برخی از پژوهشگران علوم اسلامی میگویند دین اسلام بر اهمیت فراگیری آموزش و تحصیل از سوی زنان و دختران تاکید کرده و ممنوعیت زنان و دختران از آموزش و تحصیل بنیاد شرعی ندارد.
هرچند طالبان ممنوعیت زنان و دختران از آموزش و تحصیل را پیوسته به شریعت نسبت دادهاند؛ اما در این میان برخی دختران از طالبان میپرسند که در کجای شریعت بر آموزش و تحصیل زنان و دختران ممنوعیت وضع شده است؟
برخی مقامهای طالبان در سخنرانیهای رسانهیی شان در مورد حق آموزش و تحصیل دختران و زنان، موضعهای متفاوتی داشتهاند؛ اما هیچ یک تا هنوز در برابر این ممنوعیتهای حاکم، ایستادگی علنی نداشته است.
دو سال و پنج ماه میشود که طالبان شریعت را بهانه کرده، مانع رفتن دختران و زنان به مکتبها و دانشگاهها شدهاند. در حالحاضر دختران در افغانستان تنها اجازه دارند تا صنف ششم مکتب بروند و بس.
در این میان، پژوهشگرانی علوم اسلامی میگویند که ممنوعیتهای آموزشی و تحصیلی بر زنان و دختران در افغانستان، هیچ ربطی به شریعت و اسلام ندارد. به گفتهی این پژوهشگران، دین اسلام بر اهمیت آموزش زنان و دختران همچون مردان نیز تاکید همسان دارد.
فضلالهادی وزین پژوهشگر علوم اسلامی میگوید: «نسبت دادن اینکه مسدودماندن دروازههای مکتبها و دانشگاهها در افغانستان به روی دختران، اصل و بنیاد اسلامی دارد و نسبت آن به اسلام، کار درست نیست. این میتواند یک تصمیم و یک فیصلهای ناشی از ذوق و فکر یک شخص یا مجموعی از اشخاصی باشد. میتواند یک تصمیم سیاسی باشد؛ اما با اسلام و شریعت اسلام هیچ ربط ندارد. اسلام دین علم و دانش است. چه طلب علم برای مردان و زنان فرض کفایی باشد یا هم فرض عین؛ در هر دو حالت یک «حکم شرعی» میباشد».
مقامهای طالبان هم در مورد آموزش زنان و دختران نیز دیدگاههای چند دست دارند.
شماری از آنان مانند امیرخان متقی سرپرست وزارت خارجه طالبان، سراجالدین حقانی سرپرست وزارت داخله طالبان، محمد یعقوب مجاهد سرپرست وزارت دفاع طالبان و شیر محمد عباس ستانکزی معین سیاسی وزارت خارجه طالبان، در سخنرانیهای شان در این مورد موضع متفاوتی داشتهاند. اما هیچ یک در برابر ممنوعیت آموزش بر زنان و دختران «ایستادگی علنی» از خود نشان ندادهاند و این ممنوعیت را نکوهش نیز نکردهاند.
اما هبتالله آخندزاده رهبر طالبان، ندا محمد ندیم سرپرست طالبان در وزارت تحصیلات عالی، حبیبالله آغا سرپرست طالبان در وزارت معارف، خالد حنفی سرپرست وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان، از آن چهرههای طالبان استند که با ممنوعیت آموزش و تحصیل از صنف ششم مکتب به بالا برای زنان و دختران موافقت دارند.
در این میان در سال ۲۰۲۳، اتحادیه اروپا مبنیبر محدودیتهای آموزشی و کاری بر زنان و دختران در افغانستان، حبیبالله آغا سرپرست طالبان در وزارت معارف، عبدالحکیم حقانی رییس دادگاه عالی طالبان، عبدالحکیم شرعی سرپرست طالبان در وزارت عدلیه، ندا محمد ندیم سرپرست طالبان در وزارت تحصیلات عالی و خالد حنفی سرپرست وزارت امر به معروف نهی از منکر طالبان را تحریم کرد.
اما طالبان با وجود این فشارها، از تطبیق ممنوعیتها و محدودیتهای سختگیرانه بر زنان و دختران یک قدم عقب نرفتهاند.
حالا برخی دختران که به دلیل محدودیتهای طالبان از آموزش و تحصیل محروم شدهاند، میپرسند که به چهدلیلی و بر بنیاد کدام اصول شریعت زنان و دختران نمیتوانند آموزش و تحصیل کنند؟
یکی از دانشجویان دختر در کابل میگوید: «به بسیار مشکل کرایه موتر را برای رفتن به دانشگاه پیدا میکردم یا یک لباس یا مواد درسی برای فراگیری دانش در دانشگاه میخریدم. بسیار برایم سخت بود؛ اما این همه زحمتها را باد به فنا برد. در خانه هستم. از دولت (طالبان)
خواهش میکنم که بگذارند؛ تا برویم درس خود را بخوانیم و تحصیل خود را تکمیل کنیم. گناه ما چه است؟ ما چه گناه (جرم) داریم؟ چرا نمیگذارند ما برویم و تحصیل کنیم»؟
با این همه، در دو سال پسین برخی عالمان دین، کشورهای اسلامی بهشمول سازمان همکاریهای اسلامی، از طالبان خواستند تا فوراً محدودیتهای وضعشده بر زنان و دختران را بر دارند؛ اما طالبان با بیاعتنایی به این خواستها، به تطبیق محدودیتهای سختگیرانهیشان همچنان ادامه دادهاند.
