خبرنگاران افغانستان در تبعید در اروپا و امریکای شمالی در یک بیانیه مشترک درباره وضعیت آزادی بیان زیر اداره طالبان در سال ۱۴۰۲، گفتهاند که طالبان «تقریبا در هر ماه درب یک رسانه را بستهاند».
یافتههای آنان نشان میدهند که طالبان همچنین در هر ما، از سه خبرنگار تعهد کتبی گرفتهاند تا دیگر به عنوان خبرنگار و کارمند رسانه کار نکند؛ اما اینکه بر«حسب خواست آنان فعالیت کند».
براساس این یافتهها، در سال ۱۴۰۲، در هر دو روز یک رویداد امنیتی در برابر خبرنگاران رخ داده است که در پی تمامی این رویدادهای امنیتی طالبان بودهاند و همچنین در هر هفته یک خبرنگار از سوی طالبان بازداشت شده است.
در بیانیه آمده است: «دراین سال در مجموع ۱۱ رسانه در سراسر افغانستان پس از یورش بر دفترها آنها از سوی طالبان بسته شدهاند. ۳۳ خبرنگار رسمن و بهزور تعهد کبتی داده اند تا دیگر به عنوان خبرنگار و کارمند رسانه در افغانستان کار نکنند، مگر اینکه بلندگوی طالبان باشند.»
به گفته آنان، در همین مدت، ۱۸۷ رویداد امنیتی در برابر رسانهها از سوی طالبان رخداده است و همچنان ۴۹ خبرنگار از سوی طالبان بازداشت شدهاند.
بیانیه افزوده است: «۹ خبرنگار محاکمه شده اند.۶۰ خبرنگار از سوی طالبان مورد خشونتهای فیزیکی قرار گرفتهاند. براساس تخمینهای قریب به یقین ۳۰۰ خبرنگار بر اثر فشار طالبان کشور را در این سال ترک کردهاند و ۵۰۰ خبرنگار دیگر براثر این فشارها ترک مسلک گفتهاند.»
این خبرنگاران از حضور کمرنگ زنان در رسانههای افغانستان پس از تسلط طالبان ابراز نگرانی کردهاند.
آنان افزودهاند که میان ۲ هزار کامند رسانهای زن در دوران جموریت، «درحال حاضر تقریبن هیچ کارمند بانو در رسانهها، مگر که چندتن و آنهم زیر فشارهای حد اکثری، وجود ندارد.»
نبود قانون و ساختارهای مرتبط را یکی از دیگر از چالشهای فرا راه خبرنگاران عنوان کردهاند.
در این اعلامیه خبرنگاران تلویزیون ملی زیر اداره طالبان متهم به عملکرد قومی شدهاند. در اعلامیه آمده است که در حال حاضر این رسانه نه تنها اینکه به بلندگوی طالبان مبدل شده است، بلکه تنها از «یکزبان استفاده» کرده و تقریبن اکثریت مردم افغانستان را از استفاده از آن محروم ساخته است.
آنان تاکید کردهاند که ادارههای استخبارات طالبان در سطح کابل و ولایتها ترسی را در جامعهی رسانهای خلق کردهاند که هیچخبرنگاری و رسانهای نمیتواند بدون «اذن آن اداره،» مطلبی را نشر و یا پخش کند.
در بیانیه آمده است: «خود سانسوری در ذهنیت خبرنگاران جاخوش کرده و حتا در مواردی الگوی ذهنی آنان شده است.»
آنان همچنین از تحمیل فشار بر رسانهها و خبرنگاران از سوی طالبان ابرار نگرانی کردهاند.
طالبان تا اکنون در باره یافتههای این خبرنگاران چیزی نگفتهاند.