یافته‌های تازه کمیساریای عالی پناهندگان ملل متحد نشان می‌دهند که اکثریت بازگشت‌کنندگان افغانستان که در نیمه نخست سال گذشته از پاکستان به کشور بازگشته‌اند، با چالش‌های جدی در زمینه دسترسی به غذا، سرپناه، خدمات صحی و آموزشی روبه‌رو هستند.
براساس این گزارش، ۵۷ درصد از بازگشت‌کنندگان به غذای کافی دسترسی نداشته‌اند.
همچنین ۴۷ درصد از خانواده‌ها هیچ ذخیره غذایی نداشته‌اند و ذخیره مواد غذایی ۲۹ درصد دیگر کمتر از یک هفته دوام آورده است.
این آمارها علی‌رغم کاهش نسبی نسبت به سال گذشته، همچنان نگران‌کننده خوانده شده‌اند.
در گزارش آمده است که روند بازگشت مهاجران افغانستان، به‌ویژه پس از اجرای طرح بازگرداندن اتباع خارجی غیرقانونی از سوی دولت پاکستان در اواخر سال ۲۰۲۳، تأثیر قابل توجهی بر وضعیت انسانی در افغانستان داشته است.
به گفته ملل‌متحد این روند با آغاز دوباره اخراج‌ها در ماه اپریل ۲۰۲۵ شدت یافته است.
کمیساریای عالی پناهندگان ملل متحد وضعیت ۲۸۶۸ خانواده بازگشتی را در جریان جنوری تا جون ۲۰۲۴ بررسی کرده است.
یافته‌های این سازمان نشان می‌دهند که بیش از یک‌سوم این بازگشت‌کنندگان نتوانسته‌اند به مناطق اصلی یا ولایات مبدا خود بازگردند.
طبق این پژوهش عمده‌ترین دلایل این وضعیت، کمبود مسکن، فرصت‌های معیشتی و زمین اعلام شده است.
در همین حال، ۸۶ درصد از بازگشت‌کنندگان در ده ولایت از جمله کابل، ننگرهار، قندز، قندهار، بلخ، لغمان، بغلان، لوگر، هلمند و جوزجان مستقر شده‌اند. اما ۳۷ درصد نتوانسته‌اند به ولایت اصلی خود بازگردند و ۱۴ درصد نیز به مقصد تعیین‌شده اولیه‌شان نرسیده‌اند.
از سوی دیگر، ۶۰ درصد بازگشت‌کنندگان گفته‌اند که منبع درآمد دارند، اما تفاوت قابل‌توجهی میان مردان و زنان دیده می‌شود.
طبق این گزارش تنها ۱۶ درصد از بازگشت‌کنندگان زن دارای درآمد بوده‌اند.
همچنین، ۶۱ درصد از خانواده‌هایی که خانه کرایی دارند، توان پرداخت اجاره را ندارند و برای تأمین هزینه مسکن مجبور به قرض‌گرفتن شده‌اند.
در بخش آموزش این پژوهش آمده است که یک‌سوم خانواده‌ها گفته‌اند که فرزندان‌شان به امکانات آموزشی هم‌سطح با جامعه میزبان دسترسی ندارند.
در این میان، ممنوعیت آموزش برای دختران و نیاز اقتصادی خانواده‌ها از موانع اصلی برای ثبت‌نام در مکاتب عنوان شده است.
دسترسی به خدمات صحی نیز محدود گزارش شده و ۳۴ درصد از خانواده‌ها گفته‌اند که در شش ماه گذشته حداقل یک عضو خانواده‌شان به مراقبت پزشکی نیاز داشته اما قادر به دریافت آن نبوده‌اند.
کمیساریای عالی پناهندگان ملل‌متحد تاکید کرده است که این داده‌ها برای بهبود برنامه‌ریزی‌ها در راستای اسکان مجدد و ادغام پایدار بازگشت‌کنندگان در افغانستان حیاتی است و باید کمک‌های بین‌المللی براساس نیازهای واقعی این خانواده‌ها طراحی شود.
