اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد امروز در پشت درهای بسته درباره وضعیت افغانستان و تعیین فرستاده ویژه این سازمان برای کشور رای‌زنی می‌کنند.
انتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد گزارشی از اوضاع افغانستان و نشست دو روزه دوحه که در ۱۸ و ۱۹ فبروری برگزار شد، به اعضای شورای امنیت ارائه می‌کند.
آنان درباره تعیین نماینده ویژه سازمان ملل متحد برای افغانستان که در قطعنامه ۲۷۲۱ شورای امنیت در ماه جدی سال روان خورشیدی تصویب شده بود، گفت‌وگو خواهند شد.
بیشتر مسائل که در این نشست مورد بحث قرار می‌گیرد، چکیدۀ از ارزیابی مستقلانه هماهنگ کننده ویژه ملل متحد برای افغانستان است که در نتیجه گفت‌وگوها با طرف‌های دخیل در قضایای افغانستان انجام شده بود.
در ماه ثور ۱۴۰۲، دبیرکل ملل متحد فریدون سینیورلی اوغلو را به حیث هماهنگ کنندۀ ویژه برای افغانستان تعیین کرد.
در گزارش سینیورلی اوغلو نیز بر نیاز تعیین نماینده ویژه ملل متحد و آغاز روند گفت‌وگوها میان افغانها برای دست یافتن به یک حکومت فراگیری تاکید شده است؟
پیش از نشست امروز شورای امنیت، شماری از اعضای این شورا بیانیه مشترکی را در مورد وضعیت افغانستان منتشر خواهند کرد.
این کشورهای عضو گروه «زنان، صلح و امنیت» شورای امنیت، عبارتند از اکوادور، فرانسه، جاپان، مالتا، کوریای جنوبی، سیرالئون، سلوانیا، سوئیس، بریتانیا و امریکا.
گزارش مستقل فریدون سینیور اوغلو حاوی چیست؟
گزارش مستقل که از سوی فریدون سینیور اوغلو تهیه شده، در در۹ نوامبر ۲۰۲۳ از سوی دبیرکل سازمان ملل متحد به اعضای شورای امنیت ارائه شد، «چارچوب تعامل» با افغانستان را پیشنهاد می کند و چهار توصیه کلی را جهت اتخاذ یک رویکرد یکپارچه برای بازیگران سیاسی، نهادهای بشردوستانه و توسعه‌ای به منظور رسیدگی به چالش‌های کنونی در افغانستان ارائه می‌کند.
شورای امنتی در وبسایت خود نوشته است که «این توصیه‌ها شامل مجموعه‌ای از اقدامات با هدف رسیدگی به نیازهای اساسی مردم افغانستان و تقویت اعتماد و همچنین نقشه راه برای مشارکت سیاسی است که برای ادغام مجدد افغانستان به جامعه بین‌المللی در هماهنگی با تعهدات و الزامات بین‌المللی افغانستان است.»
گزارش مستقل پیشنهاد می‌کند که سه مکانیسم بر اجرای توصیه‌های آن نظارت داشته باشند: اول «فرمت گروه بزرگ» شامل نمایندگان ویژه کشورهای عضو در مورد افغانستان که در اولین نشست دوحه شرکت کردند. دوم یک «گروه تماس» که کوچکتر و از میان گروه بزرگتر انتخاب شده و در تماس با آن باشد و سوم تعیین یک فرستاده ویژه از سوی سازمان ملل که روی دیپلماسی بین افغانستان و سهامداران بین المللی و پیشبرد گفتگوهای «بین افغانها» تمرکز خواهد کرد.
تعیین فرستاده ویژه چه سرنوشتی را به افغانستان رقم خواهد زد؟
باوجود مخالفت‌ها پیهم از سوی طالبان در برابر تعیین فرستاده ویژه برای افغانستان، دبیرکل ملل متحد به خبرنگاران در دوحه گفت که او به زودی مشورت‌ها درباره تعیین این فرستاده را آغاز خواهد کرد.
او گفت که فرستاده ویژه در کنار فراهم ساختن زمینه تعامل، قادر به کار کردن با مقام‌های طالبان نیز خواهد بود. در گزارش پیشین آقای گوترش آمده بود که فرستاده ویژه تعامل میان طرف‌های ذینفع افغان و بین‌المللی را فراهم خواهد ساخت. فرستاده ویژه گفت‌وگوهای «میان افغانان» را برای دست یافتن به یک «حکومت فراگیر» فراهم خواهد کرد؛ مساله‌ای که طالبان را بیشتر نگران ساخته است.
اما طالبان می‌گویند که گماشتن فرستاده ویژه از سوی سازمان ملل متحد برای افغانستان، غیرضروری است.
ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان ادعا کرده که ملل متحد می‌خواهد افغانستان را همچون کشور «دچار بحران و جنگ» معرفی کند.
طالبان حتی از شرکت در نشست نمایندگان ویژه در دوحه که در آن نیز اشتراک کنندگان بر تعیین نماینده ویژه تصمیم گرفتند، به علت نپذیرفته شدن خواستهایشان، خودداری کردند.
مدافعان حقوق زنان افغانستان و جریان‌های سیاسی طالبان خواستار تعیین فردی به عنوان فرستاده ویژه سازمان ملل شده‌اند که تحت نفوذ و یا قوم خاصی نباشد و با تمام طرف‌ها درباره تعیین سرنوشت افغانستان گفت‌وگوکند.
آنان از این فرستاده خواسته اند که بر گفت‌وگوهای «ملی» برای دست یافتن به یک ساختار فراگیر سیاسی در کشور تمرکز کند.
مدافعان حقوق زنان بر گماشتن فردی با پیشینه قوی حقوق بشری و جامعه مدنی به عنوان فرستاده ویژه ملل متحد برای افغانستان تاکید کرده‌اند.
اختلاف‌های موجود در منافع غرب و منطقه در قبال افغانستان
روسیه و چین در رای‌گیری قبلی در مورد قطعنامه ۲۷۲۱ رای ممتنع دادند؛ قطعنامه‌ای که با ۱۳ رای مثبت نبود رای مخالف تصویب شد. هیئت روسی در نشست دوحه نیز از دیدار با نمایندگان جامعه مدنی افغانستان خودداری کرد.
نماینده ویژه چین برای افغانستان بعدتر اعلام کرد که نشست دوحه نتوانست زمینه تعامل با طالبان را فراهم کند.
امریکا البته این نشست را مثبت ارزیابی کرده و نماینده این کشور گفته است که واشنگتن خواهان ادامه نشست‌های سازمان ملل در مورد افغانستان است.
کشورهای منطقه از جمله ایران نیز از عدم شرکت طالبان و مخالفت آنها با تعیین فرستاده ویژه سازمان ملل برای افغانستان حمایت کرده است.
پاکستان اما از تعیین این فرستاده حمایت کرده و از عدم حضور طالبان در نشست دوحه ابراز تاسف کرد.
ظاهرا چین و روسیه هم با تعیین یک فرستاده ویژه موافق نیستند و در صورت معرفی این فرستاده، شورای امنیت به آن باید رای تایید دهد که در این صورت اگر روسیه و چین بخواهند می‌توانند آن را وتو کنند.
هرچند حضور گروه‌های هراس‌افگن و دخیل در قاچاق مواد مخدر نگرانی مشترک کشورهای غربی، منطقه و همسایگان به نظر می‌رسد، اما لابی‌گری برخی از کشورهای منطقه برای طالبان در سطح بین‌المللی جلو ایجاد اجماع مشترک جامعه جهانی در قبال افغانستان گرفته است.
