افغانستان در تازه‌ترین شاخص جهانی آزادی مطبوعات که توسط سازمان گزارشگران بدون مرز برای سال ۲۰۲۵ منتشر شده، در جایگاه ۱۷۵ از میان ۱۸۰ کشور قرار گرفته است.
بر بنیاد این گزارش، این جایگاه، هرچند نسبت به سال گذشته سه پله بهبود یافته، اما همچنان نشان‌دهنده وضعیت بحرانی رسانه‌ها در افغانستان تحت حاکمیت طالبان است.
افغانستان در این رتبه‌بندی با کسب تنها ۱۷.۸۸ امتیاز از ۱۰۰ را به خود اختصاص داده است.
در این فهرست، ایران سوریه، چین، کوریای شمالی و کشور اریتره در افریقای شرقی به ترتیب پس از افغانستان قرا گرفته‌اند. هرچند امتیاز افغانستان نسبت به سال پییش اندک بیشتر شده اما از بهر کاهش عمومی آزادی مطبوعات در سطح جهانی جایگاه افغانستان سه رتبه تغییر کرده است.
گزارشگران بدون مرز تأکید کرده که با روی‌کارآمدن طالبان در سال ۲۰۲۱، آزادی رسانه‌ای در این کشور به‌شدت آسیب دیده و سیاست‌های طالبان شامل محدودسازی شدید گزارش‌گری مستقل، حذف تکثر رسانه‌ای و سرکوب هدفمند خبرنگاران، به‌ویژه زنان، شده است.
بر اساس ارزیابی این نهاد، وضعیت افغانستان در پنج شاخص کلیدی شامل زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، قانونی، اجتماعی-فرهنگی و امنیتی، به‌شدت وخیم است.
در شاخص امنیتی، افغانستان در رتبه ۱۷۵، در شاخص قانونی در رتبه ۱۷۸ و در شاخص اقتصادی در جایگاه ۱۶۵ قرار گرفته است.
گزارش یادآور می‌شود که بسیاری از خبرنگاران زن در پی فشارها و تهدیدهای مستقیم وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان، مجبور به ترک حرفه خبر‌نگاری شده‌اند. رسانه‌ها اکنون فقط اجازه دارند محتوای تأییدشده توسط دولت طالبان را منتشر کنند.
این گزارش در عین حال بازتاب‌دهنده روند جهانی افول آزادی مطبوعات نیز هست.
برای نخستین‌بار از زمان آغاز رتبه‌بندی‌ها، میانگین جهانی امتیازها به سطح «وضعیت دشوار» رسیده است که پیش‌تر «وضعیت مسأله‌دار» تلقی می‌شد. گزارشگران بدون مرز این تنزل را ناشی از فشارهای سیاسی، مشکلات اقتصادی، تمرکز مالکیت رسانه‌ها و کاهش اعتماد عمومی می‌دانند.
ناروی همچنان در صدر فهرست کشورهای دارای بالاترین سطح آزادی رسانه قرار دارد. در مقابل، گزارشگران بدون مرز هشدار داده‌اند که نزدیک به یک‌سوم جمعیت جهان در کشورهایی زندگی می‌کنند که وضعیت آزادی مطبوعات در آن‌ها «بسیار وخیم» توصیف می‌شود — از جمله افغانستان.
در پایان، این سازمان از جامعه جهانی خواسته است تا در برابر تهدیدهای فزاینده علیه خبرنگاران افغانستان سکوت نکند و برای حمایت از رسانه‌های مستقل و آزادی بیان در این کشور اقدام فوری انجام دهد.
++++++++++
رسانه‌های پاکستانی: در ماه اپریل ۱۴۴ هزار و ۵۰۰ مهاجر از پاکستان اخراج شدند
رسانه‌های پاکستانی به نقل از مقام‌های ملل متحد گزارش داده‌اند که در ماه اپریل ۱۴۴ هزار و ۵۰۰ شهروند افغانستان از پاکستان اخراج شده‌اند و به کشور شان بازگشته‌اند. این بالاترین رقم اخراج ماهانه از سپتمبر ۲۰۲۳ تا اکنون است.
بر اساس گزارش مشترک کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان و سازمان بین‌المللی مهاجرت، ۷۲ درصد از این بازگشت‌کنندگان فاقد مدارک قانونی بودند، در حالی که ۲۲ درصد دارای کارت شهروندی افغانستان و ۶ درصد دارای کارت ثبت‌نام پناهندگی بودند.
بر بنیاد این گزارش، در همین ماه، حدود ۲۴ هزار و ۴۰۰ شهروند افغانستان توسط مقام‌های پاکستانی بازداشت شده‌اند که بیش از دو برابر میانگین سال ۲۰۲۴ است.
بیشتر این بازداشت‌ها در ایالت پنجاب و پس از آن در بلوچستان رخ داده‌اند.
سازمان بین‌المللی مهاجرت همچنین گزارش داده است که روند بازگشت افغان‌ها از ایران نیز ادامه دارد. بین ۲۰ تا ۲۶ آوریل، ۱۴٬۹۰۹ مرد و ۱٬۴۸۷ زن افغان از طریق گذرگاه‌های مرزی ابو نصر فراهی و میلک وارد افغانستان شدند.
نگرانی‌ها درباره وضعیت اقلیت‌های مذهبی
کمیسیون ایالات متحده در امور آزادی مذهبی بین‌المللی (USCIRF) نسبت به بازگرداندن اجباری پناهندگان افغان ابراز نگرانی کرده است. این نهاد هشدار داده است که اقلیت‌های مذهبی مانند مسیحیان، شیعیان هزاره، احمدی‌ها و سیک‌ها در معرض خطر شدید آزار و اذیت تحت حاکمیت طالبان قرار دارند.
استفان شنک، رئیس USCIRF، اظهار داشت: «وضعیت در افغانستان برای کسانی که با تفسیر سخت‌گیرانه طالبان از اسلام هم‌راستا نیستند، وخیم باقی مانده است. ما عمیقاً نگران هستیم که جوامع اقلیت مذهبی، به ویژه زنان و دختران، در معرض خطر جدی قرار دارند، زیرا مقامات طالبان به دنبال تلافی علیه افغان‌هایی هستند که توسط دولت پاکستان به زور و با سرعت بازگردانده شده‌اند.»
فشارهای بین‌المللی و نگرانی‌های حقوق بشری
سازمان‌های بین‌المللی و حقوق بشری خواستار توقف بازگرداندن اجباری پناهندگان افغان شده‌اند. آن‌ها تأکید می‌کنند که این اقدامات نقض تعهدات بین‌المللی پاکستان در قبال حقوق بشر و پناهندگان است و می‌تواند منجر به بحران انسانی در افغانستان شود.
جمعیت افغان‌ها در پاکستان
بر اساس برآوردها، حدود ۲.۸ میلیون افغان در پاکستان زندگی می‌کنند که شامل پناهندگان ثبت‌نام‌شده و افراد در شرایط مشابه پناهندگی هستند. با اجرای مرحله دوم طرح بازگرداندن اتباع خارجی غیرقانونی پاکستان، پیش‌بینی می‌شود بیش از ۱.۴ میلیون افغان (شامل افراد بدون مدرک، پناهندگان و کسانی در شرایط مشابه) به افغانستان بازگردانده شوند.
نتیجه‌گیری
بازگشت گسترده افغان‌ها از پاکستان، به‌ویژه در شرایطی که بسیاری از آن‌ها فاقد مدارک قانونی هستند، نگرانی‌های جدی درباره وضعیت حقوق بشر و امنیت اقلیت‌های مذهبی در افغانستان برانگیخته است. جامعه بین‌المللی باید اقدامات لازم را برای حمایت از این افراد و تضمین حقوق آن‌ها انجام دهد.
