دیده‌بان حقوق بشر با نشر گزارش سالانه از تشدید سرکوب حقوق بشر در افغانستان در سال گذشته ابراز نگرانی کرده و گفته است که قوانین و مقررات جدید طالبان نقض حقوق زنان و دختران را افزایش داده است.
بر اساس این گزارش، طالبان محدودیت‌های شدیدی بر زنان، دختران، رسانه‌ها و اقلیت‌های مذهبی و قومی اعمال کرده‌اند که این اقدامات همراه با بحران اقتصادی افغانستان، شرایط زندگی را برای میلیون‌ها تن دشوارتر کرده است.
نقض حقوق زنان و دختران
دیدبان حقوق بشر در این گزارش افزوده است که طالبان در سال گذشته فرمان‌هایی صادر کردند که حقوق اساسی زنان و دختران از جمله حق تحصیل، اشتغال و آزادی گشت و گذار را به شدت محدود کرد.
بر اساس این گزارش دختران از تحصیلات متوسطه و دانشگاهی محروم شدند و زنان از حضور در اماکن عمومی، ورزش و حتی دریافت خدمات صحی بدون همراهی مرد منع شدند.
دیده‌بان حقوق بشر افزود در ماه آگست، طالبان قانونی را تصویب کردند که زنان را از سفر بدون سرپرست مرد یا استفاده از وسایل نقلیه عمومی منع می‌کند.
همچنین، پوشش صورت در ملاء عام اجباری شد و آواز خواندن یا شنیده شدن صدای زنان در خارج از خانه ممنوع شد.
بحران اقتصادی و بشردوستانه
دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید بیش از ۲۳.۷ میلیون شهروند افغانستان در سال ۲۰۲۴ به کمک‌های بشردوستانه نیاز داشتند، از جمله ۲.۹ میلیون نفر که در آستانه گرسنگی قرار داشتند.
بر اساس این گزارش زنان و دختران به دلیل ممنوعیت‌های طالبان در اشتغال و محدودیت‌های حرکتی به‌طور نامتناسبی از این بحران آسیب دیدند.
طبق این گزارش ممنوعیت تحصیلات متوسطه و دانشگاهی برای دختران و زنان نیز به معنای کمبود کارکنان بهداشتی زنان بوده است.
سرکوب رسانه‌ها و جامعه مدنی
در این گزارش آمده است که طالبان آزادی بیان را به شدت محدود کرده و ده‌ها خبرنگار را بازداشت کرده‌اند.
دیدبان حقوق بشر می‌گوید طالبان پخش زنده برنامه‌های سیاسی و انتقاد از دولت را ممنوع کردند و تنها به مصاحبه با افراد تأییدشده اجازه دادند.
در این گزارش گفته شده در موارد متعددی، خبرنگاران پس از بازداشت‌های خودسرانه برای روزها تحت شکنجه و تهدید قرار گرفتند.
به گزارش دیدبان حقوق بشر، مقامات طالبان همچنین از اعضای خانواده بازداشت‌شدگان جلوگیری کردند که با آنها تماس بگیرند یا از حقوق قانونی بهره‌مند شوند.
در این گزارش به بازداشت‌های شماری از تحلیلگران سیاسی و خبرنگاران نیز اشاره شده است.
حملات به اقلیت‌ها و غیرنظامیان
در گزارش سالانه دیدبان حقوق بشر آمده است که گروه داعش در سال ۲۰۲۴ حملات متعددی را علیه اقلیت‌های مذهبی و قومی به‌ویژه هزاره‌ها انجام داده است.
بر اساس این گزارش این حملات شامل انفجارها و تیراندازی‌هایی بود که منجر به کشته و زخمی شدن ده‌ها غیرنظامی شده است.
دیدبان حقوق بشر می‌افزاید در مجموع، دستکم ۶۷ نفر در حملات مختلف داعش در افغانستان کشته شده‌اند.
این حملات شامل حملات مسلحانه به نمازگزاران در هرات، حمله به بس مسافربری در دشت برچی کابل و حملات انتحاری و تیراندازی‌های مرزی بوده است.
خشونت مرزی توسط پاکستان
علاوه بر حملات داخلی، تیراندازی‌های مرزی توسط نیروهای امنیتی پاکستان در ماه می باعث کشته شدن ۲۵ غیرنظامی شده است. همچنین، حملات هوایی ارتش پاکستان در ولایت‌های خوست و پکتیا در ماه مارچ منجر به مرگ هشت غیرنظامی شده است.
آمار قتل‌ها و شکنجه‌ها در افغانستان در سال ۲۰۲۴
دیدبان حقوق بشر گفته است در سال گذشته میلادی ۹۸ مورد دستگیری و بازداشت خودسرانه توسط طالبان گزارش شده است. همچنین، ۲۰ مورد شکنجه و بدرفتاری با مقامات دولتی و نظامیان پیشین ثبت شده که در این موارد، ۹ نفر از نیروهای امنیتی دولت پیشین کشته شدند.
براساس این گزارش همچنین، ۱۴۷ مرد، ۲۸ زن و ۴ نوجوان پسر مورد تنبیه بدنی قرار گرفتند که شامل شلاق زدن در ملاء عام بود.
دگرباشان جنسی نیز به دلیل هویت جنسی یا گرایش خود با آزار و شکنجه مواجه شدند.
آمار مهاجران افغانستان بازگشته و وضعیت اسکان مجدد
دیدبان حقوق بشر در گزارش به وضع مهاجرین برگشتی اشاره کرده و گفته است که پس از آغاز اخراج مهاجران از پاکستان در اواخر سال ۲۰۲۳، بیش از ۶۶۵ هزار مهاجر افغانستان به این کشور بازگشتند.
از این میان بسیاری از این افراد دهه‌ها در پاکستان زندگی می‌کردند یا در آن‌جا متولد شده بودند. بازگشت آنها با مشکلات اقتصادی شدید، کمبود مسکن و دسترسی محدود به مدارس در افغانستان همراه بود.
عدالت و مسئولیت‌پذیری در افغانستان
دیدبان حقوق بشر با اشاره به گزارش ماه سپتمبر سال گذشته میلادی از سوی دفتر حقوق بشر ملل متحد می‌گوید که این گزارش به کشورهای درگیر در مداخلات نظامی گذشته اشاره کرده و خواستار مسئولیت‌پذیری آنان در قبال تخلفات در برابر شهروندان بود.
طبق این گزارش در سال ۲۰۲۴، هیچ پیشرفتی در پیگیری اتهامات جنایات جنگی علیه یک سرباز که به قتل یک غیرنظامی افغانستان در سال ۲۰۱۲ متهم بود، گزارش نشده است.
به نقل از این گزارش تحقیقات مستقل بریتانیا در خصوص سوءاستفاده‌های احتمالی توسط نیروهای ویژه این کشور در عملیات‌های بازداشت بین سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۳ همچنان ادامه داشت.
در این گزارش به شکایت کشورهای آلمان، استرالیا، کانادا و هلند علیه افغانستان در دادگاه بین‌المللی دادگستری به دلیل تبعیض و خشونت‌های سیستماتیک مبتنی بر جنسیت و نقض تعهدات افغانستان طبق کنوانسیون حذف همه اشکال تبعیض علیه زنان که افغانستان در سال ۲۰۰۳ به آن پیوسته بود، نیز اشاره شده است.
دیدبان حقوق می‌افزاید شورای حقوق بشر سازمان ملل نیز در اکتوبر ۲۰۲۴ قطعنامه‌ای را تصویب کرد که بر اهمیت تقویت تلاش‌های بین‌المللی برای پاسخگویی به سوءاستفاده‌های گذشته و جاری، از جمله از طریق جمع‌آوری و حفظ شواهد تأکید داشت. اما در عین حال، این شورا ساختاری برای حمایت از این تلاش‌ها ایجاد نکرده است.
با این همه دیدبان حقوق بشر از کشورهای جهان خواست تا برای پایان دادن به این سرکوب‌ها بر طالبان فشار بیاورند.
همچنین، جامعه جهانی باید از ایجاد یک سازوکار پاسخگویی سازمان ملل برای مستندسازی و پیگیری این نقض‌ها حمایت کند.
