مرکز خبرنگاران افغانستان در گزارشی از وضعیت آزادی رسانهها در شش ماه پسین، از «تشدید فشار بر رسانههای آزاد در کشور، تغییر شدید محتوای کاری رسانهها و افزایش رویدادهای بازداشت خبرنگاران» خبر دادهاست.
این نهاد گفته است که در شش ماه پسین، دستکم ۷۵ رویدادِ نقض آزادی خبرنگاران و رسانهها را ثبت کرده است.
به گفته «مرکز خبرنگاران افغانستان»، این رویدادها شامل ۳۳ مورد بازداشت و ۴۲ مورد تهدید بوده است.
در این گزارش آمده است که تقریباً اکثر بازداشتها از سوی اداره استخبارات طالبان صورت گرفته است و در تهدید خبرنگاران و رسانهها، در کنار اداره استخبارات، ادارات اطلاعات و فرهنگ و امر به معروف طالبان نیز دخیل بودهاند.
در این گزارش آمده است که در حال حاضر، نهتنها در ولایتها، بلکه در کابل نیز روند کاری معمول رسانهها مختل شده است و امکان تهیه و نشر گزارشهای آزاد و تحقیقی، و یا برنامههای چالشیِ رسانهای، به دلیل محدودیتهای شدید بر دسترسی به «اطلاعات» از بین رفته است.
همچنان در این گزارش تصریح شده است که تلاشهای طالبان بر محدودیت رسانهها از بهر تغییر محتوا، با شدت بیشتری ادامه یافته است و رسانهها ناچار شدهاند تا محتوای کاری خود را به پوششِ محض رویدادهای انساندوستانه و کمکهای بشری و یا هم برنامههای آموزشیای که مورد تایید طالبان باشد تغییر بدهند.
به گفته این نهاد، محدودیتهای شدید بر خبرنگاران در مورد ابرازنظرِ انتقادی از وضعیت موجود، حتا در فضای مجازی همچنان پابرجاست.
در گزارش خاطرنشان شده است که با وصف اینکه «قانون رسانهها» و « قانون دسترسی به اطلاعات» به صورت تلویحی از سوی طالبان تایید شده است، باآنهم طالبان از «تعدیل» این قوانین و فرستادنِ آنها به رهبری خود در قندهار برای «توشیح»، خبر داده است. این در حالی است که عملکردِ طالبان در مواجهه با رسانهها و خبرنگاران، تاکنون بر مبنای دستورالعملهایی بوده است که در جریان دو سال گذشته صادر کردهاند.
پژوهش پسینِ «مرکز خبرنگاران افغانستان» نشان میدهد که در این مدت، دستکم ۱۳ دستورالعمل مرتبط با رسانهها صادر شده است که محتوای آنها بسیار فراتر از تعدیلات اندکِ پیشنهادی طالبان در قوانین رسانهای کشور است. امارت اسلامی با رسانهها و خبرنگاران نیز بر مبنای همین دستورالعملها رفتار میکند.
مرکز خبرنگاران افغانستان در این گزارش تأکید کرده است که محدودیتهای اِعمالشده بر رسانههای آزاد و خبرنگاران و نقض حقوق قانونی آنان، نه تنها نتیجهبخش نیست بلکه تبعات بسیار منفی بر آگاهی و پیشرفت کشور دارد.
مرکز خبرنگاران افغانستان از طالبان خواسته است که با تجدیدنظر در زمینه خطمشیِ رسانهایشان، از تحمیل خواستههای ناموجه و فراقانونی بر خبرنگاران و رسانهها خودداری کنند و زمینه کار -در محیط بدون ترس و عاری از خودسانسوری- را فراهم بسازند.
بر بنیاد گزارش نهادهای حامی خبرنگاران، در دو سال پسین نزدیک به ۳۰۰ رسانه در افغانستان از فعالیت بازماندهاند و بیش از ۵ هزار خبرنگار و کارمند رسانهای کارهایشان را از دست دادهاند.