افغانستان

رادیو، رسانه‌‌ی محبوب در افغانستان

رادیو به‌ مثابه‌ی یکی از پُر مخاطب‌ترین رسانه‌های همگانی در طول سالیان دراز در روندِ اطلاع‌ رسانی، آموزش و سرگرمی نقش مهمی داشته‌است. این رسانه‌ی شنیداری به دلیل ارزان و قابل دست‌رس بودن، از جای‌گاه ویژه‌ای در افغانستان برخوردار است.

۹۴ سال پیش و در دوره‌ی شاه‌ امان الله، اولین رادیو در افغانستان، به نام «رادیو کابل» کار خود را آغاز کرد و در سال‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۴۰ با افزایش دست‌رسی مردم به برق در شهرهای گوناگون، این رسانه در کشور طرف‌داران بسیار پیدا کرد.

در سال ۲۰۰۱ و آغاز دوره‌ی جدید در افغانستان، توجه به آزادی بیان و رسانه‌ها سبب شد تا شبکه‌های مختلف دولتی و خصوصی ایجاد شود و امواج رادیو به دورترین نقاط افغانستان گسترش یابد.

همه ساله در ۱۳ فبروری از روز جهانی رادیو در سراسر جهان گرامی‌داشت می‌شود.

اما گسترش شبکه‌های رادیویی خصوصی در افغانستان مختصِ کابل نبود و در ولایت‌های گوناگون کشور رادیوهای مختلفی ایجاد شد؛ اما پس از سقوط جمهوریت، ایجاد سانسور از سوی طالبان و برخورد تند آنها با خبرنگاران و مدیران رسانه‌ها سبب شد که بسیاری از خبرنگاران ناگزیر شوند کشور را ترک کنند.

در همین حال، بسیاری از رادیوهای خصوصی، به‌ ویژه در ولایت‌ها مجبور شدند که یا با کم کردن کارمندان نشرات خود را محدود نمایند یا اینکه فعالیت رسانه‌ای خود را متوقف کنند.

به‌گونه‌ی مثال در بامیان ۵ رادیو فعالیت داشت که پس از سقوط جمهوریت تنها دو رادیو هم‌چنان به کار خود ادامه می‌دهد.

عزیزه عزیزی، از ۵ سال به این‌سو در رادیو بامیان کار می‌کند. او می‌گوید: «شرایط کار برای خانم‌ها سخت شده و کسی حاضر نیست به ما مصاحبه بدهد و انجام دادن وظیفه در بیرون از دفتر نیز برای ما مشکل شده‌است.»

عزیزی تأکید کرد که وقتی کار کم‌تر شود، قطعن مزد هم از طرف مسؤولان رادیو کم‌تر پرداخت می‌شود.

حمیدالله عارفی مدیر عمومی رادیو بامیان با اشاره به مشکلات اقتصادی رسانه‌ها و قیمت بالای برق در کشور می‌گوید: «با توجه به عواید کم، از پنج رادیویی که در بامیان فعالیت داشت، حالا تنها رادیو بامیان و رادیو نسیم که خصوصی هستند، در این ولایت فعال هستند.»

عارفی در ادامه گفت که با توجه به تغییر نظام، محتوای برنامه‌های رادیو نیز تغییر کرده‌است.

اتحادیه‌ی ژورنالیستان آزاد افغانستان می‌گوید که در سال‌های پسین و در نظام جمهوریت ۴۰۱ رادیو در افغانستان فعالیت داشتتند که تا سال ۱۴۰۰ و قبل از سقوط جمهوریت، نشرات  ۵۶ رادیو متوقف شده بود.

پس از تحول‌های سیاسی پسین در کشور، ۳۴۵ رادیوی فعال با ۴هزارو ۸۷۷ کارمند که ۱۲۳۸ تن آنان را خانم‌ها تشکیل می‌دادند، مصروف فعالیت نشراتی بودند که از این میان ۱۱۷ رادیو به دلیل مشکلات اقتصادی متوقف شد و ۱۹۰۰ تن از خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای که ۱۰۷۵  تن آنان زنان بودند، وظایف خود را از دست دادند.

بربنیاد آمارها، در حال حاضر ۲۲۳ رادیو در سطح کشور فعالیت نشراتی دارند که ۱۷۸۱ تن از مردان و در ۱۷ ولایت مشمول کابل ۱۶۳ تن از زنان مصروف انجام کارهای رسانه‌ای در این رسانه هستند.