امروز، روز بین‌المللی آموزش است و افغانستان تنها کشوری در جهان است که در آن، دختران از حق آموزش محروم هستند.
طالبان در پی به‌قدرت‌رسیدن در اگست ۲۰۲۱ (اسد ۱۴۰۰)، سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای را بر زنان و دختران به اجرا گذاشتند؛ به شمول ممنوعیت از حق آموزش برای دختران بالاتر از صنف ششم.
طالبان در چندین مرحله، نخست مکتب‌ها و در پی آن دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی را به روی دختران بستند. این سیاست سختگیرانه، میلیون‌ها دختر را از چرخه آموزش در افغانستان خارج ساخت.
برخی از دانش‌آموزان می‌گویند رویاهای‌شان به فنا رفتند و دورنمای زندگی آنها تاریک شده است.
هرچند شماری از آنها در آموزشگاه‌های زیرزمینی به دنبال رویاهای گمشده‌ی‌شان می‌گردند، اما با آنهم باور دارند که هیچ بدیلی برای مکتب و دانشگاه وجود ندارد.
دیدبان حقوق بشر می‌گوید که محرومیت آموزش دختران، تمایز شرم‌آور افغانستان از جهان است.
این حس را تنها شاید دختران همین کشور (افغانستان) در جهان داشته باشند؛ شبیه مهرماه کوچک که امسال همه‌ی کتاب‌های صنف ششم خود را [با رویای درس‌خواندن تا مقطع دکترا] بسته است.
مهرماه، دانش‌آموزی که رنج‌هایش را چنین روایت می‌کند: «وقتی من در خانه هستم خیلی رنج می‌برم. من دوست دارم داکتر شوم تا به مردم و خانواده خود کمک کنم».
مهرماه اما به دنبال یادگیری واژه‌ها و جمله‌های تازه، به آموزشگاه‌های زیرزمینی می‌رود؛ آموزش‌گاه‌هایی که به دور از چشم طالبان، در گوشه و کنار افغانستان، دختران را در «چرخه آموزش» نگه داشته است.
هیدر بار مسئول بخش زنان دیدبان حقوق بشر می‌گوید: «افغانستان یک تمایز شرم‌آوری با جهان دارد و تنها کشوری در جهان است که در آن، زنان و دختران به‌گونه‌ی نظام‌مند از حق آموزش [فراتر صنف ششم] محروم هستند. این کاملا تکان‌دهنده است و این کاملا تکان دهنده است که بیش از دو سال است که ادامه دارد. این بیش‌از‌دوسال تحصیل از‌دست‌رفته برای دختران و زنان است که دیگر هرگز قابل جبران نیست».
سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ی طالبان بر زنان و و دختران، دست‌کم چندین مورد محدودیت بر آموزش را شامل می‌شود.
در ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۱، دختران از رفتن به مکتب و صنف‌های بالاتر از صنف ششم ممنوع شدند. در دسامبر ۲۰۲۲، نخست دانشگاه‌ها و در پی آن مراکز آموزشی [در چندین مرحله] به روی دختران بسته شدند.
انگار هیچ کور‌سوی امیدی نیست تا این دورنمای تاریک را به سحر برساند و نویدبخش آینده‌‌‌ای روشن برای دختران و زنان افغانستان باشد.
مروری کوتاه بر سیاست طالبان برای ممنوعیت آموزش زنان و دختران:
- بستهشدن مکاتب به روی دختران بالای صنف ششم در سپتامبر ۲۰۲۱؛
- بستهشدن دانشگاه‌ها به روی دختران و زنان در دسامبر ۲۰۲۲؛
- بستهشدن مراکز آموزشی به روی دختران در دسامبر ۲۰۲۲؛
- بستهشدن برخی آموزشگاه‌های دیگر به روی دختران در ۲۰۲۳؛
بربنیاد آمار یونیسکو، بستهشدن مکتب‌ها در سپتامبر ۲۰۲۱ به محرومیت ۱.۱ میلیون دختر از حق آموزش انجامید و ۲.۵میلیون کودک‌دختر که واجد شرایط مکتب بودند، از آموزش بازماندند. همین‌گونه در دسامبر ۲۰۲۲، بیش از ۱۰۰هزار دختر دیگر از چرخه‌ی تحصیلات عالی حذف شدند. آماری که شاید تا به امروز فربه‌تر شده باشد و دختران بیشتری را محروم ساخته باشد.
آمار یونیسکو از محرومیت آموزش دختران از سوی طالبان:
- محرومیت بیش از یک میلیون دختر از مکتب در ۲۰۲۱؛
- محرومیت ۲.۵ میلیون دختر به طور کل از چرخه‌ی آموزش؛
- ۳۰ درصد دختران افغانستان هیچ‌گاهی شامل دور ابتدایی آموزش نشده‌اند؛
- محرومیت بیش از ۱۰۰هزار دختر از دانشگاه‌ها؛
در بیش از دو سال صداهای زیادی از افغانستان تا جهان برای ازسرگیری آموزش دختران بلند شدند؛ اما آب از آب تکان نخورد و طالبان یک قدم هم از سیاست درخانه‌نشاندن زنان و دختران عقب‌نشینی نکرده‌اند.
امروز، از روز بین‌المللی آموزش در حالی بزرگداشت می‌شود که دختران در هر گوشه‌ای از جهان [به جز افغانستانِ زیر اداره طالبان]، به آموزش و تحصیل دسترسی دارند.
با وصف همه‌ی این نابسامانی‌ها اما؛ زنان و دختران افغانستان هرگز خاموش نمانده‌اند و پیوسته صدای‌شان در هر گوشه‌ای از داخل و خارج از کشور برای پایان‌دادن به این «تمایز شرم‌آور» بلند می‌شود.
