هبت‌الله آخندزاده رهبر طالبان در یک دستور تازه کمیته ویژه برای رسیدگی به وضعیت باشندگان بخش‌های مرزی کشور به‌شمول باشندگان خط دیورند، ایجاد کرده، برخی از دیپلوماتان غربی اما به آمو می‌گویند که این دستور، پرسش‌هایی را برای برداشتن گام‌های نخست در کار بهرسمیتشناسی خط دیورند ایجاد کرده است.
طالبان به‌صورت رسمی به‌این‌گفته‌ها موضع‌گیری نداشته‌اند، اما برخی باور دارند که برای تایید یا رد این چنین مورد باید انتظار کشید، تا طالبان با مردم دو طرف خط دیورند چه‌گونه تعامل خواهند داشت.
افغانستان کشوری است که پیچیدگیهای سیاسی و امنیتی آن در این روزها از پیچیدگیهای اراضی کوهستانی‌اش، کم‌تر نیست. جغرافیای قشنگی که از ۳۴ ولایت یک افغانستان را در دل خود جا داده و با شش کشور همسایگی دارد.
افغانستان با شش کشور همسایگی دارد. مساحت آن ۶۵۲ هزار و ۸۶۰ کیلومتر است و ۲۰ ولایت آن مرزی هستند به شمول ۱۲ ولایت هم‌مرز با خط دیورند.
شمال و غرب مرز‌های رسمی، اما شرق و جنوب همسایگی طولانی و خط جنجالی دیورند با پاکستان. این خط که تاریخ ایجاد آن به‌دوره امیرعبدالرحمان بر می‌گردد، از سوی هیچ دولت و یا گروه حاکم در افغانستان بهعنوان مرز رسمی با پاکستان به‌رسمیت شناخته نشده است. مساحت این خط کم و بیش ۲۴۰۰ کیلومتر می‌رسد و از نوشاخ ولسوالی واخان بدخشان تا ولسوالی چهار برجک نیمروز ادامه دارد. خط دیورند در اکتوبر سال ۱۸۹۳ میان امیر عبدالرحمان خان و سر هنری مورتمور دیورند به امضا رسید.
سال‌ها میشود، باشندگان بخش‌های مرزی افغانستان به‌شمول بخش‌های در امتداد خط دیورند، بیش‌تر از عدم دسترسی متوازن به خدمات بهداشتی، ترانسپورتی، آموزشی و دیگر موارد زندگی آن‌چنانی نداشته‌اند.
اکنون رهبر طالبان دستور تازه داده و یک کمیته هم ایجاد کرده تا به وضعیت آنان رسیدگی شود.
حمدالله فطرت، معاون سخنگوی طالبان می‌گوید: «بر اساس حکم عالیقدر امیرالمومنین شيخ القرآن والحديث مولوی هبة الله اخندزاده حفظه الله تعالی به منظور حل مشکلات مناطق نزدیک خط دیورند و سایر مناطق سرحدی یک کمیته تحت ریاست ملا نورالله نوری سرپرست وزارت امور سرحدات، اقوام و قبایل (در اداره طالبان) که در ترکیب آن معاونین ولایات سرحدی، ولسوالان و روسای ولایات مربوطه و نمایندگان وزارت دفاع ملی (طالبان) در ولسوالی‌های سرحدی شامل می‌باشند، ایجاد گردید.»
اما برخی منابع دیپلوماتیک غربی و برخی منابع دیگر به‌آمو می‌گویند، این دستور تازه رهبر طالبان، پرسش‌هایی را برای برداشتن گام‌های نخست در کار بهرسمیتشناسی خط دیورند ایجاد کرده است.
به‌گفته این منابع، «طالبان با این امتیاز در تلاش بهبود روابط خود با اسلام‌آباد» هستند.
طالبان تاهنوز در این مورد موضع‌گیری رسمی نداشته‌اند؛ اما برخی تحلیل‌گران می‌گویند، به‌باور آنان، چنین قضاوت «هنوز زود» است.
جیلانی زواک، روزنامه‌نگار کشور می‌گوید: «وقتی در فرمان واژه خط فرضی به‌کار برده شد، فکر نمی‌کنم تطبیق این فرمان به‌معنای بهرسمیتشناسی این خط بوده باشد. از سوی دیگر باید بگویم، به‌تعامل طالبان هم مرتبط است، وقتی این فرمان تطبیق میشود، با مردم دو طرف چگونه برخورد می‌کنند، آیا بهعنوان سرحد یا یک خط‌فرضی.»
خط دیورند پیچیدگیهای خود را در تاریخ افغانستان داشته، این خط بیش‌تر قبایل پشتون‌ها را که با هم مشترکات زیاد دارند به دوطرف خط جدا ساخته.
از سوی هم در اواخر سال ۱۳۹۶ خورشیدی جریانی زیر نام جنبش تحفظ پشتون در آن‌طرف خط دیورند نیز برای دفاع از حقوق پشتون‌ها شکل گرفت. این جنبش حمایت هزاران تن در این‌طرف خط دیورند در خاک افغانستان را نیز با خود داشت.
در گذشته هم دولت پیشین افغانستان، آن‌سوی‌خط دیورند را پناه‌گاه‌‌های امن برای فعالیت‌های هراس‌افکنانه بر ضد افغانستان می‌دانست. اما حالا پاکستان اتهام مشابه را دارد که از امتداد خط دیورند از خاک افعانستان به‌پاکستان تهدید امنیتی وجود دارد.
