استقلال افغانستان در سال ۱۹۱۹ از سوی شاه امان‌الله خان اعلام شد. امپراتوری بریتانیا در پی جنگ سوم افغانستان-انگلیس، با امضای پیمان راولپندی، آزادی افغانستان را به رسمیت شناخت.
اما افغانستان در درازای یک سده همچنان میدان رقابت جهانی کشورها باقی مانده و تا امروز گواه یک دولت با ثبات نبوده است.
دهه دوم قرن بیست، برگی نو در مناسبات جهانی افغانستان ورق خورد و افغانستان زیر حاکمیت شاه امان‌الله خان که تا آن زمان امپراتوری بریتانیا برای سیاست‌اش خط و نشان می‌کشید، اعلام استقلال کرد.
در ماه می سال ۱۹۱۹ جنگ سوم افغانستان و انگلیس شعله‌ور شد؛ انگلیس‌ها، افغانستان آزاد را نمی‌‌پذیرفتند، تا اینکه در میدان نبرد تن دادند و با امضای پیمان راولپندی استقلال افغانستان را به رسمیت شناختند.
از آن زمان به بعد افغانستان به عنوان یک کشور آزاد وارد تعامل با جهان شد و شاه امان‌الله، گام‌هایی را برای توسعه روابط با کشورهای دیگر برداشت.
نصرالله استانکزی، استاد دانشگاه در این باره می‌گوید: «زمانی که (شاه امان‌الله) اعلام استقلال کرد که با عکس‌العملل انگلیس‌ها روبه‌رو شد و بالاخره انگلیس‌ها درک کردند که به صلح و متارکه جهاد و جنگی را که امان‌الله علیه انگلیس‌ها راه انداخته بود، تن در داد و استقلال افغانستان را به رسمیت شناخت.»
امان‌الله خان که به شاه نوگرا هم شهرت دارد، پس از سفر شش ماهه به اروپا و آسیا برنامه‌های اصلاحی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را آغاز کرد، از تصویب نخستین قانون اساسی افغانستان و اعلام نظامی شاهی مشروطه تا اجباری شدن آموزش و فرستادن دختران و پسران به بیرون از کشور برای آموزش. اما حاکمیت او عمر زیادی نداشت.
هرچند افغانستان در ۱۹۱۹ همچون کشوری آزاد با قلمرو مشخص به رسمیت شناخته شد؛ اما در ازای یک سده، تاریخ آن گواه رفت‌وآمد نیروهای خارجی و جنگ‌های دور و دراز بود و هیچ‌گاه یک دولت با ثبات پیدا نکرد تا امروز که طالبان حاکمیت دوباره دارند و در خلاء مشروعیت جهانی به‌سر می‌برند.
آرین شریفی، استاد دانشگاه معتقد است: «اگر حالا را در نظر بگیریم، نظامی که امروز حاکم است و به همان شکلی که هست، مشروعیت ندارد، اقتدار دارد، اما در تصمیم‌گیری‌های داخلی خود استقلال ندارد. بخاطر اینکه کشورهای مختلف مثل ایران، پاکستان و قطر در تصمیم‌گیری‌ها نقش دارد و کشورهای دیگری که امروز بر حاکمیت فعلی که وجود دارد در تصمیم‌گیری‌ها نقش دارند. به همین خاطر از این بعد نمی‌توانیم کشور را مستقل بگوییم، اما در کل از لحاظ جغرافیایی سیاسی و نفوس می‌توانیم بگوییم افغانستان کشور مستقل است.»
بیش از یک سده بعد از روز آزادی، طالبان هم از این روز گرامی‌داشت کردند. با این تفاوت که شاه امان‌الله رویای آموزش برای تمام دختران را داشت، اما طالبان برعکس شاه نوگرا، دختران را از روند آموزش حذف کرده‌اند.
