سال ۲۰۲۳ میلادی، سالی با چند روی‌داد مهم سیاسی به شمول تصویب قطعنامه شورای امنیت ملل متحد در مورد افغانستان بود.
گفت‌وگو با مخالفان سیاسی و نظامی هم‌چنان در آجندای طالبان در این سال قرار نداشت. اما در نهایت، نشست‌های مخالفان سیاسی طالبان در دوشنبه، مسکو و وین سروصدای طالبان را بالا کشید.
دبیر کل ملل متحد هم در گزارش تازه‌اش در ماه دسمبر گفت هرچند مخالفان سیاسی طالبان در [تبعید] پراکنده مانده‌اند؛ اما با توجه به نشست‌های پسین، در به‌چالش‌کشانیدن طالبان در مسائل داخلی و خارجی فعال‌تر شده‌اند.
در این گزارش آمده است که: «اپوزیسیون سیاسی در [تبعید] پراکنده ماند؛ اما در به‌چالش‌کشیدن طالبان در مسائل داخلی و خارجی فعال‌تر شد. در طول دوره‌ی گزارش، جلسات داخلی قبل از جلسات برنامه‌ریزی‌شده در مسکو، دوشنبه و وین از اواخر نوامبر تا اوایل دسامبر برگزار گردید».
اما مهم‌ترین اتفاق سیاسی ۲۰۲۳ برای افغانستان در آخرین روز کاری شورای امنیت بود که قطعنامه‌ای را بر بنیاد «ارزیابی مستقل» ملل متحد در مورد افغانستان تصویب کرد که هدف آن، ادغام افغانستان با جامعه‌جهانی، چگونگی تعامل با طالبان و الزام‌آوری مشارکت زنان در تمامی فرایندهای اجتماعی و سیاسی بود.
این قطعنامه پیشنهاد گزینش یک فرستاده‌ی ویژه برای افغانستان از سوی دبیرکل ملل متحد را داد؛ فرستاده‌ای که ماموریت تسهیل تعامل و دیپلماستی جهان با افغانستان و هم‌چنان پیش‌برد گفت‌وگوهای میان‌افغانان را خواهد داشت. اما چین و روسیه به عنوان دو عضو دایمی شورای امنیت، با مهم‌ترین بخش این قطعنامه که تعیین فرستاده ویژه است، مخالفت کرده‌اند و از هم‌اکنون آن را روبه‌رو با شکست گفته‌اند.
در بخش‌هایی از این قطعنامه چنین آمده است:
- گزینش فرستاده‌ی ویژه برای افغانستان از سوی دبیرکل ملل متحد؛
- اجرای پیشنهادات ارزیابی ملل متحد و افزایش مشارکت منسجم‌تر جهانی؛
- ادغام کامل دوباره افغانستان در جامعه جهانی و رعایت تعهدات بین‌المللی افغانستان
- نیاز به تضمین مشارکت کامل، برابر، معنادار و مصون زنان در تمام این روند؛
- استقبال از نشست بعدی فرستاده‌های ویژه؛
- و ارائه‌ی نتیجه‌ی مشوره‌ها در درازی ۶۰ روز از سوی دبیرکل به شورای امنیت؛
لانا نسیبه نماینده همیشگی امارات متحده عربی در ملل متحد گفت: «بگذارید امروز نشانه‌ی آغازِ پایان همه‌‌ی این‌ها (چالش‌ها) باشد. ما آنچه پیش رو داریم، شاید آخرین فرصت برای تغییر مسیر در مورد افغانستان باشد. این مستلزم سازش از سوی همه است. این قطعنامه یک روی‌کرد اصولی و عملگرایانه بین‌المللی را در قبال افغانستان ایجاد می‌کند».
طالبان در ۲۰۲۳ هم‌چنان دیده به راه عادی‌سازی و به رسمیت‌شناسی مانده‌اند. آنان به شکل‌گیری دولت فراگیر و رفع محدودیت‌ها از برابر زنان که دو خواست کلیدی جامعه جهانی بود، پشت پا زدند. ارزیابی ملل متحد می‌گوید که کشورها به تعامل با طالبان رای می‌دهند؛ اما برای به رسمیت‌شناسی نه.
هرچند غول‌های جهان، از امریکا، چین و روسیه تا اتحادیه اروپا، بریتانیا و اکثریت کشورهای همسایه و منطقه دست تعامل با طالب را به گرمی می‌فشارند؛ اما چنانچه امریکا می‌گوید به‌رسیمت‌شناسی که دور، حتا عادی‌سازی طالبان از سوی جهان هم با شرایط فعلی، به ویژه با شرایط حقوق بشری به آسانی متصور نیست.
نصیر احمد فایق سرپرست نمایندگی همیشگی افغانستان در ملل متحد گفت: «لغو‌ساختن تصامیم و پالیسی‌هایی که برای حقوق بشر گرفتند، اگر آن را انجام ندهند، حتا عادی‌سازی روابط هم تحقق نخواهد یافت».
چین اما نخستین و تنها کشوری بود که دل به دریا زد و به طالبان سفیر رسمی فرستاد و فرستاده‌ی طالبان را هم پذیرفت؛ اما وقتی مسئله‌ی به‌رسیمت‌شناسی پیش آمد، چشم‌و‌گوش خود را بست. در کنار این، در ۲۰۲۳، بیش‌تر نمایندگی‌های سیاسی افغانستان زیر اداره طالبان درآمدند، حتا در اسپانیا و هالند.
در بازی سیاسی ۲۰۲۳، محکم‌ترین دوست طالبان از آن‌ها به شدت دل‌خور شد؛ اسلام‌آباد، بر سر آنچه که میزبانی طالبان از تی‌تی‌پی می‌خواند. پاکستان که از همه بیش‌تر بر طبل تعامل با طالب می‌کوبید، اما موضع‌اش در شورای امنیت ملل متحد تغییر کرد.
منیر اکرم نماینده‌ی همیشگی پاکستان در ملل متحد گفت: «هر گونه روند تعامل با دولت موقت افغانستان باید بر اساس اقداماتی که علیه سازمان‌های تروریستی انجام می‌دهد صورت گیرد».
در میان طالبان، شماری شمشیر دشمنی با غرب به دست دارند و برخی تقلای دوستی؛ شبیه وزیر تحصیلات طالبان که چهره‌‌ی نزدیک به ملاهبت‌الله است. او می‌گوید با کافران اعلام دشمنی دارد؛ اما در مقابل، بسیاری از مقام‌های طالبان می‌کوشند تا گره رابطه‌ی‌شان با جهان محکم‌تر شود.
عبدالسلام حنفی معاون رییس وزیران طالبان گفت: «با تمام کشورهای منطقه و فرامنطقه بر اساس احترام و تعامل متقابل روابط نیک و حسنه می‌خواهیم».
در بیش از دوسال حاکمیت طالبان، هیچ کشوری آن‌ها را به رسمیت نشناخت؛ هرچند که آن‌ها در سیاست خارجی و تعامل با جهان نسبت به سال‌ِ پار برای خود یک سروگردن بالاتر قایل می‌شوند و مخالفان خود را مهره‌های سوخته و بی‌اثر می‌پندارند. مخالفان اما هنوز امیدوار به تغییر چرخه‌ی سیاست جهانی به کام خود هستند؛ یعنی وضع تحریم‌های بیش‌تر بر طالبان و در نهایت تغییر رژیم. پرسش بنیادی اما این است که ۲۰۲۴ آیا سال تداوم طالبان خواهد بود یا سال تحول؟
