افغانستان

مرگ الظواهری حقانی را آواره کرد

سراج الدین حقانی وزیر امور داخله طالبان (در مرکز) در همایشی در ارگ. جوزای ۱۴۰۱

پس از کشته شدن ایمن‌الظواهری در کابل سراج‌الدین حقانی، وزیر امور داخله طالبان، از انظار عمومی ناپدید شده است.

یک آگاه مسایل نظامی می‌گوید که ایمن‌الظواهری و سراج‌الدین حقانی هر دو زیر تعقیب امریکا بودند. اکنون که رهبر شبکه‌ی القاعده از سوی امریکا در قلب کابل کشته شده است، رهبر شبکه‌ی حقانی خود را در خطر می بیند.

جک سلیوان، مشاور امنیت ملی رئیس جمهور امریکا، به رسانه‌ها گفته است که «ما باور داریم که اعضای ارشد شبکه‌ی حقانی، که مربوط طالبان اند، از حضور رهبر القاعده در کابل آگاه بوده اند. شاید برخی از رهبران طالبان بی‌خبر بوده باشند».

او همچنان گفت که دولت امریکا به طالبان فهمانده است که باید به تعهدات‌شان عمل کنند و امریکا حاضر نیست در برابر تعهدات «حرف تحویل بگیرد». آقای سلیوان همچنان گفته است که قتل ایمن‌الظواهری نشان می دهد که باوجود عدم حضور نظامی امریکا در افغانستان، این کشور می تواند دهشت افکنانی که علیه امریکا «توطئه کنند» را نابود کند.

زلمی خلیل‌زاد نماینده ویژه پیشین ایالات متحده امریکا برای مذاکرات صلح میان امریکا و طالبان به تلویزیون نیز به آمو گفته بود که «به نظر می‌رسد شبکه‌ی حقانی از حضور رهبری القاعده در قلب شهر کابل آگاه بود و احتمالاً دیگر سران طالبان محل بودوباش ایمن‌الظواهری را به امریکا فاش کرده‌اند».

حالا به نظر می رسد سراج‌الدین حقانی، وزیر داخله‌ی طالبان که رهبری شبکه‌ی حقانی را بر دوش دارد، از زمان کشته شدن ایمن‌الظواهری از انظار عمومی پنهان شده است.

اسدالله ندیم، آگاه مسایل نظامی، می‌گوید: «حدس من این است که با کشته شدن رهبر شبکه‌ی القاعده که تحت تعقیب امریکا بود، (شرایط) برای آقای حقانی مشکل شود، چون او هم تحت تعقیب امریکا قرار دارد. طبیعی است که احساس خطر می‌کند. کشته شدن ایمن‌الظواهری در قلب کابل طالبان را زیر سوال قرار داده است.»

رابطه‌ی امریکا و طالبان پس از الظواهری

قطع رابطه‌ی طالبان با شبکه‌های تروریستی، به‌ویژه القاعده، یکی از چهار شرط اصلی موافقت‌نامه‌ی دوحه بود که در ۲۹ فبروری ۲۰۲۰ میان زلمی خلیل‌زاد و ملا عبدالغنی برادر امضا شد. حالا، حضور رهبر القاعده در قلب کابل و زیر حمایت طالبان، نقض آشکار این موافقت‌نامه دانسته می شود. وزیر خارجه امریکا، آنتونی بلینکن، این عمل را «خیانت طالبان» به موافقت‌نامه‌ی دوحه خوانده است.

یک آگاه مبارزه با هراس افگنی نیز با بیان این‌که پناه گرفتن گروه‌های هراس افگن در افغانستان بر روابط طالبان با امریکا تاثیر منفی می‌گذارد، می‌گوید که این موضوع کار را برای به رسمیت شناختن طالبان و تعامل آن‌ها با ایالات متحده دشوارتر خواهد ساخت.

اجمل سهیل، آگاه مسایل مبارزه با هراس افگنی، می‌گوید: «اگر این (حقانی) به جای دیگری فرار کند، ممکن نیست، مگر اینکه به پاکستان برود و یا هم کلاً در حومه شهرهای بزرگ در پاکستان مانند کراچی، لاهور، اسلام آباد باشد. در این صورت از میان برداشتن او را دشوار می‌سازد؛ چون (پاکستان) یک کشور مستقل است و حقانی دانه‌ای نیست که مانند اسامه شکار شود».

از سوی دیگر، طالبان نیز امریکا را متهم به نقض موافقت‌نامه‌ی دوحه کرده اند. سمیع یوسفزی، خبرنگار و تحلیگر مسایل سیاسی، می‌گوید که طالبان در نخستین واکنش‌شان، حمله‌ی هواپیمای بدون سرنشین امریکا را بر ایمن‌الظواهری «خلاف موافقت‌نامه‌ی دوحه» خوانده اند.

آقای سهیل افزود: «کشتن رهبر القاعده در قلب کابل یقیناً بر آینده‌ی طالبان، روابط طالبان با جهان، سیاست آنان و روابط آنان با همسایه‌ها تاثیر عمیق دارد. امریکا هم هراس دارد که طالبان با چنین اقدامی رادیکال‌تر خواهند شد و ممکن است روابط خود را با هراس افگنان بیشتر سازد.»

پیش از این رحمت الله نبیل، رییس پیشین امنیت ملی افغانستان، در یک مقاله برای وبسایت تلویزیون آمو نوشته بود که سراج‌الدین حقانی پس از کشته شدن ایمن‌الظواهری در یک کاروان ملکی و نظامی به لوگر و از آن‌جا و پکتیکا رفته است. البته منابع رسمی طالبان در مورد بیرون شدن آقای حقانی از کابل تا کنون چیزی نگفته اند.

سراج‌الدین حقانی  از سال‌ها به این سو در فهرست سیاه پولیس فدرال امریکا (FBI) قرار دارد و ۱۰ میلیون دالر برای اطلاعات که منجر به دستگیری یا کشته شدن او شود، تعیین شده است. آقای حقانی پس از سال‌ها اختفا برای نخستین بار در ماه مارچ ۲۰۲۲ در انظار عمومی در کابل ظاهر شده بود. حالا، پس از کشته شدن ایمن‌الظواهری، بار دیگر این رهبر شبکه‌ی حقانی از چشم عموم پنهان شده است. معلوم نیست که این غیبت موقت است یا دایمی.

طالبان در یک اعلامیه که امروز پنجشنبه نشر شد در حالی‌که در مورد حضور ظواهری در کابل خاموشی اختیار کرده اند، گفتنه‌اند که آنان در باره برگشت یا سکونت رهبر القاعده در کابل آگاهی نداشتند.