افغانستان در دو سال حاکمیت طالبان با محدودیت‌هایی در بخش آزادی بیان، هنر و موسیقی روبرو شده است. در این مدت، هیچ رسانه و خبرنگاری در داخل افغانستان اجازه ساخت گزارش و برنامه‌های خلاف خواست طالبان را نداشته است.
بسیاری هنرمندان افغانستان را ترک کردند و در این مدت طالبان در ولایت‌های مختلف به ویژه هرات ابزارهای موسیقی را به آتش کشیدند.
رسانه
همزمان با این، طالبان در دو هفته پسین ۹ خبرنگار را در ولایت‌های مختلف کشور بازداشت و به زندان انداخته‌اند.
همچنین نشر فیلم، سریال و آهنگ‌هایی که درگذشته از رسانه‌های کشور نشر می‌شدند؛ متوقف شد و حتا زنان به شمول گویندگان زن ناگزیر شدند که در برابر دوربین رسانه‌ها ماسک بپوشند.
طالبان در مواردی به زنان خبرنگار اجازه حضور در برخی از نشست‌ها را ندادند و آنان را از نشست‌‌های خبری اخراج کرده‌اند.
یکی از خبرنگاران زن که نمی‌خواهد نامش در این گزارش بیاید و چهره‌اش نشان داده شود، می‌گوید که پس از سال‌ها کار رسانه‌ای، فشارهای طالبان سبب شد که دست از کار بردارد و اکنون با مشکلات فراوان اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند.
اما او در این راه تنها نیست، تازه‌ترین یافته‌های گزارشگران بدون مرز نشان می‌دهد که دو سوم از ۱۲ هزار خبرنگار فعال در افغانستان کارشان را در دو سال گذشته از دست داده‌اند که ۸۰ درصد آن زنان هستند.
در این گزارش آمده است که از زمان حاکمیت دوباره طالبان بیش از ۵۰۰ رسانه از فعالیت بازمانده است و از میان ۱۵۰ شبکه تلویزیونی اکنون کمتر از ۷۰ تلویزیون فعال هستند.
شمار ایستگاه‌های رادیویی نیز از ۳۰۷ به ۱۷۰ و شمار خبرگزاری‌ها از ۳۱ به ۱۸ کاهش یافته است.
در همین حال در جریان دو سال حاکمیت طالبان در افغانستان، ده‌ها خبرنگار بازداشت و لت‌وکوب شدند و صدها تن ناگزیر به ترک کشور شده‌اند.
مرکز خبرنگاران افغانستان در گزارش سالانه خود گفته است که از ماه می۲۰۲۲ تا ماه می ۲۰۲۳، ۲۱۳ مورد خشونت و بازداشت خبرنگاران در افغانستان را ثبت کرده‌اند که این رقم نسبت به دو سال پیش افزایش ۶۴ درصدی را نشان می‌دهد.
بربنیاد اطلاعات نهادهای پشتیان رسانه‌های آزاد افغانستان تنها در دو هفته پسین، شمس‌الله عمری، وحیدالرحمان افغان‌مل و عطاالله عمر در قندهار و پرویز سرگند در کنر از سوی طالبان بازداشت و به زندان افتاده‌اند.
همچنین طالبان در یک هفته پسین حسیب حساس؛ خبرنگار سلام وطندار، وحد‌ت‌الله ابدالی و حبیب سراب خبرنگاران آریانا نیوز در پکتیا، فقیر محمد فقیرزی، رییس و جان آغا صالح، خبرنگار رادیو کلید در ننگرهار را بازداشت کرده‌اند.
فرهنگ و هنر
در کنار محدودیت بر رسانه‌ها طالبان در بخش‌های فرهنگی و هنری نیز محدودیت‌هایی وضع کرده‌اند.
وسایل موسیقیِ آواز خوانان را شکستند و فعالیت‌های تولید فیلم و تئاتر را نیز متوقف کرده‌اند.
هیدر بار؛ مسئول بخش زنان دیده‌بان جهانی حقوق بشر در این باره گفت: «ما به برخی از موارد مشخص اشاره کرده‌ایم به شمول سرکوب رسانه‌ها توسط طالبان، بازداشت شمار زیادی از افرادی که مخالف راهکارهای طالبان هستند. کشتن افرادی که طالبان آنها را به عنوان دشمن می‌دانند، بحران بشردوستانه که در حال بدتر شدن است و حمله‌های روز افزون طالبان بر حقوق زنان و دختران که همه عرصه‌های زندگی را مختل ساخته و بحران حقوق بشری را بدتر می‌سازد. ما از پاسخ جامعه جهانی به وضعیت در افغانستان به تنگ آمده‌ایم.»
طالبان زنان بازیگر تئاتر در هرات را از کار منع کرده‌اند و ساختمان قدیمی تئاتر هرات را به مکانی تجارتی مبدل کرده‌اند. آنها همچنین استفاده از موسیقی را در فیلم‌ها متوقف کرده‌اند.
وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان با اعلام ممنوعیت موسیقی در افغانستان به هتل‌ها، مغازه‌ها و راننده‌های تاکسی دستور داده‌اند تا از پخش و شنیدن موسیقی خودداری کنند و با آتش‌زدن آلات موسیقی در هرات و دیگر ولایت‌ها کوشیده‌اند تا بساط هنر و موسیقی را از افغانستان بردارند.
با این همه طالبان برای عملی ساختن آنچه که آموزه‌های اسلام می‌دانند، برای هنر نقاشی نیز محدودیت‌هایی وضع کرده‌اند.
دروازه شماری از گالری‌های نقاشی را بستند و دیوارهای نقاشی شده در کابل و دیگر ولایت‌ها را با رنگ سفید پوشانده و شعارهای جهادیشان را جایگزین آن کردند.
