یافته‌های یک پژوهش میدانی آمو نشان می‌‌دهندکه شبکه‌های قاچاق انسان با «پخش وعدههای فریب دهنده» و «پخش برخی تصویرها از کشور های خارجی» در شبکه‌های اجتماعی، مردم را برای مهاجرتهای غیرقانونی تشویق میکنند.
این پژوهش در ۸ ولایت با ۴۰ تن، صورت گرفته که شرکت کنندگان یا قربانی یاهم گواه بر مهاجرت غیرقانونی افراد بوده‌اند. از این میان ۱۱ تن آنان تنها در یک‌سال پسین گواه بوده‌اند، که ۳۳تن از طریق شبکه‌های های اجتماعی قربانی شبکه‌های قاچاق انسان شدهاند و مهاجرت غیر قانونی کرده‌اند.
در ادامه این گزارش، به‌روایت‌های برخی از قربانیان مهاجرتهای غیر قانونی که از طریق شبکه‌های اجتماعی، قربانی شبکه‌های قاچاق انسان شدهاند، نیز پرداخته شده است.
بربنیاد یافته‌های این پژوهش، شبکه‌های قاچاق انسان در کشور، با «پخش وعدههای فریب‌دهنده» و در قدم دوم با «پخش‌تصویر از قشنگی‌ها و سهولت‌های کشورهای خارجی» برخی شهروندان کشور را به مهاجرتهای غیرقانونی تشویق میکنند.
این پژوهش نشان می‌دهد:
- ۶۵ درصد شرکت کنندگان: شبکه‌های قاچاق انسان با «پخش وعدههای فریب‌دهنده»مردم را برای مهاجرتهای غیر قانونی تشویق میکنند.
به‌گفته پاسخ دهندگان، « سهولت و سرعت در انتقال، مسیر امن و امکانات بهتر، فرصت کار بهتر در کشور مقصد، هزینه کم‌تر» شامل وعدههای فریب‌دهنده استند که از سوی شبکه‌های قاچاق انسان، مطرح می‌شوند.
- ۲۰ درصد شرکت کنندگان: شبکه‌های قاچاق انسان با «پخش تصویرها از قشنگی‌ها و سهولت‌های کشورهای خارجی» مردم را به‌مهاجرت غیرقانونی تشویق میکنند.
- ۱۲.۵ درصد به‌این مورد، پاسخ‌های مشخص نداده‌اند، اما ۲.۵ درصد دیگر، گفته‌اند، شبکه‌های قاچاق انسان در کشور از شبکه‌های اجتماعی کار نمی‌گیرند.
این پژوهش در ۸ ولایت با ۴۰ تن انجام شده است. شرکت کنندگان یا قربانی مهاجرتهای غیرقانونی بوده‌اند، که با کارگیری از شبکه‌های اجتماعی در دام قاچاقبران افتاده‌اند، یا گواه بر این چنین موردها.
یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند:
- این پژوهش در ۸ ولایت با ۴۰ تن انجام شده است.
- فاریاب، پروان، فراه، پکتیا، بامیان، قندوز، دایکندی و جوزجان این هشت ولایت را شامل می‌شوند.
- مصاحبه‌شوندگان، همه یا قربانی مهاجرتهای غیرقانونی یا هم گواه بر مهاجرتهای غیرقانونی بوده‌اند.
از میان این ۴۰ تن، ۱۱ تن آنان، در یک‌سال پسین، گواه بوده‌اند، ۳۳ تن از طریق شبکه‌های اجتماعی، به‌دام شبکه‌های قاچاق انسان افتاده‌اند و قربانی مهاجرت غیرقانونی شدهاند. ۱۲ تن خود قربانی بوده‌اند. و ۱۷ تن دیگر، بی‌آن‌‌که آمار مشخص بدهند، فقط گفته‌اند، یا گواه بوده‌اند و یاهم به این پرسش پاسخی نداده‌اند.
بر بنیاد یافته‌های این گزارش:
- این پژوهش با ۴۰ تن انجام شده است.
- ۱۱ تن آنان گفته، در یک‌سال پسین، گواه بوده‌اند، ۳۳ تن از طریق شبکه‌های اجتماعی، به‌دام شبکه‌های قاچاق انسان افتاده‌اند و قربانی مهاجرت غیرقانونی شدهاند.
- ۱۲ تن خود قربانی بوده‌اند.
- ۱۷ تن دیگر، بی‌آن‌‌که آمار مشخص بدهند، فقط گفته‌اند، یا گواه بوده‌اند و یاهم به این پرسش پاسخی نداده‌اند.
شرکت‌کنندگان پژوهش گفته‌اند، شبکه‌های قاچاق انسان با «پخش تصویرها و وعدههای فریب‌دهنده»با کارگیری از «حساب‌های کاربری فیسبوک» و «گروه‌های در برنامه‌های اجتماعی تلگرام و ایمو» تلاش میکنند، برخی مردم را به مهاجرتهای غیرقانونی تشویق کنند.حتا با کارگیری «از عوامل نفوذی، در پیام‌‌خانه‌های شخصی ویدیوهای را نیز به مقصد تشویق مردم به‌مهاجرت‌های غیرقانونی» می‌فرستند.
مصاحبه شوندگان هم‌چنان گفته‌اند، که شبکه‌های قاچاق انسان، از برنامه‌های اجتماعی، چون «ایمو، تلگرام و واتس‌آپ» و در برخی مورد هم «تماس تیلفونی» برای «هماهنگی مسیر و انتقال مهاجران کار» می‌گیرند.
یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند:
- در نخست شبکه‌های قاچاق انسان با کارگیری از حساب‌های کاربری در فیسبوک، انیستاگرام یاهم گروه‌های در تلگرام، ایمو، واتس‌آپ، افراد را برای مهاجرت غیرقانونی تشویق میکنند.
- «واتس‌آپ، ایمو، تلگرام» سه برنامه است که قاچاقبران و شبکه‌های قاچاق انسان بیش‌تر برای«هماهنگی مسیر و انتقال مهاجران» کار می‌گیرند.
برخی مصاحبه شوندگان، نوارهای تصویری را با آمو نیز شریک کرده اند، که چه‌گونه‌گی تشویق شبکه‌های قاچاق انسان را نشان می‌دهند، که برخی افراد را برای مهاجرت غیرقانونی تشویق دارند. این نوارها از طریق شبکه‌های اجتماعی برای افراد فرستاده می‌شوند، یا هم این‌که در فضای عمومی شبکه‌های اجتماعی پخش می‌شوند.
همچنین شماری دیگر از مصاحبه شوندگان نوارهای تصویری را با آمو شریک ساخته‌اند، که دشواری‌های مسیر مهاجرت غیرقانونی را نشان می‌دهند. هرچند زمان و محل دقیق ثبت این نوارها مشخص نیست.
افزون بر این پژوهش، آمو به‌گوشه و کنار افغانستان دنبال روایت افرادی رفته که از طریق شبکه‌های اجتماعی به‌دام شبکه‌های قاچاق انسان افتاده و سرانجام، به مسیر مهاجرت غیرقانونی کشانده شدند. مصاحبه شوندگان، به‌دلایل امنیتی خواسته‌اند که چهره آنان پنهان بماند و با نام مستعار با آمو گفتگو کنند.
رضا سرگرم فراگیری تحصیل در کشور بود، یازده سال پیش، اما تشویق دوستان‌اش، هم‌چنان تصویرهای قشنگ از زندگی در کشورهای خارجی در شبکه‌های اجتماعی، او را به مسیر مهاجرت غیر قانونی کشاند.
رضا، قربانی مهاجرت غیر قانونی، می‌گوید: « واضح است،چون من هم همین تصویرها در فیسبوک دیدم و دوستان‌ام من را تشویق کرد و مشکل این شد که من باید بروم. اگر نه من در این‌جا درس می‌خواندم. واتس‌آپ، فیسبوک، و ایمو است. حالا هم، همین دوستان‌ام که در ایران استند، دوست دارد، و زیاد تشویق می‌کند، بیاید این قسم جا است، این رقم راحتی است ولی آن گپ‌ها نیست وقتی در آن جا برویم، بسیار مشکلات است.»
شماری هم تاکید دارند، که وعدههای در «ظاهر قشنگ، اما فریب دهنده» شبکه‌های قاچاق انسان، در شبکه‌های اجتماعی، آنان را به مسیر مرگ و شکنجه کشانده است.
رومان، قربانی مهاجرت غیر قانونی، می‌گوید: «شبکه‌های اجتماعی تاثیر مستقیم روی مهاجرت‌ها دارد. خودم از جمله کسانی بودم که از طریق قاچاق به ایران رفتم. پیش از این‌که به این مسیر بروم از طریق واتساپ با قاچاقبران، در ارتباط شدم .آنان از طریق این رسانه پیام‌رسان من را تشویق به مهاجرت می‌کردند و می‌گفتند، شما را به طریق راحت و امکانات درست، به‌زودترین فرصت به‌مقصد تان می‌رسانیم. زمانی‌که رفتیم آن چیزی که وعده داده بودند، شرایط آن‌طور نبود.در مسیر مشکلات زیادی دیدیم و حتا مورد شکنجه قرار گرفتیم.»
معروف و دوستانش نیز تجربه مهاجرت غیرقانونی را دارند، او از طریق شبکه‌های اجتماعی، با یکی از شبکه‌های قاچاق انسان، آشنا شد، و با دوستانش روانه مسیر مهاجرت غیرقانونی شد.
معروف، قربانی مهاجرت غیرقانونی، می‌گوید: «ما که قاچاقی به ایران می‌رفتیم در فیسبوک یک گروه بود، که جوانان را ایران می‌برد، دیگر در فیسبوک بود و شماره واتساپ را موقع که پیدا کردیم، و برای آنان زنگ زدیم که ما چهار نفر استیم و ایران می‌رویم، او گفت من، درست شما را بسیار به‌راحتی، و بدون کدام مشکل می‌‌برم. و به نیمروز رفتیم.»
حمید دو سال پیش، مهاجرت غیرقانونی را تجربه کرده بود، می‌گوید، از طریق برنامه اجتماعی واتساپ با یکی از قاچاقبران در تماس شد. می‌گوید، شبکه‌های قاچاق انسان، گروه‌های ویژه واتساپ دارند. و از آن برای فریب افراد کار می‌گیرند.
حمید، قربانی مهاجرت غیر قانونی، می‌گوید: «جوانان که می‌روند، قاچاقی زیادتر فیسبوک، ایمو واتساپ این‌ها را کار می‌گیرند، گروه‌ها دارند، صدا می‌گذارند به گروه، زیادتر جوانان از طریق همین گروه‌ها زیادتر می‌روند. قاچاقبران هم زیادتر تر از این گروه‌ها استفاده میکنند، واتس‌آپ دارند، گروه استفاده میکنند، صدا می‌گذارند، می‌گویند، راه این رقم است. خوب است. به‌همین گونه مردم فریب می‌خورند.»
جلال تجربه سه‌سال زندگی در ایران را دارد، او هنگامی که می‌خواست غیرقانونی از ایران به ترکیه برود، در دام شبکه‌های قاچاق انسان افتاد، می‌گوید، قاچاقبران از شبکه‌های اجتماعی برای «بازاریابی» استفاده میکنند.
او می‌گوید: «قاچاقبران بیش‌تر از رسانه‌های اجتماعی به‌منظور بازاریابی خود از فیسبوک استفاده کرده، شماره هایش را پخش می‌کند، بعد هم که شماره پخش کرده شماره را ما گرفتیم، در واتساپ زیاد می‌آید، در داستان های ایمو پست می‌کند، و از طریق ایمو با جوانان و مردم به تماس می‌شوند.»
قندآغا یکی دیگر از قربانیان مهاجرتهای غیرقانونی است، او را وعده های همراه با فریب شبکه‌های قاچاق انسان، به‌مسیر مهاجرتهای غیرقانونی کشاند.
قند آغا، قربانی مهاجرت غیر قانونی، می‌گوید: «شخص خودی من، با قاچاقبران که حرف زدیم چند ویدیو به من نشان دادند، گفتند، محل خواب‌ات درست است. غذا دارید.تا جای که می‌خواهید بروید، با موتر می‌روید، هیچ مشکلی ندارید، دزد نیست، متاسفانه که همه‌اش دروغ بود.»
احمد شاه نیز از وعدههای همراه با فریب شبکه‌های قاچاق انسان می‌گوید.
او می‌گوید: «بیش‌تر برای مردم از طریق فیسبوک و واتساپ، شماره می‌فرستند، و برای مردم از طریق فیسبوک و واتساپ وعده می‌دهند، که از راه خوب می‌‌برم تان. کاروبار برای تان پیدا می‌کنم.یکی از این موردها را هم انجام نمی‌دهد، مردم را در کوه‌ها رها می‌کند و یا در راه رها می کند و از او پول اخذ می‌کند.»
بهزاد، ده‌سال پیش، از طریق یک گروه تلگرام، که زیر نام گروه فرصت های مهاجرتی، ایجاد شده بود، به‌دام شبکه‌های قاچاق انسان افتاد.
او می‌گوید: «من از طریق تلگرام پیدا کردم، و گروه‌های کیس مهاجرت بوده، و از همین طریق پیدا کردم، و بعد ضمانت گرفتیم، و تا ضمانت نگیرید و نشناسید قاچاق‌بر را خیلی مشکل است، خیلی‌ها استند، طرف را ندیده‌اند، از طریق شبکه‌های اجتماعی پیدا کرده می‌باشند، و این‌ها دست دزدان می‌افتاند.»
قاچاق انسان، سال‌ها می‌شود، در پوست و رگ افغانستان جا خوش کرده، پدیده‌ی که از شهروندان افغانستان به‌ویژه از نسل جوان کشور قربانی‌های بی‌شماری گرفته، ریشه‌کن کردن آن به‌گفته آگاهان امور مهاجرت، به‌این زودی‌ها و سادگی‌ها شاید ممکن نباشد.
اما ایستادگی جمعی مردمی در برابر فعالیت شبکه‌های قاچاق انسان، تقویت آگاهی عامه، ایجاد نهادهای مشخص برای جلوگیری از قاچاق انسان و رسیدگی به‌مهاجران غیر قانونی، ایجاد فرصت‌های شغلی در افغانستان، تا اندازه‌ی می‌تواند، مانع فعالیت شبکه‌های قاچاق انسان در افغانستان شود.
