قانون امر به معروف و نهی از منکر طالبان که از سوی هبت‌الله آخندزاده، رهبر آنان توشیح شده در ۱۱۴ صفحه و ۳۵ ماده محدودیت‌های تازه در افغانستان، به‌ویژه برای زنان وضع کرده و صلاحیت‌های ویژه‌ای به محتسبان داده است.
در این قانون صدای زنان «عورت» شناخته شده و بر شنیده نشدن آن، پوشاندن چهره و بدن دستور داده شده است.
در آغاز این فرمان آمده که این قانون بر همه مردم در قلمرو افغانستان مطابق شریعت و فقه حنفی تطبیق می‌شود.
این قانون محتسب را شخص با صلاحیت برای امر و نهی از سوی رهبر طالبان معرفی کرده و به آن صلاحیت‌های ویژه و موازی با ساختارهای اجرایی و قضایی طالبان داده است، از جمله بازداشت و زندانی کردن افراد.
در ماده بیست‌وچهارم این قانون آمده که محتسب می‌تواند انجام‌دهنده منکر را توصیه کند، بترساند، تنبیه و تهدید کند، مال‌اش را تلف سازد، یک ساعت تا سه روز زندانی کند و آن‌چنانی که مناسب بداند، مجازات کند.
توصیه، تخویف، تنبیه و تهدید با الفاظ قهرآمیز، تعزیر مرتکب منکر با تلف مال، حبس از یک ساعت تا بیست و چهار ساعت در زندان‌های عمومی، حبس از یک تا سه روز در زندان‌های عمومی، جزایی که محتسب آن را مناسب بداند از ماده بیست و چهارم قانون امر به معروف و نهی از منکر طالبان است.
با این حال، چه مواردی سبب جزا از سوی محتسبان می‌شود و چه ممنوعیت‌های تازه از دل این قانون بیرون شده و به اجرا گذاشته می‌شود؟
قانون خط و نشان‌های زیادی برای زنان کشیده است. در ماده سیزدهم، صدای زنان «عورت» شناخته شده که نباید شنیده شود و در کنار آن، بر پنهان کردن چهره زنان، دوری زنان مسلمان از زنان کافر، پنهان کردن بدن و چهره زنان از مردان نامحرم، نوع پوشش و ستر صدا، چهره و بدن زنان هنگام بیرون شدن از خانه دستور داده شده است.
در ماده سیزدهم قانون امر به معروف و نهی از منکر طالبان آمده است
۱. ستر تمام بدن زن لازمی است؛
۲. پنهان کردن روی زن به سبب ترس از فتنه ضروری است؛
۳. صدای زنان (بلند خواندن آهنگ‌ها، نعت‌ها و قرائت در مجمع) عورت است؛
۴. لباس زنان، نازک، کوتاه و چسپ نباشد؛
۵. زنان مسلمان مکلف‌اند که بدن و روی خویش را از مردان نامحرم پنهان کنند؛
۶. ستر زنان مسلمان و صالح از زنان کافر و فاسق از ترس فتنه واجب است؛
۷. نظر کردن مردان بالغ بیگانه به بدن و روی زنان و برعکس آن حرام است؛
۸. هرگاه زن از خانه بیرون شد، مکلف است که صدا، روی و بدن خود را ستر کند؛
قانون تازه طالبان دست محتسبان امر به معروف طالبان را به مداخله در رسانه‌ها نیز باز گذاشته است. در ماده هفدهم و فقره سوم آمده، محتسبان جلو نشر مطالبی که عکس‌های جان‌دار در آن باشد، بگیرند.
با این حال اگر این فقره عملی شود، تلویزیون‌ها، رسانه‌های دیجیتال، روزنامه‌های چاپی که عکس در مطالب آنان است، آیا تعطیل خواهند شد؟ چرا که کار آن‌ها بدون تصویر جان‌دار ممکن نیست.
ماده هفدهم قانون امر به معروف و نهی از منکر طالبان می‌گوید
۱. پخش مطالبی که مخالف شریعت و مذهب نباشد؛
۲. پخش مطالبی که تحقیر و توهین مسلمان در آن نباشد؛
۳. پخش مطالبی که عکس‌های ذی‌روح (جان‌دار) در آن نباشد.
ماده نزدهم، در موترهای مسافربری و همه وسیله‌های حمل‌ونقل، پخش موسیقی، انتقال زنانی که بی‌حجاب خوانده شده‌اند، اختلاط زنان و مردان نامحرم و انتقال زنان بی‌محرم شرعی را منع قرار داده است.
در این ماده قانون امر به معروف و نهی از منکر طالبان آمده است:
- منع کردن از پخش موسیقی؛
- منع کردن از استعمال و قاچاق مواد مخدر؛
- منع انتقال زنان بی‌حجاب؛
- جلوگیری از نشستن و اختلاط زنان با مردان نا محرم؛
- اجتناب از انتقال زنان بی‌محرم شرعی عاقل و بالغ؛
- مکلف کردن رانندگان و مسافرین به ادا کردن نماز در وقت معین.
با این همه طالبان در ماده بیست‌ودوم ممنوعیت‌های تازه و رسمی دیگری بر مردم وضع کرده اند، به‌شمول منع سوء استفاده از تَیپ، رادیو و اشیای شبیه آن و منع تهیه و تماشای عکس و فیلم‌ها از اشیای جان‌دار در کمپیوتر، تیلیفون و دگر ابزار.
این ماده خارج شدن صدای زنان و موسیقی از خانه و مجلس به بیرون را نیز منع کرده است.
همچنین ممنوعیت تراشیدن ریش و کم‌کردن از قبضه و اصلاح موی برخلاف شریعت اسلامی جزو قانون شده است، اما این که موی اسلامی چگونه است، توضیح داده نشده است.
این ماده، پوشیدن نکتایی، تجلیل از نوروز، شب یلدا و برخی روزهای دگر را نیز منع قرار داده است.
در ماده دیگر آن امده که محتسبان، ترک کننده نماز و روزه را می‌توانند به دادگاه طالبان معرفی کنند.
با این همه به نظر می‌رسد، قانون تازه طالبان ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های جدیدی را در افغانستان به اجرا می‌گذارد، به ویژه حذف صدا و تصویر زنان. در کنار این که آزادی رفتار، پوشش و حتا اختیار مو و ریش شهروندان را هم از آنان گرفته است.
بخش‌هایی از ماده بیست و دوم قانون امر به معروف و نهی از منکر طالبان آمده است که محتسب مسوولیت دارد از منکرات خاص ذیل جلوگیری کند:
۱. سوء استفاده از تَیپ، رادیو، و سایر اشیای مانند آن و تهیه و تماشای عکس و فیلم اشیای ذی‌روح در کمپیوتر، موبایل و سایر اشیای مانند آن؛
۲. خارج شدن صدای زنان یا موسیقی بیرون از خانه یا مجلس؛
۳. بی‌حجابی؛
۴. ادا نکردن نماز با جماعت؛
۵. تراشیدن ریش و کم کردن آن از قبضه؛
۶. اصلاح موهی خلاف شریعت اسلامی؛
۷. دوستی و کمک با کفار و مشابهت با صورت و سیرت آن‌ها؛
۸. نوروز، شب یلدا، آتش‌بازی از طرف مسلمانان و مانند این‌ها سایر روزهایی که در بین مسلمانان مروج است و در شریعت اصل ندارد؛
۹. استعمال و ترویج صلیب، نیکتایی و مانند آن سایر نشانه‌های غیرشرعی.
پیش از این ملل متحد، وزارت امر به معروف طالبان را «بزرگترین ناقض حقوق بشر» در افغانستان خوانده است.
