برخی از بانوان متشبث، از نبود بازارهای داخلی و بیرونی برای فروش فرآوردههای شان شکایت دارند و میگویند در کنار آن، فشارهای کارکنان امر بهمعروف طالبان نیز افزایش یافتهاست و آنها را آزار میدهد.
نفیسه دانش، یکی از این بانوان بازرگان میگوید که نزدیک بهپنج ماه میشود که بازاری بههدف پیشرفت و ترقی بانوان و پیدا کردن مصروفیت و شغل برای آنها ایجاد کردهاست و حالا نزدیک به ۱۰۰ خانم در این بازار مشغول کار هستند.
در این بازار، زعفران، سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی، صنایع دستی، میوهی خشک، عسل، زیور آلات و لباسهای دستدوزی توسط زنان بهفروش گذاشته شدهاست.
خانم دانش مشکل عمده بر سر راه خود و همکارانش را، نبود بازارهای داخلی و خارجی دانسته و میگوید: «اگر وضعیت بازار بههمین منوال باشد و خرید و فروش نباشد، در آیندهی نزدیک، شاهد بسته شدن این بازار خواهیم شد.»
ما هر روز شکنجهی روحی میشویم
سعیده غزنیوال، یکی از دکانداران در این بازار زنانه است. او میگوید: «من صبح دانشگاه بودم و زمانی که بهدکان آمدم، دیدم همه دکانها مُهر و لاک شدهاست. این مارکیت زنانه است و هیچ مردی و حتا خیاطهای ما که مردان هستند، حق ندارند بیایند و از ما خرید کنند و حتا در پیش روی مارکیت پرده است که مشتریان نمیتوانند بهراحتی اجناسی را که ما میفروشیم ببینند؛ اما کارکنان امر بهمعروف و ناحیه بهصورت آزادانه وارد اینجا میشوند؛ در حالی که اگر گپ از محرم بودن باشد، پس اینها هم برای ما محرم نیستند و اگر مشتری نیاید، میگویند که شما بهکدام هدف و مقصد اینجا دکان باز کردهاید؟»
او در ادامه با بیان اینکه آنان در نهادهای دولتی جای ندارند، مکتبها را بهروی آنان بسته شده و وقتی کار و بار شخصی میخواهند بهخود ایجاد کنند، گفت: «بهخاطر نپرداختن مالیه، دکانهای ما را مُهر و لاک میکنند؛ ولی زمانی که ما فروش نداشته باشیم، چگونه مالیه بپردازیم؟ زنان افغانستان با مشکلات زیادی روبهرو هستند و ما هر روز شکنجهی روحی میشویم.»
صبرینا که در این بازار صنایع دستی میفروشد، میگوید: «من قبلن در کمیسیون مستقل انتخابات در بخش بایومتریک وظیفه داشتم و بعد از آمدن طالبان، نتوانستم بهوظیفهام برگردم و بعد از آن، مدت چند ماه در یکی از مکاتب خصوصی مصروف تدریس بودم و مشکلات فراوان اقتصادی مرا مجبور کرده که بهقیمت ناچیزی کار بکنم و بتوانم مصارف روزانهی خود را بهدست آورم.»
اما این مشکلات محدود بهکابل نیست و بانوان متشبث در دیگر ولایتهای کشور هم روزهای خوبی را تجربه نمیکنند.
یکی از این بانوان متشبث که نمیخواهد نامش در این گزارش برده شود، میگوید که قبلن تنها در بخش تولید، پروسس و بستهبندی زعفران با ۱۵۰۰ خانواده در هفت ولسوالی در هرات کار میکرد که پس از بهقدرت رسیدن طالبان، همهای این زنان بیکار و خانهنشین شدهاند.
پیش از سقوط جمهوریت در افغانستان، زنان تجارتپیشه در همه زمینههای بازرگانی از جمله تولید، بازاریابی، مالداری، باغداری و زراعت سهم فعال و چشمگیر داشتند و فرآوردههای تولیدی آنان حتا راه به بازارهای جهانی نیز باز کرده بود.
بنا بر گزارشهای وزارت اقتصاد در دورهی جمهوریت، مدیران و مالکان شرکتهای بازرگانی در میان زنان کشور افزایش یافته بود و نزدیک به ۵۴ هزار زن در آن زمان کاروبار بزرگ و کوچک داشتند؛ اما حالا پس از رویکار آمدن ادارهی طالبان، این رقم بهطور چشمگیری کاهش یافتهاست .