سال ۱۴۰۲ خورشیدی، سال دشوار و پرچالشی برای فعالان حقوق زن، حقوق‌بشر و فعالان جامعه مدنی و خبرنگاران در افغانستان بود. در این سال شمار زیادی از زنان و دختران به دلیل اعتراض‌ها بازداشت شدند و از همین‌رو، زنان معترض بیش‌تر به اعتراض‌های شان به مکان‌های سر پوشیده رو‌آوردند.
سال ۱۴۰۲ خورشیدی در حالی به پایان می‌رسد که منیژه صدیقی، یکی از فعالان حقوق زن، احمد فهیم عظیمی، صدیق الله افغان، رسول پارسی، از جمله فعالان حق آموزش و سلطان علی جوادی و امین الله عالمی، از جمله خبرنگاران افغانستان هم‌چنان در زندان طالبان به سر می‌برند.
آموزش، حق، عدالت، آزادی؛ شعارهای اند که زنان و دختران با رفتن به جاده‌ها در آغاز این سال سر دادند. کشور هم‌چنان شاهد راهپیمایی‌ها در برابر «منع آموزش دختران» از سوی طالبان بود.
اما ادامه این اعتراض‌ها سبب شد؛ تا طالبان به بازداشت زنان و دختران اقدام کنند.
در ششم حمل این سال، ملالی هاشمی، رقیه ساعی و فاطمه محمدی، از سوی طالبان بازداشت شدند. از آن جمله رقیه ساعی اکنون در آلمان به سر می‌برد.
اما این همه سبب نشد تا زنان و دختران مهر سکوت بر لب بزنند و دست از اعتراض بردارند. این بار زنان و دختران اعتراض‌های شان را در مکان‌های سرپوشیده و به گونه «مخفیانه» در برابر سیاست‌های طالبان علیه زنان، ادامه دادند.
در ۲۸ اسد، طالبان هشت زن را شب هنگام از خانه‌‌ای در خیرخانه کابل بازداشت کردند. هاجر، خاتول، لیمه، فریده محب، حسینا و سه تن دیگر، از جمله این زنان بازداشت‌شده بودند که پس از چند ساعت، با «ضمانت» دوباره آزاد شدند.
نرگس سادات که پنجاه‌وهشت روز را در زندان طالبان سپری کرد، یکی از زنان معترضی است که در سال روان خورشیدی از بند رها شد.
در ۲۸ ماه سنبله، ندا پروانی از خیرخانه کابل همراه با شوهر و کودکش، بازداشت و پس از ۸۷ روز از زندان پلچرخی تحت اداره طالبان آزاد شد.
در پنجم میزان این سال، ژولیا پارسی از قلعه فتح الله کابل همراه با پسرش بازداشت و پس از ۸۳ روز از زندان طالبان دوباره آزاد شد.
صبح روز سه‌شنبه ۲۴ عقرب همین سال، پریسا آزاده، عضو جنبش زنان افغانستان برای عدالت و آزادی از دشت پرچی کابل از سوی استخبارات طالبان بازداشت شد؛ اما او در ۴ جدی از سوی طالبان دوباره آزاد شد.
منیژه صدیقی، عضو جنبش خودجوش زنان افغانستان در هفدهم میزان این سال از خیرخانه کابل بازداشت و به زندان انتقال یافت. او متهم به سوزندان تصویر هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان شد. دادگاه طالبان او را به دو سال زندان محکوم کرد.
پس از دهم جدی، طالبان روند بازداشت دختران را به دلیل «عدم رعایت حجاب مورد نظر شان» آغاز کردند؛ روندی که از دشت برچی کابل آغاز شد و به سرعت به سوی بخش‌های دیگر شهر کابل از جمله خیرخانه، تایمنی و حتا برخی از ولایت‌های دیگر، به‌شمول بامیان، دایکندی، غزنی، پروان، بلخ و کندز، گسترش پیدا کرد.
هرچند این کار طالبان با واکنش‌های تند جهان از جمله ملل متحد روبه‌رو شد؛ اما طالبان چنین بازداشت‌هایی را تایید نکردند.
طالبان در این سال، در کنار بازداشت اعتراض‌کنندگان و فعالان حقوق زن، به بازداشت «فعالان حق آموزش» نیز پرداختند که از این میان، مطیع الله ویسا بیش از دو صد روز را در زندان طالبان سپری کرد.
به‌شمول مطیع الله ویسا، فعال آموزش دختران و کودکان ۲۱۵، سخی‌داد سنگین استاد رشته زبان و ادبیات انگلیسی ۱۷ روز، محمد کاظم امینی، نویسنده، شاعر و استاد تربیه معلم ۳ روز، فریدون فکوری، مدیر تئاتر و سینما ۵۴ روز، زکریا اصولی، نویسنده و پژوهش‌گر ۸۱ روز، موسی شاهین، آوازخوان محلی ۵۳ روز و حسیب‌الله احراری، از شاعران کشور نیز ۵۴ روز را در زندان‌های طالبان سپری کرده‌اند.
از طرفی دیگر، عبدالحکیم الفت، محمد حسین دادگر، رسول پارسی، محمد فهیم عظیمی و صدیق الله افغان، هنوز در زندان طالبان به سر می‌برند.
عبدالحکیم الفت، فعال مدنی در قندهار به دلیل «انتقاد از بسته‌بودن مکاتب به روی دختران و بیکاری جوانان» در ۲۹ عقرب از سوی طالبان بازداشت شد و تا هنوز خبری از آزادی او نیست.
در همین حال، محمد حسین دادگر، فعال جامعه مدنی در دایکندی نیز به دلیل برگزاری نشستی در هماهنگی با یوناما، در ۹ قوس از سوی طالبان بازداشت شد و تا اکنون در زندان آنان به سر می‌برد.
محمد فهیم عظیمی و صدیق الله افغان، دو فعال آموزش دختران و از همکاران تیم رباتیک افغانستان، افرادی دیگری هستند که در ۲۶ میزان، از ساحه کارته چهار شهر کابل توسط طالبان بازداشت شدند و اکنون این دو تن هم‌چنان در زندان پلچرخی زیر اداره طالبان به سر می‌برند.
از سوی دیگر، رسول پارسی، فعال اجتماعی و استاد دانشگاه از سوی دادگاه طالبان در هشتم عقرب به ۱۶ ماه زندان محکوم شد و او در ۱۵ حوت سال پار، در کابل به دلیل «کفرگویی و انتقاد علیه نظام طالبان» توسط آنان بازداشت شد.
افزون بر این، سال که گذشت برای رسانه‌ها و خبرنگاران نیز سال پر از چالش بود.
در این سال، ۵۹ خبرنگار از سوی طالبان بازداشت شدند. برخی از آنان از چند روز تا چند هفته و یا هم چند ماه، زندانی شدند؛ اما دو خبرنگار به‌شمول سلطان علی جوادی، مدیر مسئول رادیو نسیم در دایکندی و امین الله عالمی، مدیر مسئول رادیو ممتاز در فاریاب که به اتهام‌های جنایی و تبلیغ در برابر «نظام طالبان» از سوی آنان به یک سال زندان محکوم شده‌اند، هنوز در زندان طالبان به سر می‌برند.
در همین حال، مرتضی بهبودی، خبرنگار افغانستانی-فرانسوی پس از ۲۸۴ روز، در ۲۶ میزان این سال، از زندان پلچرخی آزاد شد. او در ۱۷ جدی ۱۴۰۱ از سوی طالبان بازداشت شده بود.
سال ۱۴۰۲ خورشیدی در حالی به پایان می‌رسد که فعالان حقوق‌بشر و سازمان‌های مختلف جهانی از جمله ملل متحد و دیدبان حقوق‌بشر، محدودیت‌ها در برابر زنان و دختران و نیز آزادی بیان در افغانستان را نگران‌کننده گفته‌اند و آن را «نقض حقوق بشر» خوانده‌اند.
در این میان وزارت خارجه امریکا و سازمان ملل متحد گفته‌اند تا هنگامی که طالبان به حقوق‌بشر؛ به‌ویژه حقوق زنان حرمت نگذارند، به رسمت شناخته نخواهند شد.
