فرهنگ و هنر

بی‌سرنوشتی هنرمندان کشور در تبعید

ناظم‌بخش و نظیم‌بخش، دو نواده استاد رحیم‌بخش، هنرمند برجسته افغانستان، می‌گویند ممنوعیت طالبان بر موسیقی آنان را مجبور به ترک کشور و پناه‌بردن به پاکستان کرده است. اما این دو هنرمند می‌گویند که اکنون به دلیل نداشتن مدرک قانونی اقامت، شب و روز را در هراس از بازداشت توسط پولیس پاکستان سپری می‌کنند.

ناظم و نظیم، که با سرودهای استاد رحیم‌بخش بزرگ شده‌اند، در میان آوارگی و محرومیت، با صدایی سرشار از حسرت و دلتنگی برای وطن، به یاد باران و بهمن افغانستان می‌خوانند.

ممنوعیت موسیقی از سوی طالبان در سه سال گذشته، سرنوشت تلخی را برای ناظم و نظیم رقم زده است. از بیکاری و بحران اقتصادی گرفته تا زندگی در تبعید، این دو هنرمند ناگزیر شدند افغانستان را ترک کنند.

ناظم‌بخش در گفت‌وگو با آمو می‌گوید: «بعد از ممنوعیت موسیقی، مجبور شدیم شاقه‌کاری کنیم، اما زندگی غیرممکن شده بود. در نهایت به پاکستان آمدیم. اما این‌جا هم آرامش نداریم. پولیس پاکستان ما را به دلیل نداشتن مدارک اقامت اذیت می‌کند. همیشه در هراس بازداشت و بازگشت اجباری به أفغانستان هستیم.»

ارمونیه، یکی از ابزارهای موسیقی

موسیقی در أفغانستان؛ هنر خاموش

ممنوعیت طالبان بر موسیقی، بسیاری از هنرمندان کشور را به حاشیه رانده و صدای موسیقی را در افغانستان خاموش کرده است.

نظیم‌بخش می‌گوید: «در افغانستان، ادامه موسیقی به معنی روبه‌رو شدن با خطر مرگ یا زندان است. طالبان موسیقی را حرام اعلام کرده‌اند. موسیقی افغانستان مرده است، فرهنگ افغانستان زیر سایه این ممنوعیت از بین رفته است.»

تبله، از ابزارهای موسیقی محلی در افغانستان و منطقه

به گفته ناظم و نظیم، هنر موسیقی در افغانستان نه تنها محدود شده، بلکه با ممنوعیت طالبان نابود شده است. صدای بسیاری از هنرمندان خاموش شده و فضا برای هنرنمایی وجود ندارد.

در سرودهای این دو هنرمند، تصویری از کابل قدیم و کوچه‌های خرابات، که زمانی با نغمه‌های استاد رحیم‌بخش زنده بود، نقش می‌بندد. خاطرات از شب‌های کابل، سرودهای دل‌نواز و پیاله‌های چای، اکنون تنها در یادها و سرودهای این هنرمندان در تبعید باقی مانده است.

سرنوشت ناظم و نظیم، روایتی کوچک از دشواری‌های هنرمندان افغانستان در دوران حاکمیت طالبان است.