولی این دور شدن به معنای از این نبود که ما فقط در یک جغرافیای دیگر بیایم و بخواهیم زنده بمانیم به دلیل این جغرافیای خود را تغیر دادیم تا ما بتوانیم این صدا را بیشتر انعکاس بدهیم؛ این صدا را بلند بسازیم و اعتراض نماییم.»
شماری زیادی از زنان معترض از سوی طالبان بربنیاد یافته‌های آمو، بازداشت، شکنجه و تهدید شده‌اند. چنان‌که ملل‌متحد نیز گزارش داده که تا مارچ سال ۲۰۲۲ ، کم از کم ۱۰۵ زن معترض از سوی طالبان بازداشت شده بودند.
تمنا زریاب پریانی، زرمینه پریانی، پروانه ابراهیم خیل، ژولیا پارسی، ندا پروانی، ظریفه یعقوبی، پریسا آزاده، فرحت پوپل‌زی، زهرا حق‌پرست، ملالی هاشمی، رقیه ساعی، فاطمه محمدی، نرگس سادات، مرسل عیار، منیژه صدیقی وحیده امیری آن‌شمار زنان معترض هستند که از سوی طالبان بازداشت و نام‌های شان رسانه‌یی شده‌اند.
از این میان تنها، منیژه صدیقی هنوز در زندان طالبان به‌سر می‌برد. دیگران؛ به‌گفته منابع بربنیاد ضمانت رها شده‌اند.
پیش‌‌تر منابع گفته بودند، ممکن ده‌ها زن معترض دیگر نیز از سوی طالبان بازداشت شده‌اند یا در بازداشت به سر می‌برند، که هویت آنان رسانه‌یی نشده است.
ایستادگی زنان و دختران کنار هم‌دیگر تا رسیدن به حقوق بنیادی شان، با رهکارهای متفاوت‌تری هم دنبال می‌شود، چنان‌که ماه‌‌سپهر با ایجاد سه کار‌گاه‌های جداگانه برای بیشتر از ۸۰ زن و دختر در جوزجان فرصت کاری را مساعد کرده تا چرخ اقتصادی خانواده‌ها از کار نیافتد.
ماه سپهر به ما گفت: «کارگاه متحد که در سه‌سنتر می‌باشد، یک سنتر بخش صنایع دستی، و مهره دوزی،قرص دوزی، بافندگی، خیاطی چرمه دوزی است و یک بخش سنتر ما مکمل خیاطی مردانه و زنانه است و یک سنتر ما بخش صنایع دستی است که تقریباَ بیش از هشتاد دختر خانم‌ها این‌جا کار می‌کند.»
هرچند که حالا اعتراض‌های زنان در داخل کشور به مکان‌های سرپوشیده انتقال شده؛ اما برخی از زنان معترض می‌گویند تا تحقق نان، کار و آزادی برای زنان مبارزه می‌کنند. طالبان پیوسته اما مدعی شده اند که حقوق زنان و دختران در کشور تامین است. برخی فعالان حقوق‌بشر در این میان می‌گویند آن‌چه در افغانستان در برابر زنان و دختران ادامه دارد، مصداق به «آپارتاید یا تبعیض جنسیتی» است.
