توماس نیکلاسون نماینده ویژه اتحادیه اروپا برای افغانستان روز چهارشنبه گفت که فضا برای رسانه‌ها و آزادی بیان در کشور به سرعت در حال بدتر شدن است و در ۱۸ ماه گذشته افغانستان به یکی از بسته‌ترین کشورهای جهان برای رسانه مبدل شده است.
آقای نیکلاسون که در نشست میان خبرنگاران افغانستان در بروکسل صحبت می‌کرد، گفت که از سقوط افغانسان به دست طالبان در اگست ۲۰۲۱، یک هزار خبرنگار و کارمند رسانه‌ای کشور را ترک کرده‌اند.
او در ادامه گفت که آن‌هایی که باقی مانده‌اند ناگزیرند خود را با قوانین طالبان تطبیق دهند.
به گفته وی خبرنگارانی که در افغانستان باقی مانده‌اند با چالش‌های اقتصادی مواجه‌اند.
حدود ۴۰ خبرنگار افغانستان در نشست یک روزه در بروکسل شرکت کردند که سه تن از آنها هنوز در افغانستان هستند. بقیه در کشورهای مختلف اروپا و ایالات متحده در تبعید زندگی می‌کنند.
محور بحث در این نشست وضعیت دشوار خبرنگاران و رسانه‌ها در افغانستان و دشواری‌های خبرنگاران در تبعید بود.
این نشست از سوی انجمن‌های مختلف خبرنگاری در کابل و خارج از کشور برگزار شده بود و از سوی وزارت خارجه بلجیم تسهیل می‌شد. نیکلاسون و نمایندگان فدراسیون بین‌المللی خبرنگارن و گزارشگران بدون مرز، سخنرانان کلیدی این نشست بودند.
نخستین نشست بزرگ پس از سقوط کابل
این نشست مورد استقبال خبرنگاران قرار گرفت و تاکید کردند که این اولین بار است که رویدادی با این ماهیت پس از تسلط طالبان صورت می گیرد.
سیر سیرت، یکی از خبرنگاران که در این نشست حضور داشت و اکنون در فرانسه به سر می‌برد، گفت: «در ۱۸ ماه گذشته در ماهیت خود این اولین ابتکار از سوی خبرنگاران بود. هدف این بود که در مورد مسایل اساسی بحث شود، راه حل‌های بلندمدت جستجو شود و یک رویکرد واحد برای پر کردن شکاف بین خبرنگاران در افغانستان، خبرنگاران افغانستان در منطقه و اروپا و ایالات متحده ارایه شود».
در همین حال آقای نیکلاسون از خبرنگاران ستایش کرد. وی در سخنرانی‌اش گفت که خبرنگاران افغانستان از اصول اساسی یک جامعه آزاد و دموکراتیک دفاع می‌کنند. وی گفت: «شما از میراث افغانستان دموکراتیک نمایندگی می‌کنید.»
وی همچنین افزود که خبرنگاران افغانستان «بذرهای امید برای آینده‌ی بهتر هستند؛ زمانی‌که مردم افغانستان بتوانند در صلح زندگی کنند، حقوق آنها رعایت شود و در مورد آینده کشورشان، کشور شما، نظر بدهند».
آقای نیکلاسون با حیاتی خواندن نقش خبرنگاران افغانستان گفت که دسترسی مردم و طالبان به اطلاعات دقیق و موثق، حیاتی است.
وی گفت: «شما نقشی برای حفظ ارتباط میان مردم افغانستان در داخل کشور و آنهایی‌های که در خارج از کشور هستند دارید. و شما نقش مهمی در کمک به بقیه جهان دارید. به ویژه برای آن‌هایی که به شما اهمیت می دهند و کسانی که می خواهند در جریان تحولات داخل کشور باشد».
آقای نیکلاسون همچنان گفت که خبرنگاران در مورد وضعیت افغانستان به جامعه جهانی گزارش می دهند تا به آنان یادآوری کنند که «افغانستان هنوز هم آن‌جاست و این مهم است، در زمانی که تعداد زیادی از سفارتخانه‌ها بسته شده اند و خبرنگاران خارجی و خبرنگاران بین‌المللی کم‌تر حضور دارند.»
وی سرکوب شدید آزادی بیان و عدم دسترسی به اطلاعات در افغانستان را تصدیق کرد و گفت: «طالبان می‌خواهند محتوای برنامه را پیش از پخش و نشر بررسی کنند. خبرنگاران را در یک محیط نا مصوون کار می‌کنند و در موارد منجر به خودسانسوری گسترده شده است».
نیکلاسون همچنین افزود که بسیاری از خبرنگاران افغانستان در ترس از محدودیت‌های شدید – از جمله نظارت، ارعاب، خشونت و بازداشت – به سر می‌برند.
وی همچنان گفت که این وضعیت به گونه ویژه در مورد خبرنگاران زن در افغانستان صدق می‌کند.
با این حال، آقای نیکلاسون گفت که در ۱۸ ماه گذشته، «تلاش سیستماتیک برای کاهش نقش و دیده شدن زنان در بخش رسانه‌ها صورت گرفته است، که این امر در فرمان‌های دیگر طالبان نیز هست که زنان را از حق تحصیل، کار و آزادی گشت و گذار محروم و فضا را برای زنان در خارج از خانه نیز محدود کرده‌اند.»
آقای نیکلاسون همچنان گفت که از تعهد، قدرت و عزم زنان برای ایستادگی نه تنها برای حقوق خود، بلکه برای حقوق همه مردم افغانستان، افتخار می کند، اما از نقش کم‌رنگ مردان انتقاد کرد: «مردان افغانستان کجا هستند؟ با وجود برخی استثناها، به نظر می‌رسد که بسیاری از مبارزات برای کرامت، حقوق و آینده بهتر بر دوش زنان است. اما آنها نیاز به حمایت دارند.»
وی به شرکت کنندگان در نشست که شامل خبرنگاران زن نیز می شد، گفت که اتحادیه اروپا آماده حمایت از آنان است، اما آنها نباید خواهران شان را فراموش کنند.
کوچک شدن زمین بازی
از سویی هم گزارشگران بدون مرز گزارش داده است که در بیش از نیمی از ۳۴ ولایت افغانستان حتی یک خبرنگار زن نیز وجود ندارد و ۸۲ درصد از تمام خبرنگاران زن وظیفه خود را از دست داده اند.
در ۱۸ ماه گذشته حدود ۴۰ درصد رسانه‌ها او فعالیت خود را متوقف کرده اند و ۶۰ درصد از خبرنگاران نیز شغل خود را از دست داده اند.
در همین حال، ریچارد بنت، گزارشگر ویژه ملل متحد در مورد وضعیت حقوق بشر در افغانستان، اخیرا اعلام کرده است که در سال گذشته، ۲۴۵ مورد نقض آزادی رسانه‌ها را مستند کرده است. به گفته وی از این میان ۱۳۰ مورد بازداشت، خشونت فزیکی، بدرفتاری و شکنجه را ثبت کرده است.
