در حالی که امروز کشورهای مختلف از روز جهانی مطبوعات تجليل می‌کنند؛ اما رسانه‌ها در افغانستان با مشکلات بی‌شماری مواجه هستند.
سازمان ملل متحد در روز جهانی آزادی مطبوعات نگرانی جدی خود را نسبت به آینده رسانه‌های افغانستان ابراز می‌کند، زیرا خبرنگاران مجبور به کار در فضای تهدید آمیز و ترس در میان افزایش محدودیت‌ها توسط مقامات طالبان هستند.
از آگست ۲۰۲۱ تاکنون بخش زیادی از چهره‌های مهم رسانه‌ای افغانستان، کشور را ترک کرده‌اند و تحت تاثیر بحران اقتصادی کشور قرار گرفته است. تعداد زیادی از رسانه‌ها بسته شده‌‌اند و خبرنگاران زن به طور نامتناسبی تحت تأثیر محدودیت‌‌های اضافی قرار گرفته‌‌اند که توانایی‌شان را در انجام کارهایشان تقریبا از بین برده است.
یوناما موارد متعددی از نقض حقوق بشر علیه خبرنگاران و کارکنان رسانه‌ها توسط مقامات حاکم را در ۱۸ ماه گذشته مستند کرده است. دستگیری‌ها و بازداشت‌های خودسرانه، بدرفتاری و تهدید به عنوان ابزاری برای سرکوب آزادی بیان در افغانستان به کار گرفته شده است.
رزا اوتونبایوا، نماینده خاص سرمنشی سازمان ملل متحد برای افغانستان در گرامی‌داشت از روز جهانی آزادی مطبوعات گفت که این روز فرصتی برای نشان دادن همبستگی با خبرنگاران افغانستان است که هنوز در تلاش برای حفظ گزارشگری مستقل در این کشور هستند.
اوتونبایوا گفت: «خبرنگاران مجبور می‌شوند که تصمیم مربوط به ساختار گزارش را براساس ترس بگیرند، نه براساس منافع عامه. متأسفانه این بخشی از روند گسترده‌‌تر کاهش آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات است.»
او ادامه داد: «ترس، تهدید و حمله مداوم به خبرنگاران غیرقابل قبول است. ما از مقامات حاکم طالبان می‌خواهیم که آزادی و استقلال رسانه‌ها و امنیت خبرنگاران زن و مرد را یکسان تضمین کنند.»
با وجود اینکه مقامات حاکم به منظور ارتباط با خبرنگاران کمیسیون ملی تخطی رسانه‌ها را مجدداً فعال نموده است، اما نبود استقلالیت و عدم موثریت این کمیسیون باید مورد توجه قرار گیرد.
چارچوب حقوقی نیز برای رسانه‌ها مبهم باقی مانده و خبرنگاران در برابر تهدید همیشگی سرکوب و بسته شدن فعالیت‌هایشان مجبور هستند که از مرزهای نامشخص و خودسرانه گزارش استفاده کنند.
افغانستان در سال ۲۰۲۲ در فهرست جهانی آزادی مطبوعات خبرنگاران بدون مرز (RSF) از ۱۸۰ کشور در رده ۱۵۶ قرار گرفت که نسبت به رده ۱۲۲ خود در سال ۲۰۲۰ نزول کرده است.
پاتریشیا مک فلیپس، رییس یونسکو در افغانستان می‌گوید: «افغانستان در حال عبور از یک مرحله حیاتی است و مردم افغانستان مستحق دسترسی به معلومات دقیق، تازه، قابل اطمینان و بی‌طرف هستند. ما از مقامات حاکم می‌خواهیم که از آزادی مطبوعات حمایت کنند و اجازه دهند که خبرنگاران بدون ترس از توقیف معلومات را گزارش دهند.»
روز جهانی آزادی مطبوعات فرصتی است تا تعهد و شجاعت خبرنگاران در افغانستان و جهان را قدردانی کنیم که با وجود قرارداشتن‌شان در معرض خطر با بی‌طرفی و استقلال به تهیه گزارش ادامه می‌دهند.
امسال روز جهانی آزادی مطبوعات با شعار «شکل دادن به آینده حقوق: آزادی بیان به عنوان محرک همه حقوق بشر دیگر» برگزار می شود، زیرا حق آزادی بیان، مندرج در ماده ۱۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر، یک حق و پیش نیاز و محرکی برای یک جامعه شکوفا و برخورداری از سایر حقوق بشر است.
