هر دختر دانش‌آموز بالاتر از صنف ششم، در بیشتر از دو سال گذشته، از «بیش‌از۳۶۰۰ ساعت درسی» عقب مانده است.
آخرین سالنامه معارف افغانستان در حکومت پیشین، شمار دانش‌آموزان دختر در دوره‌های لیسه و متوسطه را بیش از ۳.۲ میلیون نفر اعلام کرده است که تمامی آنها پس از به‌قدرت‌رسیدن طالبان از رفتن به مکتب محروم شده‌اند.
برخی از خانواده‌های این دانش‌آموزان می‌گویند که تشویش و نگرانی دختران‌شان پس از فراغت از صنف ششم تحمل‌نا‌پذیر است.
رویا که به تازگی صنف ششم مکتب را به پایان رسانیده است؛ سال آینده شامل فرمان محدودیت آموزشی طالبان می‌شود.
او می‌گوید برای ادامه‌ی آموزش و دور‌زدن فرمان طالبان، تلاش داشته تا صنف ششم را ناکام بماند؛ اما بخت او یاری نکرد و در صنف ششم کامیاب شد.
به گفته‌ی او، شب‌ها مکتبش را در خواب می‌بیند. او می‌گوید محرومیت از حق آموزش، به بزرگ‌ترین غم زندگی‌اش تبدیل شده است.
رویا می‌افزاید که: «من بسیار جیگر‌خون هستم که از همصنفیهایم دور شدم؛ از مکتب ماندم. می‌خواهم که مکتب باز شود تا که بتوانیم آیندهی روشن من بسیار زیاد جیگر خون شدیم که از مکتب دور شدم.»
پدر و مادر رویا می‌گویند که به پرسش‌های دخترشان در باره‌ی چرایی بسته‌شدن مکتب از سوی طالبان، پاسخ قناعت‌بخشی ندارند و نگران آیندهی دخترشان هستند.
آنها می‌گویند که اگر مکتب‌ها به روی دانش‌آموزان بالاتر از صنف ششم بسته بمانند، دخترشان درس‌هایی که از مکتب آموخته است را به مرور فراموش خواهد کرد.
آخرین سالنامه معارف و کتاب تحلیلی و احصائیوی وزارت معارف در سال ۱۴۰۱ هجری خورشیدی نشان می‌دهد که بیش از ده‌و‌نیم‌میلیون دانش‌آموز دختر و پسر در سراسر کشور مصروف آموزش هستند که از این میان، بیش از ۴ میلیون آن را دختران تشکیل می‌دهند.
اما زمانیکه طالبان در ماه اگست سال ۲۰۲۱ میلادی اداره‌ی افغانستان را به دست گرفتند، بیش از ۳۰۲ میلیون دختر در دوره‌های متوسطه و لیسه، از رفتن به مکتب باز ماندند.
شمار دانش‌آموزان دختر در دوره‌ی متوسطه: ۷۱۸۲۲۴ نفر و شمار دانش آموزان دختر در دوره‌ی لیسه: ۳۲۷۲۵۷۷ نفر گزارش شده است.
بربنیاد این آمار، اگر هر دانش‌آموز در روز شش ساعت درس بخواند، در آن‌صورت [پس از محرومیت طالبان در بیشتر از دوسال گذشته]، هر دختر دانش‌آموز بالاتر از صنف ششم، ۳۶۳۶ ساعت درسی از حق آموزش محروم بوده است.
محمد اکبر پدر یکی از این دانش‌آموزان می‌گوید: «دو دختر دارم صنف ششم را به پایان رساندند؛ از مکتب ماندند. می‌خواهم مکتب‌ها باز شود، همین‌ها مکتب بخوانند تا آینده شان خوب شود».
در حال حاضر در سراسر افغانستان، نزدیک به ۲۰هزار مرکز آموزشی به شمول مکتب‌های دولتی، زمینه‌ی آموزش را برای دانش‌آموزان فراهم کرده‌اند؛ اما دختران بالاتر از صنف ششم تاهنوز اجازه درس‌خواندن در این آموزشگاه‌ها را ندارند.
شمار آموزشگاه‌های دولتی به ۱۶۵۴۶ مرکز می‌رسد و
شمار آموزشگاه‌های خصوصی نیز به ۳۰۲۵ مرکز رسیده است.
مرجان یکی از دانش‌آموزانی است که در محرومیت از حق آموزش به سر می‌برد. او به آمو می‌گوید: «در خانه درس می‌خوانم؛ اما هیچ جای دنیا مکتب نمی‌شود. من کتاب‌هایم را، همصنفیهایم را، معلمانم را دوست دارم. آرزوی معلم.شدن را طالبان از من گرفتند؛ من تمام دوستان و خوشی‌هایم را از دست دادم».
سازمان علمی، آموزشی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) هشدار داده است که اگر طالبان در تصمیم‌شان مبنی بر بسته‌ماندن مکتب‌های دخترانه تغییری نیاورند، یک نسل در این کشور نابود خواهد شد.
یونسکو، آموزش و تحصیل را برای توسعه افغانستان یک نیاز مبرم دانسته است.
